Bidden en mediteren

Auteur•Hans Korteweg

Ik wil eerst iets zeggen over de titel Zonder Einde, omdat het alles te maken heeft met de inleiding die ik wil houden. Zonder Einde is een letterlijke vertaling van een Hebreeuws begrip, van de woord-combinatie En-Sof. Dat betekent letterlijk: ‘Zonder Einde’, geen einde, of er is geen einde. Dat En-Sof is een van de termen die vooral in de Kabbala in de joodse mystiek wordt gebruikt om aan te geven: de Essentie van alle zijn die niet nader te omschrijven is en die niet met een of ander voor-stellingsvermogen te omvatten is. Je kunt dus ook zeggen: daarmee wordt aangegeven: God. En-Sof is God. Alleen, bij het woord ‘God’ krijgen we heel snel een bepaalde voorstelling/een bepaalde opvatting. Natuurlijk ook vanuit onze al dan niet godsdienstige opvoeding krijgen we bepaalde beelden en voorstellingen, aangenaam of onaangenaam. Terwijl En-Sof een volkomen leeg begrip is. Het geeft aan dat er is, en dat wat is centraal is. En dat we ons daartoe verhouden. Maar het geeft ook aan dat al onze begrippen die we daarover kunnen vormen, al onze voorstellingen, al ons tekortschieten; dat datgene waar omheen de voorstelling zich wenst te vormen altijd eindelozer is dan we ons kunnen voorstellen. Het is zoveel groter (groter is eigenlijk niet het goede woord), het is altijd anders, meer, rijker, en het is altijd leger. We kunnen De Laatste Werkelijkheid niet bevatten.

Wat we mogelijkerwijs kunnen bevatten, is onze verhouding tot ‘De Laatste Werkelijkheid’. Wat we kunnen bevatten is wat wij doen, terwijl we beseffen dat we geen macht hebben over het bestaan. Dus we kunnen beseffen, dat de werkelijkheid waar we ons nu in bevinden op dit moment mogelijkerwijs een bepaalde geriefelijkheid heeft. In deze werkelijkheid neem ik dan de positie in van de-meneer-die-spreekt-door-de-microfoon, en jullie nemen de positie in van degenen-die-zitten-te-luisteren. We zitten hier met een heleboel ikken die een taakverdeling hebben gemaakt: ik spreek hier, jullie zitten daar. Daarin líjkt het, alsof we dit moment – het moment waar we ons nu in bevinden – beheersen. Dat líjkt zo. We weten, dat het niet zo is. We weten, dat in dit moment alles kan gebeuren. We weten – dat hebben we waarschijnlijk in ons bestaan ook meegemaakt -, dat degene die naast je zit op dit moment kan sterven. En we weten ook, dat hetzelfde met ons kan gebeuren.

Daar heb je