Hoewel Roemi veel prachtige teksten schreef en diep in de beleving ging, bleef hij aanvankelijk toch teveel aan de oppervlakte. Het verhaal gaat dat op een dag, toen hij bezig was met een manuscript, zijn leraar en vriend, de verlichte soefi derwisj Sjams van Tabriz, (‘Zon van het Geloof’, 1185-1248), hem kwam bezoeken. Sjams gooide het manuscript weg: “Heb je nog niet genoeg van al dat lezen en studeren? Het is nu tijd om het leven te bestuderen. Wat kun je meenemen van al die zaken die je nu belangrijk vindt, op de dag van je dood? Als je het antwoord op die vraag weet te vinden, dan leidt dat je naar de eeuwigheid.”
Roemi was zo geraakt door de opmerking van Sjams dat hij volgens de overlevering in een andere bewustzijnstoestand kwam: als door de bliksem getroffen stond zijn ziel in vuur en vlam en alles wat hij gedurende jaren van geestelijke opvoeding geleerd had, ontlaadde zich in zijn liefde voor de derwisj. ‘Jouw droombeeld was in onze borst. Het ochtendgloren kondigde de zon aan!’ Wekenlang trokken ze zich samen terug in eenzaamheid, discussiërend over het mysterie van de goddelijke liefde. Roemi liet alles achter, (wat zijn volgers niet op prijs stelden), om Sjams te volgen in zijn omzwervingen. Maar na een aantal maanden ging Sjams weer alleen zijn eigen weg. Dit was een les. Dit was zijn initiatie. Het was de geboorte van zijn ziel. Een tijdlang ervoer hij een grote extase en in deze periode schreef hij ‘De Diwan van Sjams Tabriz’ (Engelstalige link). Hij was voorgoed veranderd. Eerst was hij een asceet geweest, en hoe wijs hij ook was, hij was vooral een intellectueel. Nu stond hij in vuur en vlam vanwege zijn Liefde. Dag en nacht luisterde hij naar muziek (sema) en danste hij zijn derwisj dansen in onophoudelijke extase. Hij veranderde van leraar en van schrijver van proza, in dichter.
—————————————
Hoe we God zien, is een directe weerspiegeling van hoe we onszelf zien. Als God vooral angst en schuld in het hart oproept, betekent dit dat er te veel angst en schuld in ons zijn. Als we God vol liefde en mededogen zien, zijn wij dat ook.
Het pad naar de Waarheid is een werk van het hart, niet van het hoofd. Maak van je hart je primaire gids! Doe dat niet met je geest. Ontmoet, daag uit en overwin uiteindelijk met je hart jouw ‘nafs’ (je opgebouwde persoonlijkheid). Het kennen van je ego zal je leiden naar kennis van God.
Je kunt God bestuderen door middel van alles en iedereen in het universum, omdat God niet is opgesloten in een moskee, synagoge of kerk. Als je nog steeds wilt weten waar Zijn woonplaats is, dan is er maar één plaats om hem te zoeken: in het hart van een echte liefhebber.
Intellect en liefde zijn gemaakt van verschillende materialen. Intellect bindt mensen vast in knopen en riskeert niets, maar liefde lost alle wirwar op en riskeert alles. Intellect is altijd voorzichtig en adviseert: ‘Pas op voor te veel extase’, terwijl liefde zegt: ‘Oh, laat maar! Waag de sprong!’ Het intellect valt niet gemakkelijk uiteen, terwijl liefde zich moeiteloos tot puin kan laten reduceren. Maar veel ligt verborgen tussen de ruïnes. Een gebroken hart verbergt schatten.
De meeste problemen van de wereld komen voort uit taalkundige verwarring en uit misverstanden. Neem nooit woorden voor wat ze lijken. Als je het terrein van de liefde betreedt, wordt taal zoals we die kennen overbodig. Wat niet onder woorden kan worden gebracht kan alleen door middel van stilte worden begrepen.
Eenzaamheid en afzondering zijn twee verschillende dingen. Als je eenzaam bent is het gemakkelijk jezelf te misleiden door te geloven dat je op de goede weg bent. Afzondering is beter voor ons, want het betekent dat je alleen kunt zijn zonder je eenzaam te voelen. Maar uiteindelijk is het ‘t beste om iemand te vinden die jouw spiegel zal zijn. Bedenk dat je alleen in het hart van iemand anders echt jezelf, en de aanwezigheid van God kunt ervaren.
Afzondering is beter voor ons, want het betekent dat je alleen kunt zijn zonder je eenzaam te voelen.
Wat er ook in je leven ook gebeurt, hoe verwarrend de dingen soms ook lijken, blijf uit de buurt van wanhoop. Zelfs als alle deuren gesloten lijken zal God alleen voor jou een nieuw pad openen. Wees dankbaar! Het is gemakkelijk om dankbaar te zijn als alles goed is. Een Soefi is niet alleen dankbaar voor wat hij heeft gekregen, maar ook voor alles wat hem is ontzegd.
Geduld betekent niet passief verdragen. Het betekent kijken naar het einde van een proces. Wat betekent geduld? Het betekent naar de doorn kijken en de roos zien, naar de nacht kijken en de dageraad zien. Ongeduld betekent kortzichtig zijn, zodat je de uitkomst niet kunt zien. Minnaars van God raken nooit ongeduldig, want ze weten dat er tijd nodig is voor de maansikkel om vol kan worden.
Oost, west, zuid of noord, het maakt weinig uit. Wat je bestemming ook is, zorg ervoor dat je van elke reis een reis naarbinnen maakt. Als je binnen in jezelf reist, zul je naar de hele wijde wereld, en verder, reizen.
De vroedvrouw weet dat als er geen pijn is de uitweg naar buiten voor de baby niet kan worden geopend, en dat de moeder dan niet kan bevallen. Op dezelfde manier is ontbering noodzakelijk om een nieuw zelf geboren te laten worden. Net zoals klei door intense hitte moet gaan om sterk te worden, kan liefde alleen vervolmaakt worden door pijn.
De zoektocht naar liefde verandert de gebruiker. Er is geen zoeker onder hen die op zoek zijn naar liefde die onderweg niet volwassen is geworden. Op het moment dat je op zoek gaat naar liefde, begin je te veranderen, van binnen en van buiten.
Er zijn meer nep-goeroes en valse leraren in deze wereld dan het aantal sterren in het zichtbare universum. Verwar machtsbeluste egocentrische mensen niet met echte mentors. Een echte spirituele meester zal je aandacht niet op zichzelf richten, en zal geen absolute gehoorzaamheid of totale bewondering van je verwachten, maar je in plaats daarvan helpen om je innerlijke zelf te waarderen en te bewonderen. Echte leraren zijn zo transparant als glas. Ze laten het licht van God door zich heen gaan.
Probeer de veranderingen die op je pad komen niet te weerstaan. Laat het leven liever door je heen gaan. Maak je er geen zorgen over dat je leven op zijn kop gaat staan. Hoe weet je dat de kant waar je aan gewend bent beter is dan de kant die nog moet komen?
Een Soefi is niet alleen dankbaar voor wat hij heeft gekregen, maar ook voor alles wat hem is ontzegd.
God is bezig met de voltooiing van jouw werk, zowel uiterlijk als innerlijk. Hij is volledig met je bezig. Ieder mens is een werk in uitvoering dat langzaam maar onverbiddelijk in de richting van perfectie groeit. We zijn allemaal een onvoltooid kunstwerk. We wachten, en streven ernaar, om te worden voltooid. God behandelt ieder van ons afzonderlijk omdat de mensheid een fijne kunst is als een prachtig handschrift, waarbij elke stip even belangrijk is als het hele plaatje.
Het is gemakkelijk om een perfecte God lief te hebben, zo onberispelijk en onfeilbaar als Hij is. Veel moeilijker is het om medemensen lief te hebben, met al hun onvolkomenheden en tekortkomingen. Bedenk dat alleen jij over jezelf kunt weten hoe het is om iemand lief te hebben. Er is geen wijsheid zonder liefde. Tenzij we leren Gods schepping lief te hebben, kunnen we God niet echt liefhebben, en ook niet echt kennen.
Het echte vuil zit van binnen. De rest kan gewoon schoongewassen worden. Er is slechts één soort vuil dat niet met zuiver water kan worden gereinigd. Dat is de smerige vlek van haat en onverdraagzaamheid die de ziel besmet. Je kunt je lichaam zuiveren door onthouding en vasten, maar alleen liefde zal je hart kunnen zuiveren.
Het hele universum is vervat in een enkel menselijk wezen – jij. Alles wat je ziet, inclusief de dingen waar je misschien niet van houdt, en zelfs de mensen die je veracht of verafschuwt zijn in jou aanwezig. Zoek daarom ook niet naar Sheitan, (de naam waaronder Satan in de islam bekend staat), buiten jezelf. De duivel is geen buitengewone kracht die jou van buitenaf aanvalt. Het is een gewone stem in jouw binnenste. Doe voldoende moeite om jezelf te leren kennen, met eerlijkheid en hardheid.
Ieder mens is een werk in uitvoering dat langzaam maar onverbiddelijk in de richting van perfectie groeit.
Als je de manier wilt veranderen waarop anderen jou behandelen, moet je eerst de manier veranderen waarop jij jezelf behandelt, volledig en oprecht. Je kunt op geen enkele andere manier bemind worden. Zodra je die fase hebt bereikt, moet je dankbaar zijn voor elke stekelige doorn die anderen in je zouden kunnen prikken. Het is een teken dat je straks met rozen overladen zult worden.
Pieker niet over waar de weg je heen brengt. Concentreer je in plaats daarvan op de eerste stap. Dat is het moeilijkste deel. En dat is waarvoor je verantwoordelijk bent. Zodra je die stap hebt gezet, laat de natuur dan de rest doen, dat volgt vanzelf. Ga niet mee met de stroom. Wees zelf de stroom.
We werden allemaal naar Zijn beeld geschapen en toch zijn we allemaal verschillend en uniek gemaakt. Geen twee mensen zijn hetzelfde. Geen harten kloppen met hetzelfde ritme. Als God had gewild dat iedereen hetzelfde zou zijn zou Hij het zo hebben gedaan. Daarom is het niet respecteren van verschillen en het opleggen van je gedachten aan anderen een gedrag waarmee je Gods heilige plan niet respecteert.
We werden allemaal naar Zijn beeld geschapen en toch zijn we allemaal verschillend en uniek gemaakt. Geen twee mensen zijn hetzelfde. Geen harten kloppen met hetzelfde ritme. Als God had gewild dat iedereen hetzelfde zou zijn zou Hij het zo hebben gedaan. Daarom is het niet respecteren van verschillen en het opleggen van je gedachten aan anderen een gedrag waarmee je Gods heilige plan niet respecteert.
Als een echte minnaar van God een herberg binnengaat, wordt die herberg zijn gebedsruimte. Maar als een zuiplap in dezelfde ruimte komt, wordt het zijn herberg. In alles wat we doen, maken onze harten het verschil, en niet ons uiterlijk. Soefi’s beoordelen andere mensen niet over hoe ze er uitzien of wie ze zijn. Als een Soefi naar iemand kijkt houdt hij beide ogen gesloten. In plaats daarvan opent hij een derde oog – het oog dat het innerlijke rijk ziet.
Het leven is een tijdelijke lening en deze wereld is niet veel meer dan een vage imitatie van de werkelijkheid. Alleen kinderen zouden een speeltje niet kunnen onderscheiden van het echte ding. En toch raken mensen ofwel verliefd op het speeltje, of breken ze het respectloos af, en gooien het opzij. Blijf in dit leven weg van allerlei extremiteiten, want ze zullen je innerlijke balans vernietigen. Soefi’s gaan niet tot het uiterste. Een soefi blijft altijd mild en gematigd.
Het leven is een tijdelijke lening en deze wereld is niet veel meer dan een vage imitatie van de werkelijkheid.
De mens neemt een unieke plaats in in Gods schepping. “Ik ademde Mijn Geest in hem” zegt God. Ieder van ons is zonder uitzondering ontworpen om Gods afgevaardigde op Aarde te zijn. Stel jezelf de vraag, hoe vaak je je gedraagt als een afgevaardigde, of heb je dat nog nooit gedaan? Ieder van ons beschikt over het vermogen om de goddelijke geest binnenin te ontdekken, en ernaar te leven.
De hel is in het hier en nu. De hemel ook. Stop dus met je zorgen te maken over de hel en dromen over de hemel, omdat ze op dit moment allebei al aanwezig zijn. Telkens wanneer we verliefd worden stijgen we op naar de hemel. Telkens wanneer we iemand haten, benijden of bestrijden, tuimelen we regelrecht de hel in.
Elke lezer begrijpt de Heilige Koran op een ander niveau, afhankelijk van de diepte van zijn begrip. Er zijn vier niveaus van inzicht. Het eerste niveau is de uiterlijke betekenis van de woorden. Dat is waar de meerderheid van de mensen tevreden mee is. Hierna komt de ‘Batin’ – het innerlijke niveau. Ten derde is er het innerlijke van het innerlijke. En het vierde niveau is zo diep dat het niet onder woorden te brengen is, en dat daarom onbeschrijfelijk blijft.
Het universum is één wezen. Alles en iedereen is met elkaar verbonden door een onzichtbaar web van verhalen. Of we ons ervan bewust zijn of niet, we voeren allemaal een stille conversatie. Geen kwaad doen. Medeleven oefenen. Roddel niet achter iemands rug – maak zelfs geen schijnbaar onschuldige opmerking! De woorden die uit onze mond komen verdwijnen niet, maar worden eeuwigdurend opgeslagen in de oneindige ruimte. En ze zullen te zijner tijd bij ons terugkomen. De pijn van één mens kan ons allemaal pijn doen. De vreugde van één mens zal iedereen laten glimlachen.
Wat je ook zegt, goed of kwaad, het zal op de een of andere manier bij je terugkomen. Als iemand slechte gedachten over jou koestert, en jij daarom slechte dingen over hem zegt, zal dat de uitkomst alleen maar erger maken. Je zult opgesloten zitten in een vicieuze cirkel van kwaadaardige energie. Ga in plaats daarvan veertig dagen en nachten lang goede dingen over die persoon denken. Aan het eind van die veertig dagen zal alles anders zijn, omdat jij dan van binnen anders zult zijn.
Het verleden is een subjectieve interpretatie. De toekomst is een illusie. De wereld gaat niet door de tijd heen alsof het een rechte lijn is, begonnen in het verleden en op weg naar de toekomst. In plaats daarvan beweegt de tijd zich door ons en in ons, in eindeloze spiralen. Eeuwigheid betekent niet oneindige tijd, maar gewoon tijdloosheid. Als je eeuwige verlichting wilt ervaren, zet dan het verleden en de toekomst uit je hoofd, en blijf in het huidige moment.
Als je eeuwige verlichting wilt ervaren, zet dan het verleden en de toekomst uit je hoofd, en blijf in het huidige moment.
Je bestemming betekent niet dat je leven vooraf nauwkeurig zou zijn bepaald. Daarom is het een teken van pure onwetendheid om naar het lot te leven en niet actief bij te dragen aan de muziek van het universum. De muziek van het universum is allesdoordringend, en is gecomponeerd op 40 verschillende niveaus. Je bestemming is het niveau waarop jij je liedje speelt. Je kunt je instrument misschien niet veranderen. Maar hoe goed je speelt, ligt volledig in jouw handen.
De ware Soefi zal zelfs wanneer hij ten onrechte wordt beschuldigd, aangevallen en van alle kanten wordt veroordeeld, dat geduldig verdragen en geen enkel slecht woord uiten over zijn critici. Een Soefi geeft niemand de schuld. Hoe kunnen er tegenstanders of rivalen zijn, of dat er ‘anderen’ zouden bestaan, als er helemaal geen ‘zelf’ bestaat? Hoe kan iemand de schuld krijgen als er alleen maar de Ene is?
Als je je geloof wilt versterken, zul je je innerlijk moeten verzachten. Voor een rotsvast geloof moet je hart zo zacht worden als een veertje. Door ziekte, ongeluk, verlies of angst, worden we soms op de een of andere manier, geconfronteerd met gebeurtenissen die ons leren minder zelfzuchtig en veroordelend te worden en meer mededogend en genereus zijn. Sommigen van ons worden daar milder van, terwijl sommige anderen uiteindelijk nog harder worden dan ze al waren …
Er mag niets tussen jou en God staan. Geen imams, priesters, rabijnen of andere bewakers van moreel of religieus leiderschap. Geen spirituele meesters en zelfs niet je geloof. Geloof in je waarden en je regels, maar wees nooit meester over anderen. Als je de harten van andere mensen blijft breken, is de religieuze plicht die je denkt te verrichten niet goed. Blijf weg van alle soorten afgoderij, want dat zal je visie vertroebelen. Laat God en alleen God je gids zijn. Leer de Waarheid, mijn vriend, maar pas op dat je geen fetisj maakt van je waarheden.
Terwijl iedereen op deze wereld ernaar streeft om ergens terecht te komen en om iemand te worden, uitsluitend om straks alles achter zich te laten na de dood, streef jij naar het allerhoogste stadium van nietsheid. Leef dit leven als licht en leeg, als het getal nul. We zijn niet anders dan een pot. Het zijn niet de decoraties aan de buitenkant maar de leegte binnenin die ons op onze koers houdt. Het gaat niet om wat we willen bereiken, maar het is het bewustzijn van het niets dat ons in beweging houdt.
Onderwerping betekent niet dat je zwak of passief bent. Het leidt noch tot fatalisme, noch tot capitulatie. Juist het tegenovergestelde. Ware macht ligt in de onderwerping aan een kracht die binnenkomt. Degenen die zich onderwerpen aan de goddelijke essentie van het leven zullen in ongestoorde rust en vrede leven, zelfs de hele wijde wereld turbulentie na turbulentie doormaakt.
In deze wereld zijn het niet de overeenkomsten of regelmatigheden die ons een stap vooruit doen maken, maar botte tegenstellingen. En alle tegenstellingen in het universum zijn ook aanwezig in ieder van ons. Daarom moet de gelovige de ongelovige ontmoeten die binnenin woont. En de ongelovige moet de stille gelovigen in zich leren kennen. Tot de dag waarop men het stadium bereikt van Insan-i-Kamil, de volmaakte mens, is geloof een geleidelijk proces dat zijn schijnbaar tegenovergestelden noodzakelijk maakt: ongeloof.
Deze wereld is gebouwd naar het principe van wederkerigheid. Noch een druppeltje vriendelijkheid, noch een tikkeltje kwaad, zal onbeantwoord blijven. Dat geldt ook voor de misleidingen of trucs van andere mensen. Als iemand een valstrik zet, denk er dan aan, dat kan God óók. Hij is de kampioen. Zelfs een blad beweegt niet zonder dat Gods het weet. Geloof daar eenvoudig en volledig in. Wat God ook doet, Hij doet het prachtig.
Noch een druppeltje vriendelijkheid, noch een tikkeltje kwaad, zal onbeantwoord blijven.
God is een nauwgezette klokkenmaker. Hij is zó nauwkeurig dat alles op Aarde op zijn eigen tijdstip gebeurt. Noch een minuut te laat, noch een minuut te vroeg. Voor iedereen, zonder uitzondering, werkt de klok nauwkeurig. Voor iedereen is er een tijd om lief te hebben, en een tijd om te sterven.
Het is nooit te laat om je af te vragen: “Ben ik er klaar voor om het leven dat ik leef te veranderen? Ben ik er klaar voor om vanbinnen te veranderen? “. Zelfs als een dag in je leven hetzelfde is als de dag ervoor, is dat al jammer. Op elk moment, en bij elke nieuwe ademhaling, moet je opnieuw worden vernieuwd en vernieuwd. Er is maar één manier om in een nieuw leven geboren te worden: sterven voor de dood.
Terwijl een onderdeel verandert, blijft het geheel toch altijd hetzelfde. Voor elke dief die deze wereld verlaat, wordt er een nieuwe dief geboren. En elke afstammeling die overlijdt, wordt vervangen door een nieuwe. Op deze manier blijft niet alleen niets hetzelfde, maar verandert er ook nooit iets echt. Voor elke Soefi die sterft, wordt een andere Soefi ergens geboren.
Een leven zonder liefde is betekenisloos. Vraag je niet af wat voor liefde je moet zoeken, spiritueel of materieel, goddelijk of alledaags, oosters of westers. Onderverdelingen leiden alleen maar tot nog meer verdeeldheid. Liefde kent geen etiketten, geen definities. Het is wat het is, puur en eenvoudig. Liefde is het water van het leven. En een geliefde is een ziel van vuur! Het universum wordt anders als vuur van water houdt.
Vertaling: Hansjelle Dijkstra
Luister en geniet op YouTube
van alle veertig regels van Sjams van Tabriz
Lees er meer over in dit boek:
.
In deze vertaling van de woorden en gesprekken van Sjams wordt de bijzondere mens achter de legende zichtbaar als een buitengewoon individualistisch en hartstochtelijk man, wiens intense, kleurrijke en spirituele persoonlijkheid, ongezouten kritiek en eigengereide methodes van onderricht vandaag de dag nog even treffend en onvergetelijk zijn als ze dat waren voor Roemi en zijn tijdgenoten.
