Dogens Uji, duale en nonduale ervaring

Gewoonlijk, schrijft Dogen, zien we tijdelijkheid zijn aldus: ‘Voor een tijd was ik de drie hoofden en acht armen van een asura. Voor een tijd was ik het lichaam van een Ontwaakte. Al bestaan de bergen en rivieren nog steeds, ik ben ze lang geleden gepasseerd en verblijf nu in een juwelen paleis en een vermiljoenen toren (symbolen van ontwaken).’ In het dualistisch functioneren van ons bewustzijn, plaatsen we dingen en gebeurtenissen op een afstand van ons zelf. Gebeurtenissen zijn voorbij, komen op ons toe, of we proberen er vanaf te komen. Ons bestaan is duidelijk gescheiden van elk ander bestaan. Maar als we terugkeren naar ons aan den lijve ervaren, naar wat we horen en wat we zien, ontdekken we dat gebeurtenissen in het verleden, heden en toekomst elkaar niet hinderen en altijd hier en nu plaatsvinden, precies zoals dingen elkaar niet hinderen en altijd verschijnen in mijn aanwezigheid in dit moment. ‘Omdat tijd niet wordt gekenmerkt door komen en gaan, is het moment waarop je de bergen beklom hier en nu. Omdat tijd blijft komen en gaan, ben jij tijdelijkheid zijn hier en nu.’

Wat we aan den lijve ervaren, drukt Dogen dichtbij zijn ervaring blijvend en in nauwgezet gekozen bewoordingen uit: ‘Aangezien er niets anders is dan dit moment, is tijdelijkheid zijn alle tijd die er is. Elk moment is al wat bestaat, en dit is de totale wereld. Ga maar na of er iets, of enige wereld, is weggelaten uit het huidige moment.’ Dit is de nonduale ervaring, of de ervaring van ontwaken: alles, elk ding of wezen, van de onbeduidendste grasspriet tot de meest imposante berg, is bevat in jouw aanwezigheid op dit moment. Niets is uitgesloten. Jouw tijdelijkheid zijn draagt alles op de meest intieme wijze. Hoe kan er ooit een ding verdwijnen? Hoe kan er ooit een moment verloren gaan?

‘Slikt dit tijdelijkheid zijn niet het moment in waarop je de bergen beklom en het moment waarop je verbleef in een juwelen paleis en een vermiljoenen toren? Spuugt het ze niet uit?’ Immers, niets gaat verloren en niets verdwijnt in deze tijd dat het duurt. Niets kan je ontsnappen. En je kunt niets vasthouden. Alles is hier en nu gegeven op een ongrijpbare, onbegrijpelijke wijze.

Niets kan je ontsnappen. En je kunt niets vasthouden. Alles is hier en nu gegeven op een ongrijpbare, onbegrijpelijke wijze.