De Genezing van de Aarde

Auteur•Charles Eisenstein

“Liefde voor het leven is de gids en de drijfveer voor het ecologisch herstel van de Aarde. Direct gevolgd door het leren hoe we die liefde in de praktijk kunnen brengen. Hoe doen we dat voor de meest levenskrachtige plekken op de wereld, de Amazone?”

De Amazone is een van de meest levenskrachtige plekken op Aarde. Ik zal je niet vervelen met een opsomming van alle ecologische organisaties die zich daar inzetten, en evenmin met de regenpatronen van de Amazone. Ook zal ik niet de verschrikkelijke gevolgen opsommen die ons mensen zouden kunnen overkomen als die plekken zouden verdwijnen.

Waarom doe ik dat niet? Eenvoudig, omdat niemand bang hoeft te zijn om verliefd te worden.

Stel je voor dat de Amazone bij nader inzien ecologisch toch niet zo belangrijk zou blijken te zijn. Stel dat we het een goed idee zouden vinden als we het gebied zouden veranderen in een gigantisch terrein met mijnbouw en houtverwerkingsindustrie. Stel dat we de ecologische instituten zouden vervangen door technologische -. Stel dat we haar koolstofopslagfuncties zouden kunnen vervangen door koolstofabsorberende machines. Dat we met enorme technologische programma’s haar rol zouden uitschakelen bij het voorkómen van overstromingen en droogtes. En dat we haar productie van voedsel en natuurlijke medicijnen zouden vervangen door synthetische alternatieven. Stel dat we de intense schoonheid van alles wat we hebben vernietigd zouden kunnen vervangen door replica’s met een hoge resolutie. Als we dat zouden kunnen, vraag ik je, zouden we dat dan willen?

Ik denk dat de mensen die alarm slaan over de Amazone gelijk hebben met hun voorspellingen. Maar zelfs als zij ongelijk zouden hebben zou ik niet minder heftig zijn in mijn verlangen om de Amazone te beschermen en te genezen. De meerderheid van de bevolking is het waarschijnlijk met deze alarmerende berichten eens. De dagelijkse ervaringen laten hen echter zien dat ze zich nog nergens zorgen over hoeven te maken – tot dusver heeft de vernietiging van de Amazone hun kwaliteit van leven niet zichtbaar veranderd. De Amazone heeft sinds de jaren tachtig minstens een half miljoen vierkante kilometer bos verloren. Hoe heeft dit jou geschaad? Je zou kunnen stellen dat het je inderdaad minder gezond, veilig of welvarend heeft gemaakt. Maar, wat denk je, zal het redden van de Amazone hen helpen bij hun volgende huurbetaling, (door de economische groei te stimuleren)? Integendeel, de populariteit van Bolsonaro laat de overtuiging zien dat het liquideren van haar natuurlijke rijkdommen juist zal helpen om de volgende rentebetaling te kunnen voldoen, (door de economische groei te stimuleren).

Bangmakende milieutechnische strategieën hebben geen effect. Ernstige waarschuwingen hebben niet geleid tot een betekenisvolle vertraging van de vernietiging van de Amazone. Integendeel. Onder Bolsonaro raakt de vernietiging in een stroomversnelling. Nu de huidige communicatiestrategieën mislukken kunnen we het alarm nog luider laten klinken, of zouden we iets radicaal anders kunnen proberen? We zouden onze samenleving kunnen uitnodigen voor een liefdesrelatie met het leven. De meeste mensen die dit lezen zullen de Amazone nooit bezoeken, en het is moeilijk om van iets abstracts te houden. Degenen die het best in staat zijn om van de Amazone te houden zijn haar meest intieme metgezellen: de mensen die daar wonen, de culturen die er duizenden jaren in en mee hebben geleefd.

Daarom moeten het behoud en de heling van het regenwoud in een intieme dialoog worden gevoerd met de mensen die het land beheren. Zij zijn het die dit zullen begrijpen. Vandaar de formulering waarmee de Braziliaanse Inheemse mensen zichzelf beschrijven: “Cura Da Terra”, (de Genezing van de Aarde).

Europeanen en Noord-Amerikanen zoals ik hebben misschien nooit de kans gehad om echt verliefd te worden op de Amazone, maar dat betekent niet dat we die liefde niet zouden kunnen begrijpen. We kunnen ons ermee verbinden via de plekken waar we zelf al van houden. Ik schrijf dit essay op de boerderij van mijn broer, die me in de loop der jaren zo innig dierbaar is geworden dat het in mijn ziel is gegrift, en een deel is geworden van wie ik ben. Dit geeft me een indruk van het liefdesgevoel dat een cultuur kan voelen voor haar omgeving, als die cultuur zich generaties lang heeft ontwikkeld. Ik herinner me ook een kinderspeelplek, een paar blokken verwijderd van mijn huis, waar de straat doodliep en het onverharde pad begon. Veertig jaar later kan ik die plek als ik mijn ogen sluit nog steeds zien. Het pad, de bomenrij, de gigantische den, de braamstruiken . . . ze leven voort in mijn geheugen. Maar die plek is al lang geleden verwoest, voor meer gazons, wegen en huizen. De pijn van het verlies die ik voel heeft niets te maken met het verlies van koolstofopname van dat stuk land, of van iets anders dat men zou kunnen meten. Het is maar een kleinigheid vergeleken met het verlies van de Amazone.

Niettemin illustreert dit de enorme omvang en aard van het verlies waarmee we worden geconfronteerd. Het gaat over hetzelfde verdriet. De oorsprong van dat verdriet is de liefde voor het leven die ieder mens aangeboren is. Wendell Berry vroeg: “Wat is het nut van een mens?” Ik herinner me zijn antwoord niet, maar er kan maar één antwoord zijn. We zijn hier om het leven te dienen. Dat bevestigt onze aangeboren liefde voor het leven. We zijn niet ‘de grote fout van de natuur’, zoals sommige milieuactivisten begrijpelijkerwijs denken, bij het onderzoeken van de omvang van de menselijke verwoestingen. Zoals alle soorten zijn we geschapen met begaafdheden die nodig zijn voor de gezondheid en de ontwikkeling van het geheel.

De beschaving heeft die heilige plicht niet waargemaakt, maar sommige Inheemse culturen laten ons zien dat het mogelijk is. Zoals Allan Savory heeft opgemerkt, herstellen beschadigde ecosystemen soms niet als ze van mensen worden gezuiverd. Onze beste actie is niet om de natuur met rust te laten en deze Aarde achter ons te laten. Maar actief deel te nemen aan de bloei van het leven; om het leven te beschermen, ja, en ook om het leven te herscheppen, en actief mee te werken aan haar volgende ontplooiing.

De Peruaanse leraar Arkan Lushwala vertelt over mensen die “eigenaar” zijn van een gebied, een bos, een rivier, of een planten- of diersoort. Wat hij bedoelt is het tegenovergestelde van de hedendaagse opvatting over eigendom; het is alsof dat gebied, of de soorten, juist de eigenaren zijn van deze mensen. Zij zijn de beschermers en verzorgers. Wat voor mensen geldt geldt ook voor culturen. Inheems zijn betekent er thuishoren, en niet uitsluitend er de bewoner van te zijn. Hoe te beginnen? De eerste stap op de weg om onze inheemse afkomst te herstellen is weer verliefd worden op de plek.

Liefde voor het leven is de gids en de drijfveer voor het ecologisch helen van de Aarde. Net zo belangrijk is het om te leren hoe je die liefde kunt uitdrukken in daden. Hoe doen we dat voor de meest ‘levenskrachtige’ van alle plaatsen op Aarde, de Amazone? Steunend op onze eigen stukjes liefde steunen we degenen die haar al het meest intens liefhebben; we ondersteunen haar familie. We vragen hen wat ze nodig hebben, en hoe we hun leiderschap kunnen ondersteunen, net zoals we zelf graag ondersteund zouden willen worden. Enerzijds zou dat kunnen betekenen dat we organisaties steunen die nauw samenwerken met inheemse mensen daar, (zie opsomming onderaan dit artikel).

Anderzijds betekent het kijken naar hoe de moderne wereld door blijft gaan met het beschadigen van de Amazone, en al het andere dat kostbaar is. (Ik wil hier bijvoorbeeld wijzen op de Congo, ’s werelds op één na grootste regenwoud, dat minstens zo erg bedreigd wordt als de Amazone). We moeten in het bijzonder het wereldwijde schuldenregime veranderen dat de winning van hulpbronnen afdwingt in landen als Brazilië, Ecuador, Bolivia en Peru. Deze landen moeten eindeloos harde valuta ophoesten door het regenwoud te exporteren om hun schulden te kunnen betalen. Het is verleidelijk om een man als Bolsonaro als slechterik te bestempelen, maar het huidige systeem smeekt om net zo iemand om zijn rol over te nemen.

De banken, bedrijven en de mensen die profiteren van de vernietiging van de Amazone zullen nooit ophouden met ons te waarschuwen voor alle slechte gevolgen die hen door ons handelen zullen overkomen. In hun wereld overkomen hen namelijk hele mooie dingen. Ze verdienen veel geld. Als we bezig zijn met het complexe proces van het veranderen van het systeem dat niet alleen ecocide toestaat, maar zelfs aanmoedigt en eraan verdient, moeten we ook manieren vinden om een beroep te doen op iets anders dan eigenbelang. Bedenk dat er in al deze instellingen mensen zoals jij en ik aan het werk zijn die op de wereld zijn gekomen om het leven te dienen. Een deel van hen weet dit. Net als jij. Uit dit weten ontstaat moed.

Oproepen die het eigenbelang benadrukken zullen niet bij machte zijn om het leegbloeden van de Amazone te stoppen. We moeten ook een beroep doen op onze liefde voor het leven en op de acties die daaraan bijdragen. Door dit te doen verbinden we ons met degenen die het leven van de Amazone het innigst, intiem, en terzakekundig liefhebben. En die deze aanpak en doelstelling binnen de marges van de beschaving hebben uitgevoerd. Na eeuwen van kolonisatie en “ontwikkeling”, (we probeerden hen meer op ons te laten lijken), is de tijd misschien gekomen voor Inheemse mensen om ons te ontwikkelen; dat wil zeggen om ons vermogen te ontwikkelen om samen met hen de Aarde te genezen.

Organisaties die werken voor Inheemse rechten en/of landrechten: