De angst voorbij

Auteur•Hans Korteweg

Angst. Iedereen heeft op een bepaalde manier angst. Daar ga ik vanuit. Je hoeft in een gezelschap (bijvoorbeeld als dit) maar een paar woorden te uiten en er wordt iets in je getriggerd dat ‘klaar lag’, en je wordt bang.

Kanker. Laat het tot je door dringen. Kanker; je hoort het, of je hoort het niet. Je schakelt het uit. Maar er gebeurt iets met je organisme. Als ik zeg: doodgaan, of als ik je ga vertellen dat het mogelijk is dat je degene waarvan je houdt verliest. En dat dat niet alleen mogelijk is, maar dat het ook zeker is. Het is namelijk zeker dat ieder van ons degene waar hij van houdt verliest. Dat is een zekerheid/een levensgegeven. Op dat moment begint er een beklemming te komen/een stilte die oprukt. De ademhaling is geneigd om oppervlakkiger te worden.

Ieder mens – en iedere groep – heeft zo zijn eigen prikkels, symbolen, woorden, waarmee hij zichzelf in een toestand van angst houdt. Ieder mens heeft voorstellingen over de toekomst hoe het kan worden. Hoe ik misschien ga worden. Voorstellingen die je diep in je draagt en daarop je leeft in reactie: Het mag niet gebeuren. Dat wil zeggen, dat je een stap opzij doet omdat het niet mag gebeuren; dus je bent bezig een plan te maken om te zorgen dat het niet kan gaan gebeuren. Je verzekert je huis en je bestaan van top tot teen. En in de reclame wordt erop gewezen hoe verstandig het is om je bestaan van top tot teen te verzekeren. Je hebt alles verzekerd. En dan wordt er weer een nieuwe verzekering bedacht, eentje die namelijk die ene situatie die jij over het hoofd hebt gezien. Die wordt nog even benoemd. Op het moment dat die benoemd wordt – ook al ben je nog zo wijs en nog zo verstandig -, dan denk je: “ja, het is een mogelijkheid.” Die voortdurende uitademing waar je bijna geen lucht meer krijgt. Je besluit om dan toch maar die tachtig gulden per jaar extra te betalen.

Dat is angst. Een bestaan waarbij je dus je beleid, je levensbeleid, afstemt op angst en ontzettend veel redelijks in onze samenleving, redelijks in de gezondheidszorg of ten aanzien van de gezondheidszorg en redelijks ten aanzien van planning. Heel veel redelijks is helemaal niet redelijk, het is alleen maar gebouwd op angst: op wat er kan gebeuren met het feit dat onze lieve heer helemaal geen lieve heer is, dat hij niet te vertrouwen is, dat het leven niet te vertrouwen is. Dat het leven niet te vertrouwen is in die zin dat het niet wordt zoals jij wenst en wilt dat het wordt. In die zin is het leven niet te vertrouwen. Dan komt angst van “o, dat kan ik niet, o, dan moet ik me overgeven” en “o, dan moet ik loslaten” en “hoe kan ik een strategie opbouwen, een verdedi-gingslinie opbouwen om dat te bezweren.” Daardoor heb je geen leven meer. Het gekke is – terwijl je zorgt dat je kunt continueren – dat het morgen het zelfde is als vandaag, dat jij geen leven meer hebt.