Voeding tegen kanker

Afgelopen maandag was het wereld kankerdag. Elk jaar op 4 februari wordt deze dag gehouden. Dit keer stonden ex-kankerpatiënten centraal. Vaak kampt deze groep nog altijd met vermoeidheid en de angst voor een terugkeer van de ziekte. Gelukkig is er ook goed nieuws: met leefstijl en voeding kun je de kans op het krijgen van kanker met bijna de helft laten dalen. Welke maatregelen je kunt nemen, bespreken we in deze nieuwsbrief.

Kanker is in Nederland doodsoorzaak nummer één (1). Borstkanker is bij vrouwen de meest voorkomende vorm van kanker en bij mannen is dat prostaatkanker. In 2018 kregen 116.000 Nederlanders de diagnose kanker (2). De overlevingskans in Nederland is op dit moment 64% (3).

Wat zijn de redenen van de toename?
Er zijn zeer veel redenen te bedenken waardoor je risico op kanker kan stijgen. Volgens het internationale kankeronderzoeksinstituut zijn algemene risicofactoren bijvoorbeeld een herpesinfectie, te veel zonlicht, tabaksrook, schimmels, bacteriën, houtstof, zout en medicijnen (4). Modern onderzoek laat ook zien dat luchtvervuiling het risico kan verhogen (5). Straling (van GSM en WiFi) is mogelijk ook een risico, maar het bewijs is nog te zwak om dat te kunnen stellen (6, 7).

We kunnen gelukkig de kans op deze ziekte met 30 – 50% verlagen door het nemen van maatregelen (8, 9). Sommige (voedings)gewoontes verhogen de kans op kanker, terwijl andere de kans juist doen afnemen. Hieronder volgt een opsomming:

Wat kun je beter niet eten of doen?
Geraffineerde producten die rijk zijn aan suiker worden in verband gebracht met een hoger risico op kanker (10, 11). Ook rood vlees verhoogt het risico (12, 13). Sterk verhit voedsel dat donkerbruine of zwarte plekken heeft, die vaak ontstaan bij het grillen en barbecueën, kunnen ontstekingen in het lichaam geven en het risico op kanker verhogen (14, 15, 16). Alcohol kan de hoeveelheid glutathion met 80 – 90% verminderen in de longen en 50% in de lever (17, 18). Glutathion werkt sterk ontgiftend tegen toxines die kanker kunnen veroorzaken. Daarom is het drinken van alcohol niet aan te raden, want dat ondermijnt de werking van glutathion. Het hebben van overgewicht is ook geassocieerd met een grotere kans op het krijgen van kanker (19). Vetcellen kunnen het hormoon oestrogeen verhogen, waardoor het risico op kanker kan toenemen (20). Veel stilzitten wordt ook door vele studies in verband gebracht met kanker (en dan vooral dikkedarmkanker) (21, 22).

Voeding tegen kanker:

– Veel groente en fruit eten (23, 24, 25). Met name kruisbloemige groenten zoals broccoli(kiemen), bloemkool en andere kolen (26, 27, 28, 29). Ook bladgroenten zijn gunstig tegen kanker (30). Verder zijn worteltjes en bieten interessant, vanwege de carotenen (31, 32, 33, 34). Uien en met name knoflook zijn ook verstandig om regelmatig te eten (35) .

– Af en toe wat zeewier werkt mogelijk ook tegen kanker, vanwege de krachtige ontstekingsremmer fucoxanthine (36).

– Het beste is om je voedsel te stomen, koken of smoren. Er ontstaan dan minder schadelijke stoffen. Ook het marineren van je voedsel kan helpen (37). Kook altijd met de afzuigkap aan, het gasfornuis kan anders veel fijnstof de lucht in blazen. Ook een oven of verticale airfryer kan veel fijnstof creëren.

– Een hoge inname van melk kan volgens observationele onderzoeken ook het risico op bepaalde typen kanker laten stijgen (38, 39, 40, 41). Mogelijk dat dit komt door de van nature aanwezige hormonen in melk. Een matige inname van gefermenteerde zuivel kan juist weer beschermend werken (42). Toekomstig onderzoek moet dit nog verder verduidelijken. Het zou kunnen dat de vitamine D in sommige zuivel beschermend werkt. Er zou ook verschil kunnen bestaan tussen biologische en niet-biologische zuivel.

– Paddenstoelen zoals shiitake bevatten mycochemicaliën die tegen kanker kunnen beschermen (43, 44).

– Koffie kan beschermen tegen kanker (45). De ongefilterde variant bevat meer kaweol en cafestol, die beschermend kunnen werken (46).

– Glutathion (GSH) helpt te ontgiften tegen kankerverwekkende stoffen (47). GSH zit bijvoorbeeld veel in asperges. Het komt weinig voor in zuivel en graan, maar veel in groente en fruit (zelfs uit de diepvries) (48).

– De nadruk kan beter gelegd worden op plantaardige bronnen van eiwit en niet op dierlijke (49). Soja (eiwit) lijkt remmend te werken op de meeste soorten kanker (genisteïne en isoflavonen werken op oestrogeenreceptor ER-α en ER-β) (50, 51, 52). Een plantaardig dieet wordt over het algemeen in verband gebracht met een lagere kans op kanker (53, 54). Een 100% vegan dieet lijkt minder te beschermen tegen kanker, in vergelijking met een flexitarisch dieet waarbij met name wel vis wordt gegeten (55).

– Biologisch eten is verstandig, want bestrijdingsmiddelen worden in verband gebracht met kanker (56, 57).

– Een verstoorde darmflora kan kanker aanjagen (58, 59, 60, 61, 62, 63). Voldoende vezels en de daaruit voortvloeiende butyraatproductie kan de groei van kanker weer remmen en voorkomen (64).

– Het toevoegen van kruiden zoals gember en kurkuma aan je voedingspatroon is ook sterk aan te raden (65, 66).

– Groene thee kan helpen tegen uitzaaiingen volgens enkele studies (67).

– Een ketogeen voedingspatroon, of voedsel dat geen pieken geeft in de bloedsuikerspiegel, kan effectief werken (68, 69, 70). Oppassen met geraffineerde suiker dus.

Supplementen tegen kanker:

– Vitamine D is één van de meest interessante supplementen tegen kanker (71).

– Onderzoek suggereert dat omega 3 ontstekingen en daarmee uiteindelijk ook kanker kan tegengaan (72).

– Lijnzaad wordt (onder meer door de vezels en fyto-oestrogenen) in verband gebracht met een lagere kans op kanker (73, 74, 75).

– Selenium is ook een zeer interessant mineraal (76). Je kunt dit slikken als supplement, of kiezen voor natuurlijke bronnen in onze voeding (klik hier om te zien welke).

– Foliumzuur kan bij een tekort ook werken tegen kanker (77).

– Vitamine C kan interessant zijn, maar lijkt vooral effectief als het intraveneus (direct via de aderen) wordt toegediend (78).

– CBD-olie lijkt ook effectief bij bepaalde soorten kanker (79, 80).

Algemene leefstijlmaatregelen tegen kanker:

– Afvallen kan het risico op kanker sterk doen afnemen (81, 82).

– Chronische laaggradige ontstekingen kunnen de groei van kanker bevorderen (83, 84). Het eten van ontstekingsremmende voeding is aan te raden, tegelijk kunnen dan de ontstekingsbevorderende voedingsmiddelen worden vermeden.

– Voldoende slaap kan helpen het immuunsysteem te versterken en het risico op kanker hiermee laten afnemen (85).

– Calorie-restrictie in het algemeen kan preventief tegen kanker werken bij verschillende proefdieren (86). Het Japanse dieet, dat caloriearm is, kent een bijzonder laag aantal nieuwe kankergevallen (87).

– Het blijkt dat als we meer bewegen, onze kans op 13 soorten kanker afneemt (88). Eerder kwamen vergelijkbare studies ook al tot dezelfde conclusie (89).

– Vergeet ook mindset niet: zwaarmoedigheid en stress kunnen ook kanker in de hand werken of het verloop ervan versnellen (90, 91, 92, 93).

Kanker bij mijn vader
Vorig jaar is bij mijn vader endeldarmkanker geconstateerd, nadat de huisarts al meer dan een jaar zijn klachten niet serieus nam. Zijn klachten werden weggewuifd als stressgerelateerd. Bloedonderzoek leverde niks op. Toen bekend werd dat het om kanker ging, was één van de eerste vragen van het ziekenhuis of hij wel genoeg melk dronk. Er werden aan hem gratis Nutricia proteïneshakes verstrekt. We hebben dit geweigerd en zijn overgeschakeld op een biologische variant. De kwaadaardige tumor is er vervolgens met spoed uitgehaald en nu lijkt hij helemaal ‘schoon’. Het proces van herstel in het ziekenhuis verliep moeizaam: om de paar uur werd hij gestoord in zijn rust. Vaak moest hij dan medicijnen innemen, die zijn eetlust remden. Hij sliep en at nauwelijks. Het herstel kwam hierdoor niet goed op gang. In die tijd heb ik mijn vader bottenbouillonsoep gebracht, wat hem wel heel goed beviel. Toen hij eenmaal thuis was en weer goed kon eten en slapen, herstelde hij heel snel. Mijn vader is erg te spreken over de aandacht en toewijding van al het verplegend personeel, het is dus niet alleen kommer en kwel. Ze voeren protocollen uit die veelvuldig medicijngebruik voorschrijven. We moesten echt zelf op de rem gaan staan, wat de zaalartsen niet altijd konden waarderen. Gelukkig is mijn vader weer aan de beterende hand en zien we de toekomst zonnig tegemoet.