Levend in het Ongeborene
Teisho’s uitgesproken door Maurice Genko Knegtel Roshi tijdens de Izen Intensive 2018 in Eerbeek. Deel 5
Ongeborene. Doodloze. Eeuwige. Tathagata. Zo gekomen, zo gegaan.
Hoe is het om Boeddha te zijn? Er is een koan over Bodhidharma, de stichter van zen in China. Van hem wordt verteld dat hij 9 jaar voor een muur van het klooster te Shaolin heeft gezeten. De vraag is, wat was zijn verlichting? Was hij gesloopt? Had hij pijnlijke knieën? – Ja.
Valt het mee om een Boeddha te zijn? De dag na mijn transmissie was ik de luier van mijn jongste zoon aan het verschonen, vroeg in de ochtend. En ik dacht: is dit het nou? Ik ging naar mijn leraar Genpo en vroeg: ‘Roshi, er is dan niets veranderd?’ ‘Nee’, zei hij. ‘Maar het is ook niet hetzelfde.’
Levend in het Ongeborene, ondergedompeld in het Ongeborene. Het geluid van een kraai, ‘Kraa!’ Het geluid van een poes,’ Miauw’. Gedachten komen op, gedachten gaan, emoties evenzo. Verlangen. Niets wordt er aangeroerd. Het kan stormen en toch is er enkel het geluid van de wind: ‘Shhhhs.’ Volstrekt onbewogen. Maar levend in het Ongeborene van nature, kan er best in situaties een plaatje overheen komen. Een pop-up. En je geeft er een woord aan, of een betekenis, een herinnering, een emotie, een besluit en een handeling. Je komt iemand tegen. Levend in het Ongeborene kom je niemand tegen. Maar in de ontmoeting schuift er een plaatje voor, het is die en die, die ken ik of die ken ik niet. Die zal dit of dat van me willen.
Als dat beeld op komt, dan leggen we daarmee de situatie vast. Dan gaat de persoon, precies zoals die is, schuil achter jouw plaatje. Dat is een ding, maar aan het plaatje, aan die persoon worden meer en meer gedachten gekoppeld. Oordelen, ervaringen worden erbij gehaald en de werkelijkheid raakt meer en meer vertekend. Dat heet illusie. Als dat plaatje werkelijkheidswaarde krijgt, dan bevinden we ons in een illusie.
Bankei (pag 56) zegt:
‘As the Buddha Mind illuminates such things as done and experience with the past can not fail to be reflected.’
Dingen die je hebt ervaren, worden gereflecteerd op de situaties en personen in het Ongeborene.
‘If you fix on to those images you are unwittingly creating, the thoughts do not already exist to the place where those …, they are caused by your past experiences and occur when the things you have seen and heard …’
Je projecteert je ervaringen van weleer op de situaties nu. Geen van die ideeën is aanwezig in de situatie precies zoals die is.
‘But thoughts originally have no real substance. So if they are reflected you should ljust let them reflect. And let them arise when they arise. Don’t have any thought to stop them. Don’t pay any attention tot hem. Leave them alone. And since there are no illusions don’t pay attention to the images, while the images may reflect in the mind.’
‘The reason people misunderstand the difference between thoughts and delusions is that everyone imagines thoughts all exist at the bottom and arise from there; but originally there’s no actual substance at the ‘bottom’ from which thoughts arise. Instead, you retain the things you see and hear, and from time to time, in response to circumstances, the impressions created by these experiences are reflected back to you in precise detail. So when they’re reflected, just let them be, and refrain from attaching to them. Even if evil thoughts come up, just let them come up, don’t involve yourself with them, and they can’t help but stop. Isn’t this just the same as if they didn’t arise? That way, there won’t be any evil thoughts for you to drive out forcefully, or any remorse about having had them.’
Wat zegt Bankei?
In deze koker die hier zit, drukt zich de werkelijkheid uit precies zoals die is. Hoe? Door wat ik zie, voel, hoor, denk, wilsaffecten, en ook gedachten. Alles tezamen bepaalt hoe de wereld op dat moment wordt ervaren. Maar op het moment dat ik iets ga doen met mijn emoties, mijn gedachten waardoor die niet meer vrijelijk de expressie zijn van de werkelijkheid zoals die is, kom ik in problemen. In bevangenheid verlies je het contact met de werkelijkheid, je komt in een trip. Op het moment dat ik in mijn eigen groef zit, begin ik de werkelijkheid steeds verder uit het oog te verliezen. Als ik daaruit kan komen functioneer ik in openheid. We zien en horen mensen vaak niet. Het is vechten tegen de bierkaai. Als ik mensen echt ga zien en horen, kan er iets gebeuren wat ‘wijs handelen’ heet. Het gaat erom steeds weer contact te maken met de situatie zoals die is. En de situatie zoals die is, is precies wat je hoort, ziet etc. het vrije functioneren van je vrije systeem. Maar niet om delen van dat systeem te willen controleren, vast te zetten en er een hokje van te maken en dat als werkelijkheid te presenteren. Dat zijn dingen die ik zelf doe. Als ik dat minder kan doen, er minder energie in steek, dan heb ik kans dat ik de realiteit zoals die is kan ervaren.
We komen ergens binnen en er ontstaat een plaatje van degenen die er zijn. Dat heeft te maken met hoe ik vanuit verleden allerlei zaken oproep en vastzet. In elke situatie die we binnenstappen zijn we in feite zelf de schepper van de situatie. Hoe ik de zaak inkleur is allemaal op mijn conto te schrijven. Het gaat hier om je eigen bevrijding, de bevrijding van jezelf, je bevrijdt jezelf van jezelf.
Het Ongeborene, daar hoeven we niet aan te werken. Dat werkt met ons en dat moeten we vooral zo laten. Waar we wel aan kunnen werken, dat zijn onze vastgeroeste patronen en groeven, door ze iets te masseren. Dat gebeurt in meditatie, daar lost de soliditeit, het vaste, op. Daar hebben we aan te werken. (Wordt vervolgd.)
De nieuwe Zen Cirkel in Utrecht begint op maandagavond 11 maart 2019. Informatie en opgave via https://izen.nl/zen-meditatie/
