De weg van de pelgrim als weg van onthechting en ontslaving

Auteur•Hans Korteweg

Waar ik het vanavond over wil hebben is een heel spannend onderwerp, een onderwerp waar mensen in het algemeen niet graag over spreken. Een onderwerp dat heel vaak taboe is en waarvan je ook niet wilt dat anderen zich er mee bemoeien. Wanneer ze zich er toch mee bemoeien of als er iets over uitlekt dan zegt men dat de vuile was wordt buiten gehangen. Wat is die vuile was? Dat zijn de patronen van gehechtheid en verslaving. Ik moet erbij lachen want daarin broeders en zusters zijn we allen één. Het is zo naar mijn besef, zoals ik het leven zie, dat wij mensen allemaal, stuk voor stuk, met patronen van gehechtheid en verslaving worstelen. Het is een kenmerk van de mens.

Wat versta ik daaronder? Wat versta ik onder patronen van gehechtheid en verslaving? Ik versta daar onder die gewoontepatronen die een eigen leven zijn gaan leiden, die niet meer dienen ter expressie, niet meer de communicatie en niet meer de vrijheid dienen. Het zijn patronen, het kunnen gedragspatronen zijn, het kunnen zelfs ook gevoelspatronen zijn die eigenlijk de eilandpositie, de afgeslotenheid meer dienen dan het deel zijn van een gemeenschap, het staan in relatie. Je kunt zeggen dat eigenlijk ieder mens in zijn ontwikkeling dat soort patronen opbouwt. De meest evidente kennen we allemaal, dat is bijvoorbeeld het patroon van het roken van sigaretten. Dat is een patroon dat meestal in de pubertijd een aanvang neemt en wat een tamelijk verslavende werking heeft en wat heel diep ingrijpt zowel op de psyche als op het lichaam en dat ook tot allerlei soorten van ziektes leidt. Een patroon waarvan je kunt zeggen dat het eigenlijk helemaal niets dient. Het helpt je niet om een creatiever mens te zijn. Het helpt je niet om een opener mens te zijn of een liefdevoller mens. Het helpt je ook niet om beter te kunnen denken of om betere beslissingen te kunnen nemen. In jouw eilandsituatie schijnt het je wel te helpen want de roker ervaart als hij op een bepaald moment zit te piekeren en ergens niet uitkomt en hij neemt een trekje van een sigaret dat hij zich opeens bevrijd voelt. Dat is een typisch voorbeeld van een bevrijding die juist plaatsvindt in een keten van slavernij. Je bent gehecht aan een bepaalde stof, je gaat die stof ontberen, je gaat last krijgen van het gegeven dat je die stof gedurende bepaalde tijd niet tot je hebt genomen en dan op het moment dat je die stof wel tot je neemt krijg je een gevoel van vreugde, er komt een kleine explosie van voldoening en daarin kun je dan weer bepaalde activiteiten verrichten. Dat noem ik de bevrediging op het eiland, de bevrediging van een geïsoleerd mens in zijn eilandpositie. Bij sigaretten, ik denk dat een heleboel rokers ook dit zullen beamen, maar er zijn een heleboel andere posities waarbij dat veel minder makkelijk wordt beaamd. Een hekel hebben aan je moeder en daar regelmatig over zeuren en kwaad over spreken. Dat is toch iets dat toch veel algemener verbreid is en waarbij mensen toch niet zeggen dat het een patroon van gehechtheid en verslaving is maar wel: goh wat heb ik een pech dat ik zo´n vervelende moeder heb. Al die patronen waarbij er gemopperd, gekankerd en gezeurd wordt over bepaalde andere mensen (vaak ook weer tegen andere mensen) zijn patronen van gehechtheden. Die dienen eigenlijk niets want er wordt niets door opgelost. Het is alleen dat er inwendig onderling een bepaalde ventilatie plaatsvindt die niet tot een oplossing leidt. Net zoals een sigaret niet tot een oplossing leidt. Het is wel even lekker om je hart te luchten maar het hart luchten op zichzelf leidt er eigenlijk alleen maar toe dat je niet je hart lucht. Het leidt er alleen maar toe dat je eventjes stoom afblaast en dat de druk die er werkelijk is niet in de relatie wordt ingezet waar die zou kunnen worden ingezet.