De relatie tussen geest en lichaam

Auteur•Hans Korteweg

Het sleutelwoord is relaties. Het thema is de oerdualiteit. De relatie tussen het mannelijke en vrouwelijke, geest en lichaam, boven en beneden, binnen en buiten, ik en niet-ik, en hoe in die relaties de verbinding tussen hemel en aarde geconcentreerd wordt, op het spel komt te staan en volkomen mogelijk wordt gemaakt.

Een week geleden had ik een droom die een illustratie is van hetgeen ik te vertellen heb.

Ik droomde dat er twee velden waren, een wit en een zwart veld, die zich rond bewogen in mijn ervaringswereld en allerlei verbindingen aangingen met elkaar zónder dat ze grijs werden. Voortdurend waren wit en zwart er in alle mogelijke vormen. En een vorm die heel veel voorkwam, was de vorm van een wervelstorm; waar wit en zwart naar elkaar toekomen in een steeds sterkere draaiing naar een middelpunt toe, en waarin ze verdwijnen zonder dat ze uitgeput worden. Ik zie dat wit en zwart naast elkaar liggen, in elkaar lijken over te gaan, maar nooit in elkaar overgaan. Een stem zei tegen mij: “Kwaad is, wanneer het zwart zonder het wit wil zijn. Dat is bekend. Kwaad is evenzeer: als het wit zonder het zwart wil zijn. En dat is onbekend.”

Einde droom.

Deze droom gaat natuurlijk over, wat onze Chinese vrienden al 5000 jaar beschrijven als de verhouding tussen de twee oerkrachten yin en yang, die je niet kunt kennen, maar waartoe je je wel kunt verhouden. Ze gaan als ze zich met elkaar verhouden een dynamisch proces aan, waarbij enorme krachten vrijko-men zonder dat ze zich in elkaar verliezen.

Bekend is dat in het yinne het yange als mysteriepunt aanwezig is en omgekeerd. Zonder dat je nu precies kan aangeven wat nu mannelijk of vrouwelijk is, wit of zwart. Want je kunt de schepping niet met een liniaal in tweeën delen. Het is een doorgaand spel, een doorgaande beweging; je kan het mannelijke en vrouwelijke in jezelf kennen èn je kunt gaan abstraheren en het uit elkaar halen… maar dan dood je het! Wat wij kennen in onze samenleving, is dat het zwarte, het driftmatige, het seksuele, het aardse zonder het witte, het licht, de geest, bewustzijn, het kwaad wordt omdat het zich gaat hechten, zich onge-breideld gaat richten op de omgeving en de omgeving gaat gebruiken als lustobject. Lijden is daarvan het gevolg.

Daaorm hebben we (sociaal gezien) hekken gezet om die begeertes, hebben we geboden gemaakt “gij zult niet…” En die mensen die hun driften toch te ver volgen sluiten we op in de gevangenis, als zij die niet in zichzelf kunnen opsluiten. Dat is een verworvenheid van eeuwen beschaving om zo sociaal te kunnen omgaan met je driften, hoe negatief dit vaak ook geworden is.

Wat we bijna niet kennen is hoe negatief het bewustzijn is zónder het plezier, het aardse, de stroming, de energie; hoezeer het bestaan wordt teruggebracht tot ruitjespapier en formulieren, “links en rechts”. En hoezeer alles wat leven is wordt gedood door een bewustzijn dat geen liefdesverhouding wil aangaan met de energie, de instincten, de yin-kant van het bestaan. Dat kwaad is niet een kwaad dat in de gevangenis komt, maar dat altijd weer door de mazen van de wet heenkomt; dat kwaad van het losse bewustzijn, het losse denken, de losse causaliteit. En feitelijk lijden we in onze samenleving veel meer aan het kwaad van het losse bewustzijn, dan aan het kwaad van het losse driftleven.