Echt scheiden bestaat niet…

“Doe mij maar het verdriet”

– Maaike Oubouter

Hij vroeg mij: “maar is er dan nog hoop?” Ik antwoordde hem dat ik dat niet wist. “Er is misschien nog hoop voor een nieuwe jou en een nieuwe mij, maar die ken ik nog niet. Die twee bestaan nog niet.”

We besloten dat wat er ook zou gebeuren, we de lat voor onszelf hoog zouden leggen en ons niet zouden laten leiden door de vanzelfsprekendheden die we kenden rondom echtscheiding. De drama’s, de gescheiden families op verjaardagen, het gesleep met spullen, de afgunst, de pijn van elkaar uit je script schrijven. We zouden onze eigen regels bedenken en zoeken naar onze eigen oplossingen. Oplossingen die eren wie we samen waren en wat we gedeeld hadden in twaalf jaar tijd. En ja, we realiseerden ons op dat moment in 2014 nog niet wat dat van ons zou vragen maar we wisten wel dat we hoe dan ook verbonden zouden blijven. Echt scheiden bestaat namelijk niet…

Zoals ik het ‘wist’ toen ik hem voor het eerst zag, zo ‘wist’ ik het ook toen het einde van ‘ons’ naderde. Soms ‘moet’ je je losmaken van een persoon die tot dan toe als jouw grote liefde één van de meest belangrijke en vormende rollen in je leven speelde. ‘Moet’ tussen aanhalingstekens omdat het als een innerlijk moeten voelt. Vaak lijnrecht tegenover verstandig, logisch of prijzenswaardig. Lijnrecht tegenover ‘goed voor de kinderen’. Lijnrecht tegenover ‘wat zullen anderen denken’. Lijnrecht tegenover ‘alles wat we nog samen zouden doen’. Lijnrecht tegenover ‘onze ouders hielden het toch ook vol? En dat was heus niet altijd makkelijk…’.

Er zijn natuurlijk omwegen te bedenken, zoals apart wonen, in het buitenland werken of buitenechtelijke relaties aangaan, maar die doen vaak geen recht aan dit ‘innerlijk verder moeten op je eigen pad’.

Dit innerlijk moeten bleek sterker dan al mijn rationele kracht en angst bij elkaar. Ik weet nog dat één van mijn vriendinnen zich vol medeleven hardop afvroeg: “… en dat mooie klimrek naast jullie huis dan, dat is toch vreselijk als je dat moet missen?” Die opmerking maakte grote indruk.

Nu we in Nederland ook Scandinavisch ‘scoren’ op het gebied van echtscheidingen (50% van de huwelijken wordt ontbonden), moet je daar met elkaar over praten. Als van elke twee duurzame relaties er één eindigt, dan veranderen individuele en culturele waarden en moet je daar met elkaar over in gesprek. Over hoe je dat op een respectvolle manier kunt doen. Over de diversiteit aan oorzaken. Over schadebeperking. En zeker ook over de wens naar persoonlijke groei, emotionele verdieping, veerkracht en ziel-integriteit die we kennelijk massaal ambiëren. Zonder deze ingrediënten zou niemand het in zijn hoofd halen om zo’n stabiele situatie in te ruilen voor de chaos die een scheiding met zich meebrengt. Onze uitgangspositie was gewoon dertien in een dozijn en onze scheiding was een oersaaie; niet juicy, geen soap, geen rechtszaken of straatverboden. Maar de uitkomst is bovenverwachting. Het echte werk zat van binnen, dwars door de rouw en de tranen heen.

Ik kan me nog levendig herinneren dat we samen gingen eten want de relatietherapeut had gezegd dat je als jonge vader, de jonge moeder het huis uit moet slepen. Thuis kan ze niet uit haar rol. “Je moet haar vertellen dat ze een mooie jurk en hakken aantrekt en dat jij de rest regelt. Dus ook een goede oppas.”

Daar zaten we. Linea recta naar het Okura, of all places. Wat een stom idee! Saté met friet was beter geweest. Ik kon alleen maar huilen. Alle schaamte voorbij want mijn relatie was ten dode opgeschreven. De ooit zo magnetische aantrekking had zijn polen gekeerd. Ik had me al een paar weken verdiept in de historie van het huwelijk en voelde me misleidt. Hoe prop je de magie van levenslust en hartenwensen in de krappe werkelijkheid van het huwelijk? Mezelf afdoen als naïef of veeleisend was geen optie meer…

Ik stond om 5u ’s ochtends op om een rondje te lopen en terwijl de zon opkwam boven het IJsselmeer, sloeg een bliksem in… “Je mag het ook anders willen voor jezelf.”

Wanneer je innerlijk tot de conclusie komt dat je relatie ‘klaar’ is, breekt bij de meeste mensen eerst paniek uit. Dan volgen drie fases; (1) loslaten van de oude vorm – en je reptielenbrein de mond snoeren, (2) accepteren van de tussenfase – het oude niet meer en het nieuwe nog niet en (3) het opbouwen en invullen van een nieuwe vorm. Nota bene: in veel ex-relaties is het helemaal niet nodig om de ander uit het script van je leven te schrijven.

Door mijn eigen ervaring en de talloze mensen die ik energetisch heb mogen bekijken, zag ik dat echt scheiden niet bestaat. Het is eerder een vorm-verandering die beter weerspiegelt wat er nu is (of zelfs altijd ook al was).

Zoals alle mensen verbonden zijn met al het leven op aarde, zo blijf je ook als ex-partners energetisch verbonden met elkaar. Meer verbonden dan logisch lijkt. Ex-partners blijven verbonden via hun ziel. De ziel is eeuwig, tijd & plaats onafhankelijk, en neemt elke ervaring volledig in zich op. Een deel van jou wordt als het ware óók de ander. De ziel is derhalve niet in staat om definitief te ‘scheiden’. Vanuit je ziel herkende je in de ander een soort template; wie de ander vanuit zijn of haar potentie zou kunnen worden. En daar werd je verliefd op. Als die potentie tijdens jullie relatie door jezelf (*) of de ander niet gerealiseerd wordt, of ten koste gaat van je eigen ontwikkeling, dan blijft dat template toch bestaan.

(*) Je wordt verliefd op een deel in de ander dat je in jezelf tot ontwikkeling wilt brengen.

Het was angstig en onoverzichtelijk om te spelen met de gedachte dat ons gezin in z’n huidige vorm zou ophouden te bestaan. De jongste was pas één. Ik kan me nog herinneren dat we de bruiloft van mijn broer vierden, in Spanje, en ik op het allerlaatste moment mijn tekst met liefdevolle woorden kwijt was. Wat een symboliek! Tijdens onze verder prachtige reis vertelde ik dat ik onze relatie zoals die was niet meer zag zitten maar het gezin wel wilde voortzetten. Het lukte ons niet meer om ons hart te openen voor elkaar en ik voelde me daar heel schuldig over. Ik gunde onszelf méér van alles; meer liefde, meer genegenheid, meer nieuwsgierigheid, meer verwondering, meer co-creatie, meer enthousiasme, meer seks, meer kwetsbaarheid, meer nieuwigheid. Kortom meer levenslust.

Mijn vertrouwen in een toekomst samen was verzwakt en mijn wijze lerares vroeg me of ik met de huidige situatie nog eens 10 jaar genoegen kon nemen. De benauwdheid van die vraag liet me niet meer los.

Ik streepte mogelijke oorzaken voor ons gedoe weg. Communicatie? Best goed, zeker als we er tijd voor maakten. Gedrag? Heel acceptabel. Ik was nog steeds trots om naast hem te lopen. Ik vond de weekenden samen heel fijn en ik had ruim voldoende tijd voor mijn eigen interesses, zelfs met de kleintjes thuis. Gezamenlijk toekomstbeeld? Nooit gebrek aan inspiratie. Dat was het allemaal niet…

Het was eerder een diep weten dat je pad verder gaat; ieder zijns weegs. Het weten van waaruit je je angsten en de risico’s die erbij komen, hebt te accepteren. Volgens de meeste standaarden was er niets mis met onze relatie. Behalve dat ik voelde hoe we binnen de relatie niet verder konden groeien, we stagneerden elkaar.

Scheiden roept vaak extra verdriet en schuldgevoel op wanneer je ook samen kinderen hebt. We zijn nu ruim vijf jaar verder sinds we voor het eerst de mogelijkheid van uit elkaar gaan, bespraken. Het werd mijn grote spirituele inwijding, mijn emotionele vaardigheidstest en persoonlijke hero’s journey.

Het belangrijkste was dat ik altijd heb gevoeld dat we onze eigen ‘functieprofielen’ mochten bedenken… Building the plain while flying. Een aantal van de spelregels waaraan ik mezelf wilde houden, beschrijf ik hieronder.

• Neem je voor dat je de nieuwe fase hanteert als fase van groei (en gun elkaar oefentijd en fouten). Je relatie is niet mislukt omdat je uit elkaar gaat. Het is een ode aan de complexiteit van het leven en de groei die je mede dankzij de ander hebt kunnen doormaken.
• Wees net zo ambitieus voor het resultaat van je scheiding als voor elk ander levensgebied dat je aan het hart gaat. Leg de lat hoog en zorg dat je keuzes maakt waar je langdurig trots op kunt zijn.
• Onderhandel alleen over echt belangrijke onderwerpen en probeer over zoveel mogelijk dingen heen te stappen. En dan niet bijhouden of balanceren hoe vaak je dat doet of hoe weinig de ander dat doet. Dat breekt je op.
• In het begin waren er geen nieuwe partners in het spel. Daardoor konden we onszelf een onmisbare traagheid permitteren en hadden we niet het gevoel dat we de belangen van nog een derde (of vierde) persoon moesten meewegen.
• Mijn ex-man had meer tijd nodig om zich te realiseren dat een scheiding ook voor hem beter was. Die tijd hebben we elkaar kunnen geven, zodat we beiden achter het besluit en proces konden staan.

Nadat het voor ons beiden duidelijk werd dat we een andere vorm voor onze relatie wilden vinden, konden we pas echt vooruit kijken. We hebben toen nog een heel liefdevol en eerlijk jaar gehad waarin we nog samen woonden (achteraf bleek dat een groot geschenk aan onszelf). De druk was van de ketel; de relatie hoefde niet méér te zijn dan het was. We werden weer de twee mensen die van elkaar konden houden als mens, zonder verwachtingen als partners. Ineens kreeg ik weer een heel leuk iemand te zien die door alle ergernissen en afstand uit mijn beeld verdwenen was.

• Ik heb moeten leren om me te houden aan een strikte scheiding tussen gevoelens en verhalen. Het uiten van mijn pure gevoelens zónder het verhaal dat de legitimiteit van mijn gevoel moest aantonen… Zonder het ‘verhaal’ kon hij gemakkelijker in contact blijven met mij en met alle emoties die tijdens een scheiding langskomen.
• Deel je emoties in eerste instantie met elkaar i.p.v. in een dramatisch verhaal met vriend(inn)en. Ik vroeg hem wel eens of hij een update wilde van waar ik stond en welke angsten of herinneringen ik aan het verwerken was… Het updaten van elkaar maakte het ook tot een iets minder eenzaam proces (want dat is het).
• We probeerden vanaf het begin onze partnerrelatie los te zien van de gezinsrelatie waardoor we ruimte creëerden om ondanks de scheiding, toch nog invulling aan het gezinsleven te geven. We eten bijvoorbeeld nog steeds elke week samen.
  

  Ik: “Wat was het ergste moment van de afgelopen jaren dat jij je kunt herinneren?”Hij: “Ik geloof toen we trots op onszelf en op elkaar, twee jaar na de scheiding, op weg waren naar Friesland. Om samen een week vakantie op een boot te gaan vieren (misschien qua ruimte ook niet de slimste keuze…). Ik heb je toen na een half uur al bijna uit de auto gezet van woede, en de vakantie moest nog beginnen! Dat was wel een memorabel dieptepunt, ja.”

• Op de momenten dat ik even een vreselijke hekel aan hem had, hielp het mij om een ‘template’ voor ogen te houden van de meest respectvolle, toeschietelijke, meedenkende, liefdevolle, behulpzame en vrijgevige persoon die hij ooit voor me was. Soms had dat niets met de realiteit van het moment te maken maar het fungeerde als een energetisch ‘mal’. En geloof me, het werkte! Al was het maar omdat ik dan niet vanuit woede, pijn of teleurstelling reageerde maar vanuit mijn vertrouwen. Vertrouwen in onze wens om ondanks alles altijd het goede te willen zien in de ander. Ik weet zeker dat hij dat andersom ook zo heeft ervaren.Vrij snel nadat ik was verhuisd, werd ik ziek. Uiteindelijk heb ik twee maanden met een zware longontsteking in bed gelegen. Alles stoerheid verdween en ik rolde keihard de helling af. De diepte in van rouw, verlies en angst voor de toekomst. En toch was er altijd die stem die me vol vertrouwen bleef toespreken dat alles een fase is en verandering nooit ver weg…

• Ons jongste kind was twee jaar toen ik verhuisde. Het huis dat ik kon huren was veel te groot en veel te duur maar het was i.i.g. heel dichtbij ons gezamenlijke huis. Het was een veel te groot financieel risico, maar ik wilde zoveel mogelijk aspecten van het leven van de kinderen onveranderd laten, zoals de afstand naar school en vrienden, hun thuisplek en de onderlinge afstand tussen de huizen. Ik kon het bedrag voor de kinderopvang, zo redeneerde ik, beter in een huis en in de kosten voor een au-pair stoppen. Daar zouden we alle vier profijt van hebben.
• Uiteindelijk is financiële onzekerheid een motor geweest achter mijn ontwikkeling. Toen ik merkte dat ik die angst kon verdragen en toch creatief kon blijven, durfde ik nog veel meer risico’s aan te gaan. Het heeft me nu en dan wel stress opgeleverd maar het heeft me ook geleerd dat de meeste angsten illusies zijn.
  

  “Ik weet nog dat ik je nariep dat je die godvergeten Tinder-radius niet op 150 km moest zetten omdat je dan nooit meer op zaterdag ochtend op tijd op het hockey-veld zou kunnen staan!”

• Een rustgevende tip die ik van een vriendin kreeg, was dat je als gescheiden ouder de ander niet een betere ouder hoeft te laten lijken in de ogen van je kinderen. (M.a.w. bemoei je met jezelf en niet met het ouderschap van de ander.) Binnen een relatie zullen veel ouders elkaars gebreken compenseren en dat kan niet altijd als je uit elkaar bent. Kinderen krijgen na een scheiding meer variatie te zien tussen hun ouders en daardoor een eerlijker mensbeeld van hun vader en moeder.
• Van dezelfde vriendin kwam de suggestie dat je de ander juist moet prijzen in zijn of haar rol als vader of moeder. Er is maar één persoon in de wereld die dat geloofwaardig kan doen en dat is je ex. Het doet pijn als je voelt dat de ander je geen goede vader of moeder vindt terwijl je je best doet. Vanuit die pijn kan alleen maar verdere verwijdering groeien. Wanneer je elkaars ouderschap complimenteert, kan over die lijn de verbinding steeds opnieuw weer tot stand komen.
  Hij: “Wat was dan jouw mooiste herinnering aan het laatste jaar samen?”

  Ik: “Ik denk bijvoorbeeld die keer dat ik bijna twee uur huilend op de bank zat en niet meer kon praten of stoppen. Dat je toen bleef zitten… al kon je verder niet veel voor me doen. Je hield me vast en gooide de tissues weg. Je zei alleen maar ‘ik ga niet weg’. Dat is een moment dat ik nooit vergeet.”

• Wacht met het definitief maken van de ‘aardse zaken’ tot er weer een betere emotionele balans is ontstaan. Emoties zijn sterker dan materie en zolang ze nog aan het ‘regeren’ zijn, voel je niet wat je materieel kunt weggeven. Dan blijft er altijd een emotionele claim rusten op de punten waarover je hebt moeten onderhandelen. En een emotionele claim moet je linksom of rechtsom altijd nog inlossen… ;).
• We maakten een (co-)ouderschapsverdeling op basis van praktische behoeften en evalueerden vaak. Praktische ongemakken hebben nl. dagelijks een negatieve invloed op je leven. Wij willen bijvoorbeeld op een afstand wonen die de kinderen gemakkelijk zelfstandig kunnen overbruggen zodat we nooit echt ver weg voelen. Dit zorgt er o.a. voor dat we regelmatig in elkaars huis komen en daardoor niet van elkaar vervreemden.
• Als je elkaar regelmatig uitgebreid ‘moet’ zien, kunnen spanningen niet langdurig broeien. Dit heeft ons zeker de eerste twee jaar soms moeite gekost omdat er dan wat speelde. Tegelijkertijd heeft het ons verplicht om conflicten snel te bespreken of eroverheen te stappen. Het gaf ook het nodige zelfvertrouwen dat onze ‘nieuwe’ relatie niet een schijnvertoning was.Het heeft mij tijd gekost om te herkennen dat ik ondanks mijn angst en verdriet, in essentie uit liefde voor mezelf en voor hem, deze moeilijke beslissing heb ‘uitgenodigd’. Dat ik het voor mezelf over had om zoveel pijn en verdriet te doorstaan omdat ik diep van binnen wist dat het voor ons allebei een noodzakelijke vormverandering zou zijn.

Er lijkt nu zelfs meer liefde, authenticiteit en openheid te zijn dan tijdens onze relatie als partners. Onze ontwikkeling zonder elkaar komt onze huidige relatie ten goede en daar profiteren de kinderen van. Die dat hele scheiden heus geen goed idee vinden maar af en toe zeker de voordelen erkennen.

Het leek belangrijk om de kinderen niet enkel zielig te vinden maar ook creatief en veerkrachtig. Niet dat ze het zouden moeten begrijpen, nee! Maar hen vreselijk zielig vinden, werkte mijns inziens contraproductief op hun persoonlijke kracht om ook eigen oplossingen in te brengen en te leren omgaan met de nieuwe situatie. Op dit vlak miste ik positieve suggesties van andere gescheiden ouders. Veel begeleiding is gericht op het voorkomen van conflict verergering maar niet op ‘van goed naar beter’.

Mij is opgevallen dat ik mezelf een betere moeder ben gaan voelen omdat ik gelukkiger ben. Ik heb ze daardoor meer te bieden. Na de scheiding heb ik ervaren op welke innerlijke kracht ik altijd kan rekenen en dat heeft me vleugels gegeven. Het is me daarnaast opgevallen dat mijn ex-man nu met veel meer eigenheid en vertrouwen in zijn vaderrol staat. Hij is daardoor zichtbaarder en kleurrijker als vader en voelt veel meer ruimte om ook andere kanten van zichzelf te leren kennen en te ontwikkelen.

Dit stuk is bedoeld als ervaringsverhaal en is nauwelijks van toepassing op situaties waarin heel andere criteria gelden, zoals onveiligheid, ongeduld, verslaving, ziekte of een ex-partner die besluit te emigreren.

Esther Perel heeft de afgelopen jaren gesprekken met zo’n 30 stellen gevoerd over hun relatieproblemen. Haar sessies zijn online te beluisteren en via podcast. Zo luister je mee bij de uitdagingen waarmee stellen te maken krijgen en de manier waarop je het gesprek met je partner weer kunt openen en naar een hoger niveau kunt tillen. Leerzaam, ontroerend en essentieel om eerlijker (en vollediger) in relatie met jezelf en de ander te staan.

Mocht je naar aanleiding van dit verhaal je eigen verhaal willen delen, dan kun je reageren op dit stuk Als je benieuwd bent naar de energetische verbindingen en bewustzijnsontwikkeling in jouw relatie met je partner, dan kunnen jullie een afspraak maken voor een relatie reading. Het helpt altijd als je samen weet waarover je het moet hebben!