Het ritme in de tijd – de feesten van het jaar

Auteur•Hans Korteweg

Dit wordt niet alleen een naar ik hoop inspirerende lezing, maar ook één waarbij je op de golfslag van de spreker kunt meegaan en je al dan niet kunt aangesproken voelen. Maar ik zal toch ook zo nu en dan een beroep moeten doen op het hoofd, op het inzichtelijke. En dat doe je of je doet dat niet. Nou maak ik het ook weer niet te moeilijk, maar die waarschuwing hoort er toch bij.

Jaarfeesten – daar spreek ik over – is een onderwerp dat al heel lang mijn belangstelling had: Sinterklaas, van jongs af aan, Kerstmis, Oud en Nieuw. Pasen in mindere mate, hoewel ik het-met-elkaar-zijn in familiekring wel heel aardig vond. Pinksteren en Hemelvaart zeiden mij eigenlijk niets. En van de zogenaamde maanfeesten, de Wesakfeesten had ik helemaal geen kaas gegeten. Dat zei me helemaal niets, dat kende ik niet. Maar toch als kind vroeg ik mij af: waardoor zijn er die feesten? Toen ik ouder werd, zo’n jaar of zestien, en ik daarover las, werd me al spoedig duidelijk dat bijvoorbeeld Kerstmis helemaal niet het feest is van de geboorte van Jezus Christus, dat het niet het geboortefeest ervan is, omdat waarschijnlijk – zoals vele bronnen zeggen – die geboorte op een heel ander tijdstip heeft plaatsgevonden en dat het een geleend feest is: een feest dat geleend is van een veel oudere beschaving die hier was, de Germaanse beschaving. En toen ben ik verder gaan denken en gaandeweg in mijn leven begon ik contact te krijgen, niet alleen met de buitenkant van de feesten, met de Kerstboom en het eten, maar ook met de binnenkant van de feesten. Ik begon een beleving te krijgen van de weken voor Kerstmis, dat nu Kerstmis eraan kwam. En daarbij ervoer ik iets en dat begon zich steeds meer uit te breiden. Bij Hemelvaart was dat heel sterk, bij Pinksteren en bij een aantal andere feesten. Wat ik dus vertel, vertel ik vanuit ervaring. Ik zeg niet dat feest betekent dàt, maar dàt ervaar ik bij die feesten. En ik praat over mijn ervaring van raken van archetypische ervaring, van oermenselijke ervaring en ik denk dat het mogelijk is dat jullie daarbij je persoonlijke ervaring kan koppelen. Maar het kan ook zijn dat het aan je voorbij gaat, dat je zegt: tja dat feest ken ik niet. Hij praat er (hoop ik) mooi over, maar daar blijft het bij. Tegelijk wil ik ook een beeld geven van hoe volgens mij die feesten in het jaar zijn opgebouwd, hoe dat ritmisch in elkaar zit. Want dat ervaar ik altijd weer.