-
Ontwaken slechts het begin. De echte reis is het belichamen ervan
-
Ontwaken vraagt om nieuwe vormen van expressie temidden van ons dagelijks leven
-
Verankerd in ontwaakt-zijn én toegewijd aan het bitterzoete aardse bestaan
Als de knop van ontwaken zich ontvouwd heeft tot de volle bloei van wakker-zijn herkent het de relatieve en absolute realiteit als één. Je bent zowel de leegte van ‘zijn’ als de overvolle kj en hele nieuwe dimensie van spirituele volwassenheid opent zich en niets wordt meer buitengesloten, donker noch licht, vorm noch vormloosheid, het wereldse noch het transcendente.
Iets dat nog nooit eerder is gebeurd is nu mogelijk: we kunnen actief deelnemen aan het proces van ontwaken. In het verleden werd verlichting beschouwd als een uitzonderlijke ervaring die meestal alleen gereserveerd was voor mannelijke kandidaten. Vandaag de dag is het goede nieuws dat, alhoewel ontwaken zelf niet verschillend is van duizenden jaren geleden, het ook beschikbaar is voor iedereen met een gewoon leven.
Meer dan ooit tevoren lijkt een intensivering van energieën beschikbaar die ons bijna dwingt bewust mee te werken aan ontwaken uit de droom van afscheiding. Het is een nieuwe frequentie die ‘ja’ praktisch afdwingt omdat niets anders meer voldoet als we met succes willen overleven en floreren in deze wereld, als individu en als soort. Dit ‘ja’ heeft niets te maken met wilskracht; het is geen luide kreet van “dit ga ik doen!” Integendeel, het is een diep en stil ‘ja’ van binnen dat ervoor kiest het leven tegenmoet te treden vanuit de lichtende heelheid van bewustzijn. En toch is dit ‘ja’ oneindig veel krachtiger dan welke actie ook ondernomen vanuit een verdeeld mentaal perspectief. Misschien begint het ons eindelijk te dagen dat we alleen door het oplossen van de identificatie met onze ego, en het ontdekken van onze ware onderliggende natuur, het antwoord kunnen vinden op de problemen in de wereld.
Betrokkenheid
Wat we nu echter nodig hebben is meer dan alleen het orthodoxe model van verlichting. In traditionele spirituele leringen wordt vaak benadrukt dat we eerst een innerlijke staat van stilte moeten cultiveren om te ontwaken tot onze ware ‘zijn’. Men zegt dat we dit kunnen bereiken door ons af te keren van wereldse activiteit. Alhoewel het herkennen van dit ‘zijn’ als onze ware natuur nog steeds de basis van ontwaken is, is wat destijds relevant was niet meer relevant nu. De exponentiële toename van druk en tempo in de huidige wereld vraagt om een nieuw perspectief op verlichting, en op wat het betekent om ‘ontwaakt zijn’. Niet langer is ontwaken afstand nemen van de fysieke realiteit om een spiritueel leven te kunnen leiden. In deze tijd betekent het vervullen van onze goddelijke bestemming ons innerlijk licht te leven in ons aardse lichaam.
Als ontwaken een echt doel dient vraagt het om nieuwe vormen van expressie temidden van de interacties van ons dagelijks leven. En als ontwaken een doel heeft in een groter plaatje, zoals bijvoorbeeld de geboorte van een nieuwe mensheid, dan vereist het onze volledige betrokkenheid bij deze evolutionaire impuls van het bestaan.
Verlichting is niet langer een geheim uitsluitend gereserveerd voor mystici, of een luxe waar bevoorrechte Westerlingen zich in kunnen baden om meer ‘spiritueel’ te worden. Als we de kwantum sprong in een nieuwe toekomst willen maken, is verlichting een noodzaak en daalt het van zijn bergtop af om zijn handen vuil te gaan maken aan menselijke zaken.
Belichaming
Eigenlijk is ontwaken slechts het begin. De echte reis is het belichamen ervan. Ons avontuur begint niet in de verheven sferen van het transcendente, maar juist middenin het chaotische leven zelf. Het is nooit eerder zo cruciaal geweest om de waarheid werkelijk te leven als in onze huidige, zich snel veranderende wereld.
Langzaam verrijst er een hele nieuwe relatie tot het leven en luidt de geboorte in van een authentiek mens. Dit nieuwe gezichtspunt erkent de noodzaak ons te verankeren in ‘zijn’, maar ook om te vieren wat we onderweg zijn te worden. Met andere woorden, het omarmt zowel de absolute waarheid van onze innerlijke stilte, als de relatieve waarheid van de beweging van het leven. De evolutionaire impuls van het zich immer ontvouwende bestaan roept ons te ontwaken tot de zuivere perfectie van ons innerlijk licht, om daarna dit te belichamen en expressie te geven in de duisternis en imperfectie van de wereld.
Velen van ons hebben een complex, veelzijdig leven met werk, carrière, financiële verantwoordelijkheid, relatie en gezin. We proberen onze dromen na te streven, ons hoogste potentieel te leven en een bijdrage te leveren aan de wereld. Daarnaast zijn we ons in toenemende mate bewust van het feit dat meer dan de helft van de bevolking op aarde in ellendige armoede en afschuwelijke omstandigheden leeft. Dit alles moet omvat worden in ons ontwaken.
Illusie?
Veel spirituele zoekers – en zelfs spirituele leraren – geloven dat de wereld een illusie is en dat wat gebeurt (voor mij, de Joden, Irakezen, poolberen of bijen) er eigenlijk niet toe doet. Deze poging om de wereld en haar vuile kanten te transcenderen leidt vaak tot een ‘existentiële ongevoeligheid’, ten onrechte verward met spirituele bevrijding. Inderdaad, ontwaken brengt een niet te ontkennen bewustzijn van de voortdurende leegte voort, maar ook een sterke tendens om daarin vast te blijven zitten. Identificatie met de eeuwige stilte (of de ‘onbeweeglijke getuige’) is erg verleidelijk. Immers, daar waar geen beweging is kan ook geen lijden zijn, en dit is erg aantrekkelijk voor het ego dat graag pijn wil vermijden. Wat hier werkelijk aan de hand is is weigeren om een volledige verbintenis met het leven aan te gaan. We vermijden het leven intiem te ontmoeten, inclusief de diepe sterke gevoelens die opkomen in de ups en downs van onze menselijke ervaring.
Uit onze weigering om te lijden, of dat nu aan de wereld is of aan onszelf , komt onverschilligheid voort en onze kwetsbaarheid als waarachtig levend mens afwijzen. Op gedragsniveau openbaart zich dit op verschillende manieren. Sommige van ons vermijden relaties en daarmee scheiding, en open en kwetsbaar zijn op onze gevoeligste plekken. Anderen zorgen niet voor zichzelf of nemen geen zelf-verantwoordelijkheid, wat kan leiden tot buitensporige risico’s en funeste levenskeuzes – immers, het lichaam is toch niet echt en over je grenzen gaan maakt niet uit; je hart, nieren, bloed en overgewicht zijn onbelangrijk. Voor weer anderen uit het zich in een gebrek aan zorg voor het Leven zelf – want als alles een illusie is waarom zou je je dan druk maken of je koeien, varkens, paarden, honden of kikkers eet, de rivieren vervuild zijn of de bodem is uitgeput?
Subtiel gevangenschap
Maar er huist geen echte vrijheid in ‘ik ben verlicht en niets raakt me meer’. Ontsnapt zijn uit beklemmende identificatie met de fysieke en psychologische vorm wordt vervangen door een subtieler gevangenschap, ‘spirituele onthechting’. Deze zogenaamde onthechting is een nieuwe gehechtheid die het verhaal ‘ik ben mooi/ lelijk/ succesvol/ mislukt/ gelukkig/ depressief/ Christelijk/ Boeddhistisch’ vervangt door ‘ik ben niets’. Het trekt zich terug in een perfecte binnenwereld waar de gruwel van de buitenwereld geen plaats heeft. Het wijst elke innerlijke staat af die niet overeenkomt met ons mentale plaatje van een spiritueel leven. Er is echter geen ware vrede in deze houding, integendeel, er woedt een subtiele oorlog die innerlijk en uiterlijk conflict bestendigt.
Fixeren op leegte creëert verdeeldheid. En waar verdeeldheid is, hoe subtiel ook, is geen volledig ontwaken. Het is een spiritueel rigide gezichtspunt dat ontkent volhartig door het leven te worden geraakt. Het gaat bloed, zweet en tranen uit de weg die een onvermijdelijke deel zijn van onze menselijke ervaring. Zijn we toch nog ergens bang dat onze menselijkheid de ultieme transcendentie in de weg staat? Dit leidt tot een nieuwe versluiering: die van spirituele arrogantie en een gebrek aan compassie, de natuurlijke expressie van waarachtig ontwaken. Deze compassie komt niet voort uit een morele verplichting maar is het aroma van het ontwaakte hart zelf. Het is ontwaakt-zijn dat zichzelf ontmoet in het hart van alles en omarmt zowel de duisternis als het licht. Het vindt vrijheid in alles.
Niet alleen betekent het afwijzen van onze directe ervaring van het leven de voortzetting van het conflict inherent aan elk lijdensverhaal (dat we vervolgens proberen te helen door allerlei spirituele activiteiten); het is ook absurd. Ware vrijheid vereist dat we al onze concepten over non-dualiteit, spiritualiteit en verlichting laten gaan en het leven in onschuld ontmoeten.
Naakte ervaring
Onschuldig zien is eigenlijk een open onderzoek naar onze directe ervaring, hier en nu. Het vraagt om ons persoonlijk verhaal – over slachtofferschap of over transcendentie – niet langer te investeren in het verhaal van de wereld. Dit betekent niet ons lijden ontkennen, of ons isoleren van ons gebroken hart dat geregeld getuige is van gruwelijke gewelddadigheid, onrecht en wreedheid. Het is niet het onderdrukken van onze woede, angst, wanhoop en verdriet. Het betekent wel ophouden met bezitter te zijn van gedachten en emoties die het lijdensverhaal continueren. Het is het einde van het afscheidingsverhaal. Alleen de ‘naakte’ ervaring van pijn, afschuw of terreur, zonder deze te willen fixen, controleren of rechtvaardigen, kan het lijdensverhaal van ‘arme ik’ stoppen, en beëindigt de oorlog tussen ons en hen, tussen gelijk en ongelijk, tussen goed en kwaad.
De wereld is geen illusie. Zo lang we hier zijn en hem ervaren, bestaat hij. Het is het verhaal dat we de wereld opleggen dat een illusie is. De realiteit vraagt om een nieuw perspectief dat de waanzinnige paradox van het leven omarmt.
Golven én Oceaan
Als de knop van ontwaken zich ontvouwd heeft tot de volle bloei van wakker-zijn herkent het de relatieve en absolute realiteit als één: net zo onafscheidelijk als de golven en de oceaan. De getuige en dat waarvan het getuige is – subject en object – lossen in elkaar op. Je bent zowel de leegte van ‘zijn’ als de overvolle wereld. De tegenstelling is weg en er is alleen de prachtige paradox van het non-duale gewaarzijn. Een hele nieuwe dimensie van spirituele volwassenheid opent zich. Niets wordt er buitengesloten, donker noch licht, vorm noch vormloosheid, het wereldse noch het transcendente. Alles wordt gezien als een expressie van éénheid en er wordt niets ontweken, ontkend of gevreesd. Ook angst wordt volledig omarmt.
De compromisloze omhelzing van de golven als de fenomenale expressie, en van de oceaan als innerlijke stilte, brengt ons in een diepe intimiteit met de creatieve kracht van het leven zelf. Deze intimiteit betekent niet jezelf verliezen in het verhaal van de wereld, maar haar juist volledig te ontmoeten zonder verhaal. Dit is mijns inziens de nieuwe evolutionaire mens: helemaal verankerd in het licht van haar ontwaakt-zijn, en tegelijkertijd gepassioneerd toegewijd aan de bitterzoete smaak van het aardse bestaan. Iemand die zegt “ Ja, de waarheid is dat ik niet mijn lichaam ben, maar mijn directe ervaring laat me zien dat mijn lichaam er is en dat bewustzijn er doorheen stroomt iedere keer als ik ren of spring.” Iemand die zegt “Ja, de waarheid is dat er geen zelf is, maar waarom antwoord ik je als je mijn naam roept?” Iemand die zegt, “Ja, de waarheid is dat ik niet besta, en jij ook niet, maar is er geen groot verschil in de kwaliteit van leven als ik naar je luister met een open hart in plaats van vol oordelen? Is dat niet wat we relatie noemen?”
Nieuwe mogelijkheden
Wat zou er niet-spiritueel zijn aan ons openen voor de beweging op onze levensreis als we geworteld zijn in de stilte van ‘zijn’? Authentiek wakker-zijn is niet statisch: het is een fris en onmiddellijk gewaarzijn van dat wat zich ontvouwt in onze directe ervaring. Wat zich voor velen van ons nu ontvouwt is een toenemende complexiteit, creativiteit en interconnectie, in exponentiële snelheid. We hebben de mogelijkheid om te worden waar de vorige generaties alleen maar van konden dromen. We hebben meer middelen, technologie, informatie en wijsheid beschikbaar dan ooit tevoren. En wat zou er niet-spiritueel zijn aan ons te openen voor de evolutionaire beweging van ons worden?
Amoda Maa is een eigentijds spiritueel leraar en schrijfster. Na jaren van spiritueel zoeken en het beoefenen van psycho-spirituele praktijken leidde een ‘donkere nacht van de ziel’ ervaring haar tot een diep innerlijk ontwaken. Na een lange periode van integratie begon ze vanuit deze stilte in kleine groepen te spreken. Nu biedt ze bijeenkomsten en retraites, en is een veel gevraagd spreekster op conferenties en evenementen. Haar leer is vrij van religie of traditie, en vertegenwoordigt een diep begrip van onze menselijke reis die voortkomt uit haar eigen ervaring. Amoda Maa is de auteur van Radical Awakening en het onlangs verschenen Embodied Enlightenment. Meer info op www.amodamaa.com
Artikel overgenomen met toestemming uit het tijdschrift InZicht. Zie http://www.inzicht.org/ (ook voor nabestellen van nummers)