…voor inspiratie, levenswijsheid en bezinning

Archive for februari, 2017

TrendRede 2017

Wat er vooraf ging…

Dit is alweer de zevende TrendRede. We stellen ons tot doel om de fluisterende stem van de vooruitgang te versterken. De behoefte daaraan lijkt alleen maar te groeien. Dus ook dit jaar kanaliseren we de opkomende geluiden, om ze vervolgens te orkestreren tot een samenhangende toekomsttoon.

We hebben geworsteld met deze TrendRede. In de afgelopen jaren benoemden we telkens het stuwmeer aan ongenoegen dat zich verzamelde aan de flanken van de samenleving. De dam is doorgebroken en de rancune stroomt dik door de straten. Is er nog iemand die een ‘ga rustig slapen het komt allemaal goed’ houding aan durft te nemen?

De systeempijn is bijkans ondragelijk geworden. Overal om ons heen komt de bureaucratie roestend en ratelend tot stand. Terwijl de burger woedend roept dat de echte problemen niet aangepakt worden, wijzen de belanghebbenden vooral naar elkaar. Nederland bevindt zich in een staat van bewuste onbekwaamheid. Dat het anders moet is duidelijk. Over het hoe wordt getwijfeld en gesteggeld. Buiten het zicht van de camera’s rollen pioniers en early adopters het nieuwe uit. Is de voorzichtige systeemvernieuwing too little, too late en maken we een maatschappelijke revolte mee? Hoe staat Nederland ervoor, anno 2017?

1 De drift

We zijn narrig. Daarmee openden we de vorige TrendRede. Dit jaar zou het een understatement zijn. De natuurlijke bedding van de samenleving is uitgesleten. De demping is verdwenen uit de discussie en we komen nergens meer uit. Het lijkt erop dat we allemaal een minderheid zijn geworden.

Op dit moment voelt een groot deel van Nederland zich buitengesloten. Anderen krijgen aandacht, maar wie ziet mij? Zoals een Rotterdammer het NRC Handelsblad vertelde: “Er is geen een partij die het helemaal met mij eens is.” Het is de eenzaamheid van de moderne burger verwoord. We zien hoe mensen, in hun verbeten strijd om zelf gehoord te worden, anderen buitensluiten. We dreigen te vervallen tot een samenloze leving. Niemand lijkt zonder eigenbelang en daarom staan discussies op scherp zodra ze geopend worden. De beleefdheid is het eerste slachtoffer. Er woedt een hevige strijd tussen de gefluisterde nuance en het hard geschreeuwde eigen gelijk. De verbijstering is wederzijds.

Versnippering, verwarring, vernietigingsdrift
Er is sprake van versnippering en verwarring. De corrigerende en beschavende werking van de gedeelde dagelijkse realiteit wordt aangetast door gegoochel met gegevens en het creëren van nepnieuws, waarmee de waarheid van de ander ontwricht wordt. De virtuele werkelijkheid vormt een veilige vluchthaven. Niemand is er gebonden aan enige fysieke realiteit en dus kan men zonder limiet zijn behoeften bevredigen. Het onderscheid tussen virtuele werkelijkheid en dagelijkse realiteit is bijna verdwenen. Op het kruisvlak is de gevoelde werkelijkheid ontstaan. Deze wordt gevoed door emotionele afstemming, op basis van door algoritmes gestuurde updates. De technologie maakt onze wereld kleiner. Anderen kunnen feiten aandragen, maar dat helpt niet. Men maakt zich zorgen dus moet er wat aan de hand zijn.

Het alternatief voor het bestaande heeft in alle gevallen de gunfactor. Een aanzienlijk deel van de samenleving is ondertussen zo kwaad dat men, onder het motto ‘kan me niet schelen, weg ermee’, juichend bestaande systemen omver schopt. Burgers die een negatieve ervaring hebben met één van de vele in zichzelf vastlopende protocollen, of het nu de zorg betreft, een gemeentelijke instantie of een bankcontact, koppelen dat direct aan het falen van het totale systeem. Het eindeloos herhalen van incidenten binnen (sociale) media leidt tot een zichzelf versterkende woede.

De afbraakmaatschappij
In de vorige TrendRede concludeerden we dat het individu de bouwsteen van de samenleving is. Waren we in 2016 bezig die samenleving af te breken? Woedend trekken mensen hun steen terug – stilletjes hopend dat de instituten, die er alleen voor zichzelf lijken te zijn, zo snel mogelijk in elkaar storten. De vernietigingsdrift komt niet uit de lucht vallen. De lijn van voortdurende vooruitgang is doorbroken. Gedurende decennia opgebouwde zekerheden verdwijnen in rap tempo door een tomeloze efficiency drive, die de menselijkheid uit het oog verloren is. Er is veel angst: voor inkomensachteruitgang, voor de toekomst van de kinderen, voor het verlies van de eigen identiteit. Het gevolg is wat Rob Wijnberg in een essay op de Correspondent nationaal-nostalgisme noemt. “Zie daar het tijdsgewricht waarin we zijn beland: te welvarend om massaal in opstand te komen, zuchtend onder het juk van problemen die niets minder dan een revolutie vereisen om op te lossen, gevangen in een politiek systeem dat niet in staat is de vereiste verandering teweeg te brengen, geleid door politici die niet genoeg verbeeldingskracht hebben om daar iets aan te doen.”

Handelingsbekwaamheid
Het steekt, wanneer iemand die niet op ons lijkt een aanval doet op de privileges waar we onze zekerheden aan ontleenden. De reacties zijn hard en op de persoon gericht. Een verschil van mening voelt als een directe aanval op een broze identiteit, die vanwege de angst voor verlies een beperkt incasseringsvermogen heeft. Niet iedereen heeft het vermogen individueel te handelen. Zelfregie is de toekomst, maar we weten er niet altijd goed mee om te gaan. Dat wil zeggen: we eisen individuele vrijheid, sluiten ons af voor de consequenties en vinden dat de overheid de verantwoordelijkheid draagt voor wat er mis gaat.

Verbinding kunnen maken is een voorwaarde voor autonomie – en juist op het maatschappelijke cement is bezuinigd. Het sociale verband neemt af, ook door toenemende flexibilisering op het werk. De vaste waarden tussen de steeds flexibelere bouwstenen van de werkvloer verdwijnen – receptionistes en conciërges zijn de jongste slachtoffers van de zucht naar efficiency – en wat overblijft heeft de bestendigheid van een kaartenhuis. Zogenaamde Decentrale Autonome Organisaties functioneren al zonder of met zeer beperkte inzet van medewerkers. In Japan worden algoritmes ingezet in het parlement. Het is een uitdaging voor de gehele maatschappij om werkgelegenheid te herdefiniëren in een toekomst waar voortschrijdende technologie iedere baanzekerheid bedreigt.

Overtuigende wijsheid
Binnen al het datageweld tekent zich een zoektocht naar wijsheid af. Naar mensen die zich uitspreken, niet vanuit autoriteit, maar vanuit levenservaring en rust. Ouderen, bijvoorbeeld, die zelf niets te winnen hebben bij een discussie. Ze lijken grip te hebben op alle onrustige werkelijkheden. Zo prijkt de begin dit jaar op 69-jarige leeftijd overleden zanger David Bowie bovenaan de jaarlijsten, met een afscheidsalbum waarop hij alle grenzen van de popmuziek doorbreekt. De Volkskrant geeft ook een hoge notering aan de 80-jarige Elza Soares, die zingend het dagelijkse geweld van mannen en overheden benoemt. Juist hun leeftijd bepaalt hun overtuigingskracht. Ze kanaliseren emoties (verwarring, afscheid, onrecht), en doen dat in een even vernieuwende als vloeiende taal en vorm, die de polarisatie overstijgt. Eind 2016 werd een indringend pleidooi van de 85-jarige Jan Terlouw massaal gedeeld. Voor zichzelf wenst hij niets, de vernieuwing die hij voorstaat is vooral gericht op jongeren. In Amerika, dat vergeten we al snel nu Donald Trump (die persoonlijk nog wél iets te bewijzen lijkt te hebben) president wordt, voerde de democratische outsider Bernie Sanders (75) in 2016 een opmerkelijke campagne. Zijn succesverhaal: een consistent verleden en een overtuigende wijsheid.

Identiteit binnen de context
Ouders prenten het hun kinderen in. De (sociale) media herhalen het continu. We mogen iemand zijn. We zijn het waard. We zijn allemaal even ongemiddeld geworden. Het individu staat in alle gevallen boven het systeem. Dat betekent wel dat het veilige midden verdwenen is. Er is geen begrensde groep over waarin we nog gewoon kunnen zijn. Hoe staaf ik mijn aangeleerde bijzonderheid, nu de samenleving instabiel is en mijn opgebouwde status onder druk staat? Niet voor niets is identificatie een urgente kwestie. Steun en kracht vindt men in culturele tradities, in overgeleverde rituelen. En in gedeelde strijd. Vanuit zelfgetrokken cirkels gaat men de strijd aan met groepen die een andere identiteit centraal stellen. Wie zijn we, welke behandeling hoort daarbij en hoe zien anderen ons?
Wat we nodig hebben is een waardenwending. Ons ego wordt niet langer gestut met wat we bezitten, maar met wat we toevoegen. Onherroepelijk bewegen we ons richting een samenleving waarin individuele betekenis centraal staat. Het is de bijdrage van het individu aan het geheel waarop we elkaar gaan aanspreken. Niet wat je bent (qua huidskleur, geloof of overtuiging) is de bepalende factor, maar hoe je die identiteit plaatst binnen de gezamenlijke context.

De nieuwe emancipatie
We herkennen dezelfde maatschappelijke turbulentie als tijdens de late jaren 60 en vroege jaren 70 van de vorige eeuw. Toen draaide het om vrouwen- en homoemancipatie, nu om alledaags racisme en gender-vrijheid – en een andere kijk op de economie. Emeritus hoogleraar Gloria Wekker stelt zich in haar boek White Innocence de vraag waarom ‘ras’ in Nederland zoveel reactie oproept. Anousha Nzume publiceert in maart het boek Hallo Witte Mensen, een humoristisch ‘antropologisch onderzoek naar de inheemse Nederlanders’ en hun witte fragiliteit.

Steeds meer jongeren onttrekken zich aan de verwachting van een succesvolle carrière. Ze creëren een eigen druppeleconomie. Met het kleine budget dat ieder voor zich beschikbaar heeft helpen ze elkaar een handje, door geld en goederen onderling, buiten het financiële systeem om, in kleine kring te delen of ruilen. Ze duiken een underground in die hier en daar aan de hippiecultuur doet denken. Zijn treitervloggers eigenlijk niet de moderne provo’s? Vijftig jaar geleden staken die het Lieverdje op het Amsterdamse Spui in de fik en dansten eromheen. Nu hangen ze voor een Dirk van den Broek en dansen provocerend op een politiewagen.
Het doorbreken van patronen leidt in eerste instantie tot irritatie en verzet, maar uiteindelijk zal de samenleving, net als in de jaren zeventig, veel ideeën overnemen en internaliseren. Wij stellen dat er toenemende aandacht komt voor de sociale en emotionele infrastructuur binnen de samenleving. We openen ons voor de ongemiddeldheid om ons heen en beginnen aan de zoektocht naar een meer menselijke maat.

2  De Kleine Betekenis

Waar tegenstellingen hard botsen neemt de kans dat we een nieuwe richting in slaan toe. We zitten in de kreukelzone van een waardenwending. Twijfel en ongeduld gaan hand in hand. De splinters vliegen in het rond. Hoewel, misschien wel omdat, de vraagstukken groot zijn, zijn de stappen die gezet worden klein. Allerlei schokkende wereldgebeurtenissen maken ons voorzichtiger. Op de kleine, dagelijkse schaal mist het onderlinge vertrouwen. Worden we niet afgebrand wanneer we een stap durven zetten?

Het is daarom dat er behoefte is aan het Kleine Verhaal. Klein denken geeft grip. De samenleving is op zoek naar een nieuwe, meer menselijke maat. Er wordt nagedacht over nieuwe structuren voor werk, zorg en financiën. De toon van verandering is reeds gezet. De daadwerkelijke keuze om de wending te maken vereist kracht en verantwoordelijkheidsgevoel. We moeten allemaal iets doen om goed uit de waardenbotsing te komen.

De Stille Kracht van het Kleine Verhaal
Seada Nourhussen beschrijft in Trouw ‘de stille krachten achter de luide woede’. Talloze bescheiden vernieuwers duiden, soms vanuit een eenvoudig dagelijks perspectief, de vitale essentie van het samenleven en geven zo betekenis aan maatschappelijke verbinding. De pioniers, die mediageniek prikkend de maatschappelijke comfortzone openbreken, worden opgetild door een onderstroom waarin men driftig experimenteert en verschillende opties uitprobeert. Er komt niet één magische oplossing bovendrijven.

We  moeten niet de verschillende achtergronden benadrukken, maar een gezamenlijke voorgrond creëren. Dat zegt columnist Bas Heijne. Hij pleit voor een Groot Verhaal. Wij denken dat daarbinnen vooral behoefte is aan kleine verhalen over blijmoedige pioniers. Door lokale successen te delen, vormen we een tegenwicht voor globale onzekerheden. Als de tijd rijp is kan een individu veel betekenen. Hugo Borst schreef over de zorg voor zijn demente moeder en begon een lobby- campagne. Alle politieke partijen schaarden zich achter zijn oproep om de verpleegzorg actief ter hand te nemen. De zoektocht naar de menselijke maat gaat samen met realistische bescheidenheid. De kleine betekenis, dat is wat we verwachten voor de toekomst. We zijn niet allemaal een Luther King of een Bono. Maar we kunnen iets. Allemaal. En we hebben het ‘ongemiddelde’ in de anderen nodig om vooruit te komen. Durven we elkaar ruimte te geven?

Vrijheid is een werkwoord
We benoemen vrijheid vanuit een negatieve gedachte, betoogt Paul Teule in het boek Vrijheid voor Gevorderden. We denken eraan als lege ruimte, als de afwezigheid van obstakels. Dat werkt niet, als we vooral elkaar als obstakel aanwijzen. Wie door niets omringd wordt, komt tot niets. We hebben behoefte aan positieve vrijheid: dat wat aanwezig moet zijn om te kunnen doen wat we willen. Positieve vrijheid maakt van kale leegte krachtige ruimte. ‘Vrij zijn van’ wordt dan ‘vrij zijn om’. Daarmee wordt vrijheid een werkwoord. We zijn werkelijk vrij wanneer we gezamenlijk een context creëren waarbinnen zoveel mogelijk mensen beschikken over de middelen om hun ideeën te verwezenlijken. Ondanks alle onvrede is Nederland nog steeds een ongeëvenaard goed functionerende ruimte.

Omdat we het unieke talent van het individu de ruimte willen geven, barst het moderne onderwijs uit zijn voegen van de vernieuwingsdrang. Men wil kinderen sociale veerkracht en bouwend vermogen bijbrengen, vaak buiten boeken om, zoals in bosscholen of Sudbury scholen. Het is boeiend om te zien hoe men de vrijheid neemt om te experimenteren. De onderwijsinspectie lijkt het oogluikend toe te staan.

Verantwoordelijkheid van meningsuiting
De vrijheid van meningsuiting wordt luid bezongen, maar het koor dat roept om verantwoordelijkheid van meningsuiting wint aan kracht. Ook de aandacht voor universele mensenplichten neemt toe. Het zijn onze individuele keuzes die optellen tot onze geschiedenis – en onze toekomst. Het weten en er niets mee doen is niet langer acceptabel. Als je geen deel van de oplossing wilt zijn, ben je een deel van het probleem.

Inmiddels telt Nederland zo’n 6000 sociale ondernemingen. Zij bieden werk aan ongeveer 75.000 medewerkers en voegen 3,5 miljard euro toe aan het nationaal inkomen. Er zijn de bekende spelers als Tony’s Chocolonely, maar ook Groasis, dat 2 miljard hectare gedegradeerde landbouwgrond wil (her)beplanten. Duncan Stutterheim, oprichter van ID&T, richtte aandeelhoudersclub Follow This op. Hij spoort iedereen aan een aandeel te kopen en zich aan te sluiten, om zo een Groene Revolutie te ontketenen bij Shell. Nelle Kooren van Fairfrog zegt het in het NRC als volgt: “Wij kunnen die verandering naar een zinvolle, eerlijke maatschappij de rug toekeren, of we doen mee en zorgen dat het sneller gaat. We hebben een keus.” Triodos startte een campagne onder de noemer ‘Verandering kun je kopen’. Steeds meer consumenten steunen plaatselijke entrepreneurs, die lokaal geproduceerde alternatieven aanbieden en ontwijken multinationale ondernemingen die achter hun klantvriendelijke façade vooral (belasting)geld doen wegvloeien. Een startup en bottom-up economie bloeit, gebaseerd op open systemen en duurzame bronnen.

Elastische handhaving
 We zijn eraan toe om de kluwen te ontwarren. We dereguleren, op zoek naar het kleine gezamenlijke verhaal. Overal in de samenleving weerklinkt hetzelfde adagium. De professional moet in zijn kracht gezet worden. Dat gaat niet zonder horten of stoten. Veel werknemers kunnen termen als Eigen Kracht en Zelfsturende Teams nauwelijks nog horen. Ze krijgen noch de instrumenten, noch de ruimte om er werkelijk invulling aan te geven. Daarnaast wil niet iedereen altijd en overal ruimte. Soms werkt sturing sneller en prettiger.

Het zijn de tijden van voortschrijdend inzicht, van verkennen in plaats van bedenken. Van uitproberen wat werkt. De behoefte aan elastische handhaving is groot. Breda kent sinds kort scharrelondernemers. Zij zetten, met behoud van hun uitkering, een onderneming op. Het geld dat ze verdienen vloeit terug naar de gemeente en naar een coöperatie, die de investeringen doet. Ambtenaren moeten daarvoor door tal van regels heen breken (‘hoe zit dat met de verantwoording?’). Dat gemeenten toch hun nek uitsteken zegt iets over de wil tot vernieuwing.

De Egoluwte
We zoeken de volharding in het gemeenschappelijke doel, in plaats van in het kortstondige gelijk. Het nieuwe leiderschap is dienend en ethisch gedreven, zoekt naar een verbindende taal. Modern teamwork ontstaat niet binnen een strakke hiërarchie, maar in een tijdelijke, kansgerichte hub, een knooppunt binnen een netwerk. De leider is een fluisteraar, eerder dan een schreeuwer. Hij kan uit de  situatie stappen om het grotere plaatje te zien en is zich altijd bewust van wat hij waarom doet. Hij weet voorbij de schil van cynisme het gemeenschappelijke in zijn collega’s te raken en hen vanuit intrinsieke motivatie te committeren aan de organisatiedoelen.

Iedereen een algoritme
We hebben betere toegang tot data dan ooit tevoren. Maar een continue datastroom is nog geen informatie. In 2016 werden er 5500 datalekken gemeld bij de Autoriteit Persoonsgegevens en geclusterde data kunnen ongewild misinformatie vormen. Steeds meer scholen maken gebruik van algoritmes, die potentiële probleemgevallen voorspellen. Een verontrustend gevolg is dat docenten soms op huisbezoek worden gestuurd terwijl er niets aan de hand is. Algoritmes zoeken ook vaker de ethische grens op. Ze bepalen in toenemende mate financiële adviezen, wie er als crimineel aangemerkt worden of ernstige aandoeningen hebben (via een fotoanalyse op Facebook, bijvoorbeeld) en of bots achter het noodnummer al dan niet een ambulance sturen. Technologie is voor velen het nieuwe geloof. Enthousiaste bodyhackers claimen dat mensen die geen technologische verbeteringen toelaten in hun lichaam de gehandicapten van de toekomst zijn. Het Internet Der Dingen heeft volgens sommige wetenschappers de status van nucleair gevaar bereikt.

De toekomst vraagt om een bewuste, ongemiddelde benadering van de technologie, waarin de mens werkelijk centraal staat en waar harde data én zachte ervaringsleer ingezet worden om het keuzeproces te optimaliseren.

De Grote Ontluchting
Het ventiel moet open om de opgekropte drift te laten ontsnappen. Pas dan kunnen we de ander dan weer zien voor wat die is – en waar die vandaan komt. Actrice Nazmiye Oral sleepte haar moeder het toneel op en ging in de publieke ruimte het gevecht met haar aan. In de theatervoorstelling Niet meer zonder jou zegt ze: “Ik laat mij niet tot een vreemde maken”. Het is een zeer persoonlijke uitroep die in een andere constellatie tegen heel Nederland gericht kan zijn. Journalist Rutger Lemm beschrijft in De Volkskrant zijn buurtgenoot Patrick, die vanuit een tuinstoel de straat in de gaten houdt. Het is juist deze man die hem en zijn vriendin uit hun bubbel trekt. Als ze een biertje afwimpelen, slaat hij een nogal directe toon aan: “neem gewoon een biertje, ouwe kut”. Hij blijkt de bindende factor in de buurt. Ze horen hem zijn levensmotto verkondigen tegen zijn kleinkinderen: “Iedereen is lief.” Wanneer we het idee van een samenleving niet los willen laten, dan kunnen we niet anders dan accepteren dat we daarmee een onontkoombare verbinding aan zijn gegaan. We zullen voorbij de frustratie de gemeenschappelijke ijkpunten moeten zoeken. De wijsheid die we daarbij nodig hebben kan in een volksbuurt op straat liggen. Eenieder draagt iets van wijsheid in zich. Er zijn 17 miljoen kansen op een bijdrage aan het grotere geheel. Aan ons de vraag hoe groot de cirkel is die we, elk voor onszelf, willen trekken.

3 De Grote Verandering

Nederland is niet langer een land van overzichtelijke zuilen, open inkijkjes en onderlinge tolerantie. Ons land is een aaneenschakeling van individueel getrokken cirkels, met soms scherpe scheidslijnen. Naast cirkels van vertrouwen zijn er cirkels van wantrouwen ontstaan. Vanuit achterdocht jegens bedreigende cirkels als Europa of wereldwijde handel streeft men naar overzicht en houvast, al is het maar door een zondebok aan te wijzen. 2017 zal een jaar worden waarin vele cirkels botsen, bijna als in een scheikundig model. Maar er ontstaat ook de kans op verbinding of versmelting, of in ieder geval die op een voorzichtige opening, waardoor communicerende cirkels ontstaan.

Een muur optrekken en je afsluiten of ruimte bieden en communiceren zijn tegenovergestelde reacties op eenzelfde fenomeen. Samen kenmerken ze de paradox van onze tijd. Nederland is te klein om elkaar te mijden. We kunnen niet anders dan naar openingen zoeken. Dat is altijd de kracht van onze samenleving geweest en 2017 biedt het podium om die nieuw leven in te blazen. Ondanks alle afschuwelijke gebeurtenissen in de wereld beschikken we nog steeds over de mogelijkheden om met elkaar een functionerende samenleving vorm te geven.

De toekomst wordt opgebouwd vanuit kringen, die zich soms openen en dan weer afsluiten, als een levend mechanisme. Ze liggen naast, tegen en door elkaar. We erkennen de verschillen, hoewel we ze lang niet altijd prettig vinden. De maatschappelijke opdracht is de afstemming tussen uiteenlopende cirkels. Kleine cirkels van vertrouwen, bredere cirkels van betrokkenheid en de grootste cirkels van collectieve belangen.

Grip door begrip
Niet voor niets zijn documentaires populair. Ze tonen wat er speelt in kringen die we zelf niet goed kennen. We krijgen inzicht in de uitzichtloosheid van anderen en dat geeft ruimte tot verzachting en begrip. Niet iedereen heeft een gelijk startpunt meegekregen en sommigen zit het gewoon niet mee. In de film De kinderen van Juf Kiet weet de lerares van een klas vol vluchtelingenkinderen een veilige oase te maken. Acteur Jack Wouterse trekt een grotere cirkel en maakt een kinderprogramma met de titel ‘Ik ben Nederlander’: “Ik wil al die mooie kinderen laten zien, nu iedereen boos is op elkaar.” In de tv-reeks Schuldig zien we mensen in Amsterdam Noord wegzakken in hun problemen. Jesta96x meldt via social media: “deze documentaire toont ook wel aan hoe het hebben van schulden eigenlijk een diep gat is waar je moeilijk uit klimt omdat er constant maar bij blijft komen en je met de kraan open dweilt.” Om de dierenwinkel van eigenaar Dennis te redden wordt inmiddels de ene na de andere actie opgezet. Begrip opent cirkels.

Concordantie op het Buitenveld Na de ontlading en ontluchting ontstaat nieuwe ruimte. Laten we die vrij besteedbare ruimte gebruiken om elkaar te ontmoeten en naar elkaar te luisteren. Wie de ander wil kunnen horen moet hem wel opzoeken. Naast een Binnenhof hebben we een Buitenveld nodig. Waar iedereen uit de eigen cirkel treedt en de ander ontmoet op neutraal terrein. Wanneer mensen hun denk- en leefwereld openen, herstelt het fundament van de samenleving zich. We komen vooruit ondanks de grote verschillen en het is mogelijk een toekomst op te bouwen dankzij de verschillen. Er worden al pogingen ondernomen om de verschillen te bespreken, zonder elkaar uit de eigen cirkel te stoten. Opdat meer mensen zich erbinnen thuis kunnen voelen, worden cirkels voorzichtig vergroot. Er is een wachtlijst van mensen die in gesprek willen gaan met vluchtelingen. In de muziek noemt men dat concordantie: de samenklank van meer dan twee gelijktijdig klinkende tonen. In de samenleving zou het gaan over het formuleren van de gedeelde ijkpunten van de gehele maatschappij. We gaan van gelijk hebben naar gelijk stemmen.

Horizontale democratie
 We bewegen naar de horizontale democratie, waarin we meer regelen in kleine kring. Het belang van de rol van burgemeesters neemt toe, omdat het belang van de stedelijke omgeving toeneemt ten opzichte van een centrale regering. En binnen die steden verenigen burgers zich in kleinere kringen, buurtcomités en zorgcoöperaties. De burger streeft niet per se naar autonomie. Hij wil niet overal bij betrokken worden, mist er het overzicht of de tijd voor. De komende jaren zal de vraag centraal staan: welke cirkel trekken we voor welk onderwerp?

De techniek helpt een handje om niveaus van besluitvorming bij elkaar te brengen en de democratie krijgt nieuwe kracht wanneer mensen zien dat de verbindingslijnen kort zijn. Zo blijkt dat bewoners minder weerstand hebben tegen wind- molens, wanneer er lokale energiecoöperaties actief zijn. Dat is het effect van deelnemen aan transities.

De Nationale Veerkracht Sommige bestaande cirkels krimpen, andere dijen uit. Zo is het BNP niet langer een geschikte maatstaf. In een eerdere TrendRede noemden we Het Bruto Nationaal Geluk, dat ook het welzijn meeneemt in zijn metingen. De Universiteit van Utrecht lanceerde onlangs de Brede WelvaartsIndicator. Hierin worden ook zaken als gezondheid, milieu en inkomensverdeling meegenomen. Misschien moeten we er nog een toekomstwaarde aan toevoegen: de Nationale Veerkracht, de potentie om ook in de toekomst tot zinvolle oplossingen te komen voor problemen. Wij denken dat Nederland nog over voldoende veerkracht beschikt om vertrouwen te hebben in de toekomst.
De komende jaren zullen we niet alleen zien hoe de eigen identiteit als afscheiding met de wereld gebruikt wordt, maar juist ook hoe het eigen ik zijn unieke betekenis binnen het geheel op zoekt. Dat zal uitmonden in een nieuw evenwicht en nieuwe maatschappelijke levenskracht. Men is niet alleen wit of zwart, hetero of homoseksueel, man of vrouw, of iets daar allemaal tussenin, men is ook buurtgenoot, Rotterdammer, Nederlander, wereldburger. Koning Willem-Alexander: “Dat is een oproep aan ieder van ons. Hoe gedragen we ons tegenover elkaar? Wat doen we er zelf aan om onze samenleving zo in te richten dat iedereen zich veilig weet en thuis kan voelen?”

Doelcirkels
 De afgelopen jaren stonden in het teken van de afrekening. Binnen ieder systeem bleek sprake van fraude, misleiding of onachtzaamheid. De polarisatie die daar bij hoorde is niet vol te houden. Een burgeroorlog lijkt in niemands belang. Wie gaat er wat doen met zijn boosheid dan wel zijn betekenisbehoefte? We kunnen de camera’s blijven richten op de scheuren in de huizen in Groningen. Maar we kunnen ook concrete plannen ontwikkelen om Nederland van het gas af te krijgen. Thuiszorgorganisatie  Buurtzorg steelt al jaren de show met klinkende omzetcijfers en contente medewerkers, die in vertrouwen zelf de regie voeren: het bedrijf werd drie jaar op rij uitgeroepen tot Beste Werkgever van Nederland.

Wantrouwen is niet het juiste businessmodel. We zien ruimte voor levensbeschouwing in het bedrijfsleven. Waar blijft het Uitzendbureau van de Wijsheid, met theologen en filosofen, die, los van ieder godsdienstig protocol, individuen en bedrijven helpen om betekenis te vinden in het eigen bestaan? Het kan niet langer zijn dat bedrijven zich niet verbinden aan hun context, de samenleving, de wereld. Wie wil dat er een toekomst is, zal eraan bij moeten dragen. Niet voor niets scharen grote bedrijven zich achter het klimaatverdrag van Parijs. Hun boodschap: we willen wel, maar we kunnen het niet alleen. Er is een actieve behoefte om zich te verbinden aan een gezamenlijk doel. Het is bijna een versleten begrip, maar we moeten op zoek naar de verbinding.

De stappenteller
Waar kunnen we als individu of organisatie nieuwe betekenis toevoegen aan de bestaande gang van zaken? Dat vergt een continue afweging van de eigen rol binnen het geheel. Waar kunnen we afval reduceren of voorkomen, waar kunnen we diensten uitbreiden, waar kunnen we waarde toevoegen aan wat we doen? Een kleine opsomming van voorbeelden geeft een hoopvolle aanzet tot het antwoord: het gerenoveerde Thialf-stadion ligt vol met zonnepanelen die energie leveren waar individuele huishoudens via Powerpeers gebruik van kunnen maken. In Duitsland heeft zich al een moment voorgedaan waarop de energie gratis was, als voorbode van een energiepositieve wereld. In Genève test men accu’s die binnen 15 seconden opladen, waardoor langere afstanden ook elektrisch berijdbaar worden. In Friesland kocht een groep mensen uit een dorp een huis voor een Syrisch gezin. De stichting Verre Bergen koopt 200 Rotterdamse woningen en verdeelt ze, voor een betere en sterkere stad, onder Syrische gezinnen. We zien een groeiend aantal voorbeelden van altruïstische én succesvolle businessmodellen.

Aanzwellende zwerm
Het zal erop aankomen. Is de onderstroom krachtig genoeg om de zwijgende middengroep te overtuigen? Er komt hoe dan ook een nieuwe wereld op ons af, waarin technologische ontwikkelingen nog niet te bevatten systeemwijzigingen zullen vereisen. Dat vraagt om een holistisch en inclusief perspectief, hoe gaan we daar mee om? Welke keuze maakt ieder voor zich en welk deel daarvan is ook voor de ander? Spreken we onze individuele, latente mogelijkheden aan en worden we onderdeel van de aanzwellende zwerm die wil vernieuwen in plaats van vernietigen? We kunnen kleine stappen zetten op weg naar een menselijke maat. Met blijven hangen komen we niet meer weg. Maar ook niet met een definitieve keuze. Ieder moment kan zich er een beter passend alternatief aandienen. Kunnen omgaan met de dynamiek van voortschrijdend inzicht, dat hebben we nodig voor de toekomst. Stap voor stap keuzes maken, maar ten allen tijde bereid zijn daarbinnen bij te sturen als de omstandigheden laten zien dat er een betere weg is. Dat vraagt om welwillendheid, inschikkelijkheid en flexibiliteit. Als we allemaal het weinige dat we kunnen doen met volle overtuiging aanpakken, zijn we op weg naar een grote verandering.
Wij roepen 2017 uit tot het jaar van de Nationale Veerkracht.

Colofon De TrendRede 2017 is samengesteld door: Christine Boland, christineboland.nl Tony Bosma, extendlimits.nl, @tonybosma Caroline van Beekhoff, c-marketingstrategie.nl, @cvanbeekhoff Freija van Duijne, futuremotions.nl, @freijavanduijne Tom Kniesmeijer, kniesmeijer.nl, @tomkniesmeijer Brian Kragtwijk, powerfieldmedia.com, @kragtwijk Hilde Roothart, trendslator.nl, @trendslator Farid Tabarki, studiozeitgeist.eu, @studiozeitgeist Marie-Lou Witmer, ml.witmer@witmer.nl, @marielouwitmer
Dit jaar werkten mee: Marc de Roo, linkdesign.nl Haroon Sheikh, dasym.com, @hsheikhh
De TrendRede zou niet tot stand gekomen zijn zonder de mensen en bedrijven die hun medewerking gaven: Het prachtige grafisch ontwerp is gemaakt door Theo Nijsse, theonijsse.com
De ruimte en de verzorging werden aangeboden door Pakhuis De Zwijger, Amsterdam. We danken alle medewerkers. De livestream werd verzorgd door Powerfield Media, powerfieldmedia.com De site werd ontworpen en geïnstalleerd door Caroline van Beekhoff.
Dit is de zevende TrendRede. Vanaf 2010 is er ieder jaar een Rede gepresenteerd. Kijk op trendrede.nl, waar je alle TrendRedes gratis kunt downloaden. Meer informatie over de TrendRede is op te vragen via initiator Tom Kniesmeijer of via info@trendrede.nl

Nine Star Ki Voorspelling 2017

De energie van het nieuwe jaar wordt vertegenwoordigd door het element 1-water. Dat zegt misschien niet zoveel, maar water is het element dat kwaliteiten als rust, stilte en inactiviteit vertegenwoordigt. Water heeft niet alleen letterlijk betrekking op de flow van het leven, maar ook op de onderstroom van datzelfde leven. Dat wat zich graag onder de oppervlakte verborgen houdt en de fundamenten van ons bestaan losweekt. Water vertegenwoordigt die hele grote wereld van het onbewuste. Waar onze sluimerende talenten zich verborgen houden en waar angsten op de loer liggen.

In eerste instantie klinkt dit spannend en mysterieus. Wat het uiteraard ook is. De energie van het nieuwe jaar vormt echter ook een uitdaging om op bewuste wijze met onze onbewuste kanten om te leren gaan. Of dat nu talenten zijn die nog in ons onbewuste ronddobberen. Of pijn en verdriet over onverwerkte gebeurtenissen uit het verleden. Of de angst voor het onbekende en onzekere.

Cyclus

De Nine Star Ki cyclus van de Chinese astrologie omvat een periode van negen jaar waarin telkens een ander element de centrale positie van de Ba Gua inneemt. Deze centrale positie is van groot belang omdat van daaruit invloed wordt uitgeoefend op alle gebieden van de Ba Gua en daarmee van het leven. Op alle levensaspecten dus waar we mee te maken hebben. Het element dat deze centrale positie inneemt, bepaalt de tendens van het jaar.

Afgelopen jaar werd deze tendens bepaald door het element 2-Aarde dat centraal stond, een element dat veel aandacht genereerde voor thema’s als ‘huis en haard’, de rol en positie van de vrouw in de maatschappij, en de rol die (op)voeding heeft in de ontwikkeling van een gezond leven.

De ver-van-mijn-bed show was afgelopen jaar beslist afgelopen en de ellende uit Verweggistan stond bij ons ineens op de deurmat. Letterlijk. Evenals de sociale mores die, als we op vakantie zijn, een interessante en boeiende antropologische invalshoek biedt maar geplaatst binnen de context van onze Westerse verworvenheden schrijnend zichtbaar maakt hoe vooral de omgang met vrouwen tekort schiet; het was een belangrijk thema voor 2016. Evenals het begrip huis-en-haard dat een totaal nieuwe lading heeft gekregen. Niet alleen vanwege eveneens de vluchtelingen, maar vooral ook omdat de vanzelfsprekende eisen die we stellen aan ons huis vanuit een vernieuwde visie op wonen bijgesteld zijn geworden. Zo zal ondermeer koken op gas in de toekomst plaats gaan maken voor koken op duurzaam opgewekte energie en worden de regels van het bouwbesluit aangepast.

Voor veel mensen heeft het afgelopen jaar op deze gebieden veel verandering teweeg gebracht of zijn verreikende inzichten ontstaan. Inzichten die ongetwijfeld ook tot grote veranderingen hebben geleid. Vanuit die blijvende en voor velen ingrijpende verandering wordt de overstap gemaakt naar het nieuwe jaar.

Algemeen

Op 28 januari begint dit Chinese nieuwe jaar. Wat voor ons ligt is een jaar vol nieuwe kansen en mogelijkheden. Er zal sprake zijn van meer yin in de energie-kwaliteit van het jaar en dat zal ogenschijnlijk tot wat meer rust in de tot nu toe gevoelde stress van versnelling leiden. Een jaar dat kan voelen als een adempauze óf door sommigen ervaren zal worden als een vastlopen. Een jaar waarin het mogelijk is dat de water energie ons terugbrengt naar onze eigen bron. Grote vraag is dan natuurlijk hoe zuiver en authentiek onze persoonlijke bron van leven eigenlijk is. Dat raakt aan wat een thema kan worden dit jaar. Het element water staat namelijk centraal in de positie van de Ba Gua waar normaliter het element 5-aarde resideert. En dat geeft problemen want water en aarde vormen samen een modderpoel waarin veel kan vastlopen. Het zorgt voor vertraging, voor vermoeidheid, voor ontbreken van duidelijkheid. Het vraagt om geduld en om het langzaam aan te doen. Concreet betekent dit dat het komende jaar processen vast kunnen lopen of tot stilstand kunnen komen doordat er vertroebeling ontstaat. Het gebrek aan helderheid zal ons laten verzanden in geworstel om boven te blijven.

Ook zorgt het water ervoor dat de fundamenten van aarde los gespoeld worden waardoor de stevige bouwwerken die we in ons leven hebben doen verrijzen ineens op drijfzand gebouwd blijken te zijn. De ogenschijnlijke rust kan plotseling de vorm aannemen van een tsunami aan emoties die de wereld, onze wereld, zal overspoelen. Een tsunami aan emoties die de structuur en houvast biedende kaders verdrinkt. De vijver, waarin het normaliter rustgevend rimpelt, overspoelt het land en weekt onze zorgvuldige aangebrachte sociaal-economische botox los.

Dijken

In november zag de Nederlands-Vlaamse dramaserie ‘Als de dijken breken’ het licht. Deze serie, zeker de eerste drie afleveringen, laat onomwonden zien wat er kan gebeuren als het water letterlijk ons land overspoelt. Het biedt een voorschouw op wat ik hierboven in meer abstracte termen heb geschetst. Als het water komt, verdwijnt status en macht en staan we collectief tot de nek in de modder.

Een dergelijke energetische tendens daagt uit om de zekerheden niet meer buiten ons te zoeken, maar deze boven te laten drijven vanuit de eigen oorsprong, de eigen bron van bestaan. Deze bron wordt binnen de Nine Star Ki gekoppeld aan datgeen in ons wat ‘oer’ is. Wat levens overleeft en de essentie vormt van wie en wat we zijn. Het vraagt om een naar binnen keren. Het vraagt om het bevragen van onszelf. Wie zijn we? Wie willen we zijn? Wat willen we zijn? Wat is voor ons de essentie van ons bestaan? Dit geldt uiteraard voor ieder van ons persoonlijk, maar niet minder ook voor de wereld als geheel. Wat is de aarde voor wereld? Wat wil ze zijn? 1-Water in 5-Aarde maakt de wereld vloeibaar, intuïtiever. Misschien is dat wel de nieuwe beweging: die van een vloeibare samenleving waarin ruimte is voor de gevoelde werkelijkheid. Een werkelijkheid die haaks staat op al het bedachte en geconstrueerde!

Botsen

Maar het duurt misschien nog even voor we die nieuwe wereld gerealiseerd kunnen zien. Want ‘Voorspellen is niet moeilijk, de toekomst vormgeven wel.’ volgens Frank Kalshoven (Volkskrant). De gevoelige, emotionele binnenwereld van water is hoog sensitief, intuïtief en uiterst gevoelig voor invloeden van buiten. Angst is de grote genius die water totaal los kan slaan van haar ankers. Aarde daarentegen is de zekerheid zelve en vindt houvast in het praktische en dagelijkse reilen en zeilen van het bestaan. Compassie en vertrouwen maken aarde tot een buitengewoon sociaal en ankerend element.

Samen vormen ze elkaars tegenpolen die als in een ‘was sich liebt das neckt sich’ dans om elkaar heen wervelen. Water weekt de soms wat al te starre, koppige en conservatieve houding van aarde los. Aarde vormt de bedding waarbinnen het water vrijelijk vanuit haar bron kan stromen. Tenminste, als ze zich houden aan de regels van hun uitdagende liefdesdans. Gevoeligheden zullen dit jaar echter heftig botsen met het praktische aardse.

Als water de controle verliest en grenzeloos buiten haar oevers treedt, verdrinkt de vruchtbare voedingsbodem die aarde normaliter voor ons is. Als aarde zich met de hakken in het zand verzet tegen welke verandering dan ook, droogt de bron van nieuw leven en van groei brengende veranderingen op, ons als verschrompelde mummies achter latend.

Water, kortom, botst met aarde. Of omgekeerd. Het effect is nagenoeg hetzelfde. In dit jaar zal deze tendens daardoor leiden tot een toename van onzekerheden. Onzekerheden die enerzijds betrekking hebben op onszelf en onze eigen authenticiteit, autonomie en autoriteit. Onzekerheden die anderzijds betrekking hebben op alles wat we tot nu toe als onwrikbare zekerheden hebben beschouwd. We zullen veel verliezen! Aangezien water niet alleen betrekking heeft op emoties en het onbewuste, maar ook op carrière en alle vormen van transport, gaat ook daar nog het nodige vastlopen. Het is heel goed voorstelbaar dat we komend jaar de langste file ooit zullen gaan ervaren!

Aangezien het element water tevens ‘het volk’ vertegenwoordigt, is een botsing tussen gemoederen die hoog oplopen en autoriteiten en gezagsdragers (deze laatsten zijn beide 5-aarde) niet ondenkbaar. Een volksopstand, bijvoorbeeld in Amerika, zal veel angst en onzekerheid veroorzaken en nog verder de fundamenten van ons bestaan ondermijnen.

Het Volk

Het element water, dat ‘het volk’ vertegenwoordigt, vormt als het ware de metafoor voor wat wij mensen, wereldburgers, denken, voelen en ervaren. Dat 2017 gedomineerd wordt door het element water, betekent dus feitelijk dat het komende jaar gedomineerd wordt door ‘het volk’. ‘Het volk’ zal van zich laten horen zoals nooit tevoren. De elite, de heersende macht (5-aarde) mag zijn boeltje pakken of krijgt op zijn minst een flinke veeg onder uit de pan.

Water, ‘het volk’, creëert een dusdanig ondermijnende onderstroom, dat het fundament onder vele sociale en maatschappelijke structuren weggespoeld wordt en ineen zakt. Water maakt van de aarde structuren van onze gevestigde orde een niet te doorgronden brij van drijfzand waarin elk proces vastloopt en ten onder gaat. In een dergelijke blubber van emoties dreigt de ratio losgeslagen rond te dobberen als een uitstervende diersoort. Al dat water laat ons keuzes maken op basis van sluimerende en vage gevoelens. Van oude, onverwerkte sentimenten. Van motieven die we zelf ook niet altijd helder hebben.

Water ondermijnt de heersende macht van de economische 5-aarde. De heersende macht die in de 20ste-eeuw-definitie van economie deze omschrijft als de wetenschap die zich bezighoudt met de verdeling van de schaarse goederen. Water ondermijnt de heersende macht van economische voorspellingen bijvoorbeeld. Die willen ons doen geloven dat we enkel uit zijn op het vergroten van onze welvaart. Dat we dus een economische groei kunnen verwachten in 2017. Dat we het economische belang van een EU onderschrijven. Dat we bij het nemen van besluiten uitsluitend te rade gaan bij onze ratio en weloverwogen knopen doorhakken. En dat we in dat proces onze gevoelens, zeker die van angst, diskwalificeren als niet ter zake doend.

Wij burgers, ‘het volk’, drijven echter op een onderstroom van onderbuikgevoelens, vage sentimenten en vooral op angst. Op het sluimerende idee dat we slachtoffers zijn van processen die we niet begrijpen en over onze hoofden worden uitgespeeld. Dat maakt de uitkomst van onze besluiten totaal onvoorspelbaar. De niet verwachtte Brexit, de verkiezing van Trump en de groei van de PVV zijn daar schrijnende voorbeelden van. Dan wordt ‘macht kwetsbaar voor de vastberadenheid van burgers’, zoals Asha ten Broeke onlangs in de Volkskrant schreef. Wij mensen, wij wereldburgers, veranderen de samenleving en daarmee onze wereld. Niet onze leiders! Grote vraag echter is of de aanzet tot deze veranderingen wortelt in angst of in het intrinsieke vertrouwen dat het wegvallen van zekerheden ook kansen biedt.

Hoop

Ten Broeke schreef ook: ’Hoop zit in de premisse dat we niet weten wat er gaat gebeuren, en dat die onzekerheid ruimte biedt om iets te doen.’ Onzekerheid zal er volop zijn komend jaar, maar dus ook de ruimte om iets te doen. Om het anders te doen. Dat begint bij jezelf. Door je terug te brengen bij jezelf bijvoorbeeld; wat is je bron van oorsprong, je oorspronkelijkheid? Waar ben je nog authentiek? Waar heb je je geconformeerd (aarde!) aan de heersende mores (aarde)? Want water herinnert ons aan onze kwetsbaarheid. Het leert ons ons eigen emotionele centrum te vormen en overeind te blijven in de waan van de dag. Het helpt ons te herinneren dat we allemaal waterdragers zijn en het land, de wereld, schoon kunnen spoelen van alle onwelwillendheid die er zich gevestigd heeft.

Hoop vind je in re-sourcing, in het herbronnen. Van jezelf, je werk, hoe je omgaat met anderen en met de rest van de wereld. ’Wat werkt voor jou?’ is een goede vraag die Wenske Pasman, auteur van het boek Jouw Leefstijl Formule, ons voorhoudt. Een werkelijk in contact zijn met je authentieke oorsprong, ontneemt angst de macht die het over je kan hebben. Ook daarin laat water zien dat een heersende macht ondermijnt kan worden!

Hoop vind je in het onschokbare vertrouwen in het bestaan, waarin niets zonder reden gebeurt en alles de groei, jouw groei dient. Dit vertrouwen neemt de angst waar en delft daardoor niet het onderspit. Het stroomt mee in de flow van het leven, van het universum. Waar alles één is.

Water is de bron met daarin de geheimen van het leven. 1-Water in de 5-aarde positie zorgt enerzijds voor destructie maar gelijktijdig ook voor bevrijding. Bevrijding van geconditioneerde overtuigingen waardoor traditionele, vaste vormen plaats maken voor een vloeibare, amorfe vormloosheid. Een vormloosheid die op elk gewenst moment elke gewenste vorm kan aannemen. Een vorm die je naar jouw wens en idee schept en laat ontstaan. Flexibiliteit ten top! De uitdaging die hierin besloten ligt is vanuit welke intentie, vanuit welke kernkwaliteit je deze ruimte om te bewegen benut. De Oostenrijkse econoom Joseph Schumpeter zegt: “De enige bron van winst, is het vinden van Neue Kombinationen”!

Yin

Het element water vertegenwoordigt, naast de al bovengenoemde aspecten, bovenal het feminiene. Het archetypisch vrouwelijke. Dat wat in de aldurende Tao-dans van yin en yang, de vernietigende kracht is. Wat afbreekt om weer op te kunnen bouwen, waardoor het in feite de grootste scheppende kracht is die er bestaat. Een kracht die in staat is om vanuit stilte, vanuit zachtheid, vanuit onzichtbaarheid de grootste bouwwerken, de grootste ego-structuren van het om zich heen razende yang omver te werpen.

Deze kracht laat zich vooral zien in hoe vrouwen zich, in zeer algemene termen, gedragen. Zij verrichten veelal op de achtergrond hun werk. Komen, ondanks alle gunstige arbeidsvoorwaarden, nog steeds niet echt bovendrijven in de maatschappelijke gelaagdheid. Houden te vaak nog hun mond als de haantjes om hen heen elkaar de loef trachten af te steken.

Het is het yin, het vrouwelijke, in de vorm van het element water dat de scheuren in het maatschappelijk en economische weefsel binnensijpelt en daar een eerste voorwaarde legt voor nieuwe groei. Niet door daar al een zaadje te planten, maar door de verdichtte aarde-klonten uiteen te laten vallen. Zacht, klont voor klont, korrel voor korrel. Yin heeft geen haast maar laat ondertussen onze emotionele, economische en maatschappelijke fundamenten kraken in hun voegen.

Het is het archetypische vrouwelijke yin dat de aanzet zal geven tot een serieuze aantasting van het egocentrische patriarchaat waar we nu al zo lang onder gebukt gaan.

De Invloeden Van 2017 Op Elk Van De Elementen

1-Water (Geboren In 1927, 1936, 1945, 1954, 1963, 1972, 1981, 1990, 1999 En 2008) In 5-Aarde

Waar ben jij je authenticiteit kwijt geraakt? In hoeverre is jouw verbinding met de bron nog zuiver, krachtig en niet gecompromitteerd? Volg jij de (levens)carrière die jouw ziel voor ogen had voor dit leven? Op welke gebieden in je leven is het noodzakelijk dat je barrières wegneemt? Het is een jaar waarin je wordt uitgedaagd emoties uit het verleden los te laten. Het zal niet eenvoudig zijn, maar de beloning is groot: het weer vrijelijk en ongehinderd kunnen laten stromen van jouw flow of life.

Geef dit jaar eindelijk je carrière handen en voeten! En dan heb ik het niet over de ‘carrière’ die er enkel voor zorgt dat je, half op de automatische piloot, je werk doet en elk jaar je bonusje binnenhaalt. Dit betreft de carrière die je daar brengt waar je hoort te zijn: bij jezelf, je eigen bron van leven! Durf je te laten beroeren door al die buitengewone talenten en vaardigheden die, verstopt in je onbewuste, op ontdekking wachten. Zet je duikbril op en waag de sprong in het diepe! Voorbij de emoties uit het verleden, voorbij de angst voor het onbekende. Daar ligt een schat met wat er echt toe doet!

5-Aarde (Geboren In 1923, 1932, 1941, 1950, 1959, 1968, 1977, 1986, 1995, 2004 En 2013) In 9-Vuur

Terwijl 1-water haar best doet om de stoelpoten onder 5-aarde vandaan te zagen, staat 5-aarde zelf zich te warmen in de riante positie van 9-vuur. Ondanks de ondermijnende werking van water op aarde, zal het lijken dat de macht van aarde zich dit jaar extra arrogant laat zien. Het heeft niet in de gaten, of weigert onder ogen te zien dat de fundamenten van die macht bloot gelegd worden. Dat de fundamenten door een onophoudelijke tegenstroom ondermijnd worden. Deze schone schijn kan nog lang opgehouden worden. Zozeer dat wij, burgers van de wereld, misschien de moed gaan verliezen dat er ooit nog eens een einde gaat komen aan het haantjes gedrag van onze wereldleiders. En haantjesgedrag gaan we zeker zien! Deze tendens zorgt voor krachtmetingen, krachtpatserij en provocaties over en weer tussen wereldleiders die zich graag in de spotlight werken.

Doordat 9-vuur niet alleen gaat over warmte, maar ook over licht, liefde en transformatie, geeft deze tendens ook aan dat juist machtsstructuren worden blootgelegd. Er bestaat de mogelijkheid dat machtsverhoudingen transformeren. Dat China en Amerika zich bijvoorbeeld totaal anders gaan opstellen naar elkaar. Dat geldt ook voor andere traditionele machtsverhoudingen zoals die bestaan tussen Europa en Amerika, of tussen Rusland en Europa. Doordat het element van de macht, 5-aarde, in de 9-vuur positie staat, wordt deze onherroepelijk veranderd. Menig leider of vooraanstaand figuur zal afgerekend worden op zijn of haar intrinsieke kwaliteiten en het vermogen consciëntieus te handelen. ‘If you don’t walk your talk, you’ll have to face the consequences’, Chani Nicholas. Het zorgt ervoor dat het opgeblazen ego van de schone schijn en Hollywood glamour, geaard wordt en weer met beide benen op de grond wordt gezet.

Tegelijkertijd gaat de wereld, de mensheid collectief door een groot transformatie proces. We ondergaan allemaal de invloed van het louterende vuur. Mede onder invloed van de grotere cycli op de achtergrond, verandert onze wereld en voltrekt zich een transformatie van ongekende orde.

Als 5-aarde mens zul je dat dit jaar tot op het bot zo ervaren. Geen steen blijft op de ander. Wat je houvast biedt is de macht en de kracht van liefde, inspiratie, creativiteit en van een gezond ego. Weten wie je bent. Weten wat je bent, creëert een podium waarop je dat aan de rest van de wereld kunt laten zien. Wees een voorbeeld! Laat zien wat je bereikt hebt! Inspireer anderen met de transformatie die je in je leven hebt voltrokken! Gebruik de macht en de kracht van liefde om een rots in de branding te zijn in deze woelige tijden. Zowel voor jezelf, als voor je persoonlijke sociale cirkel waarin jij het middelpunt vormt. Sta. Sterk. Vol. Liefde. Compassie. Mededogen. Oordeelloos. Warm. Stevig. Als lichtend voorbeeld.

9-Vuur (Geboren In 1928, 1937, 1946, 1955, 1964, 1973, 1982, 1991, 2000 En 2009) In 4-Hout

Ondertussen, in de positie van 4-hout, wordt 9-vuur aangenaam in de watten gelegd.  Hout stookt het vuurtje lekker op waardoor het groeit en niet alleen in omvang, maar ook in intensiteit toeneemt. Het kan een hysterische, chaotische groei veroorzaken in het zoeken van verbinding met anderen. Enerzijds kan dit een soort van turbo-injectie voor de groei van de deeleconomie betekenen. Anderzijds wordt ook de traditionele handel hierdoor beïnvloed en zal een krankzinnige en explosieve groei laten zien. Als dat niet in goede banen geleid wordt, kan dit leiden tot uitputting. Bijvoorbeeld in de vorm van een stijgende rente en toenemen van inflatie. Laat je dus niet gek maken als cijfers voorspiegelen dat de economie verder groeit! Het tempo waarin dit gebeurt is er een die we niet kunnen volhouden. Vooral niet omdat dat de oude economie is die juist op alle fronten terrein verliest. Maar, zoals ik al schreef, de schone schijn kan nog even opgehouden worden. Maar niet lang meer!

Als 9-vuur word je uitgedaagd om jezelf te laten zien. Om je hart te verbinden met wat je doet en met alle (persoonlijke) situaties die hopeloos voelen. Dit is een tendens die je een enorme kans biedt op groei door transformatie! Laat de kunstenaar in jezelf een creatieve uitweg scheppen uit je persoonlijke impasse. Blijf jezelf er aan herinneren om ook van het leven te genieten. Om in alle verwarring, warmte en compassie voor elkaar te blijven koesteren. Om te blijven lachen! Verlies niet de hoop!

Deze tendens toetst of jouw liefde, jouw compassie deelbaar is. Of je onvoorwaardelijke liefde kunt voelen voor je familie, je bondgenoten, je persoonlijke welvarendheid, voor jezelf. En als je dat kunt voelen, laat het dan zien! Maak jezelf in het netwerk van menselijke verbindingen zichtbaar en deel je zichtbaarheid. Deel je gratis licht uit op voor anderen misschien de donkerste momenten van hun leven. Het zal je laten zegevieren over je rivalen en vijanden zonder hen in een strijd te moeten verslaan.

Maar pas op! Teveel verbinding met anderen brengt je weg bij jezelf. Het vuur kan juist ook een onrust in je welvaart, je welvarendheid veroorzaken. Je gevoel van tevredenheid kan daardoor onder druk komen te staan. Als je niet tevreden kunt zijn met de overvloed die er nu is in je leven, kan dat ernstig jaloers maken waardoor je onverantwoorde stappen gaat zetten.

Wees dus helder in de visie die je voor jezelf en je leven hebt. Verlies niet de hoop! Maar blijf de overvloedig aanwezige creativiteit, inspiratie, liefde en compassie uitdelen opdat ook anderen erdoor getransformeerd kunnen worden.  Het zal je meer exposure en als gevolg daarvan, meer welvaart opleveren.

4-Hout (Geboren In 1924, 1933, 1942, 1951, 1960, 1969, 1978, 1987, 1996 En 2005) In 8-Aarde

Deze tendens is een reality check. 4-Hout beweegt zich als element graag als verbinder tussen andere grootheden, zonder zichzelf echt vast te leggen. Het vertegenwoordigt als ambassadeur het thuisland in den vreemde. Het schept als handelsreiziger graag een band tussen leverancier en afnemer. Het beschikt over tal van connecties zonder zich daar altijd erg bewust van te zijn. Het deelt genereus en verbindt mensen met een hartelijke vanzelfsprekendheid. In deze tendens maakt het 4-hout contact met de kennis, de wijsheid, de ervaringen van het wijze 8-aarde. Dat roept de vraag op of jij als 4-hout ook bereid bent, ook durft om de eigen kennis, wijsheid en ervaringen te delen. Om jezelf in het spel te brengen om het maar zo te zeggen.

Het is makkelijk om als 4-hout een beetje vanaf de kantlijn toe te zien op hoe mensen zich langs de lijnen van verbinding die jij hebt uitgezet, heen en weer bewegen. Hoe ze dingen met elkaar ondernemen. Hoe ze zich met elkaar uiteen zetten. Hoe ze een netwerk tot leven brengen. Het wordt echter een heel ander verhaal als je zelf mee gaat doen. Jouw kennis deelt. Jouw ervaringen beschikbaar stelt zodat anderen daar hun voordeel mee kunnen doen.

Ervaringsdeskundigen zullen dit jaar meer op waarde worden geschat. Ze worden niet alleen serieuzer genomen, ze zullen hun kennis delen met anderen die daar belang aan hechten. Niet de manager van een onderneming of zorginstelling wordt om zijn of haar mening gevraagd. Maar de mensen die op de werkvloer staan. Die aan het bed staan om mensen te verzorgen.

De aard van 4-hout is gericht op groei. Een groei die wordt ingegeven door ervaringswijsheid, zal er heel anders uitzien dan wanneer deze wordt ingegeven door een slim, economisch model. Ervaringswijsheid zal beslist voor een revolutie in managementsystemen zorgen. Niet de hoogste opleiding, maar de meeste ervaring zal hoger gewaardeerd gaan worden. Dat betekent dat bestaande netwerken hun fundament vooral zullen verstevigen op basis van kennis en ervaring.

Als 4-hout word je dit jaar uitgedaagd om je wijze vrienden op te zoeken. Om je band met hen te verstevigen en te verdiepen. Zij vormen een voedingsbodem waarin jij je wortels kunt laten groeien. Anderen zullen je als gevolg daarvan minder willen omarmen en wellicht ook loslaten.

8-Aarde (Geboren In 1929, 1938, 1947, 1956, 1965, 1974, 1983, 1992, 2001 En 2010) In 3-Hout

Het element 8-aarde gaat, ondanks dat het in het energetische model van de Ba Gua aan de opwaartse kant staat, over alles wat verwerkt is. Een beetje over het verleden dus. Deze tendens zorgt dat dat wat oud is, wat al verwerkt is en eigenlijk al een beetje aan de kant geschoven was, weer nieuw leven ingeblazen wordt. Je zou kunnen spreken van een regelrechte wedergeboorte. En waarvan? Bijvoorbeeld van oud werk dat opnieuw gepubliceerd wordt. Of van al eerder gebruikte, revolutionaire gedachtes of slogans die opnieuw ingezet worden om dingen in beweging te brengen. Protestdemonstraties zullen weer uit de mottenballen gehaald worden. Radicale opvattingen worden afgestoft en prijken weer op de schoorsteenmantels. We gaan weer de barricades op! Oude wijn in nieuwe zakken maar daardoor niet minder waardevol! Deze tendens werkt met name uit op het gebied van familierelaties en sociale structuren.

Als 8-aarde krijg jij dit jaar te maken met het schokkende inzicht dat de nieuwe koers die je wilde gaan varen, al eeuwenoud is. Je word je bewust van het feit dat je dit al vele malen hebt meegemaakt en deze verandering al vaker hebt ingezet. Het grote verschil met voorgaande keren is dat je je nu er meer bewust van bent. En dat is goed nieuws voor iedereen die je daardoor met jouw ervaringen een nieuw en alternatief perspectief kunt bieden.

Er is al aangetoond dat de ontwikkeling van kennis of het hebben en ondergaan van bepaalde ervaringen, leidt tot blijvende aanpassing in het DNA. Dat betekent dat wat jij nu doet, leert en ervaart, doorgegeven wordt aan volgende generaties. Tenminste, als je nog kinderen krijgt. Deze tendens leidt daarom tot blijvende vernieuwing, blijvende verandering in familiestructuren. Maar zelfs als er geen nageslacht meer voor jou in het verschiet ligt, levert jouw ontwikkeling een bijdrage aan de ontwikkeling van het wereld DNA.

Reden genoeg om van de bank af te komen, de tv naar de kringloop te brengen en weer een studieboek ter hand te nemen. Hard werken, hard studeren werpt dit jaar zijn vruchten af! Niet alleen in de vorm van persoonlijke groei, maar ook in de vorm van de groei van je bedrijf of carrière. Het zal je in ieder geval geen windeieren leggen!

3-Hout (Geboren In 1925, 1934, 1943, 1952, 1961, 1970, 1979, 1988, 1997 En 2006)  In 7-Metaal

Durf jij je droom te leven? Durf jij het aan om jezelf opnieuw uit te vinden? Om je te bevrijden van de regels van het spel, zodat je ermee kunt breken? Deze tendens daagt je uit je te realiseren dat je voor jezelf kunt denken, buiten het gedrag van de kudde om. Het helpt je om los te komen van volgzaamheid en gehoorzaamheid. Om de ideeën die in je groeien, daadwerkelijk naar buiten te brengen. Om ze uit te spreken zodat ze hun weg outside the box kunnen vinden.

Het helpt je om je er aan te herinneren dat bang zijn deel uitmaakt van het proces. Maar ook dat angst niet de juiste reden is om van het proces af te zien. Houd moed! Houd onbevangen moed en laaf je aan de tomeloze energie van 3-hout om de boel in beweging te houden. Om jezelf uit te dagen om je als een klein kind vol enthousiasme over te geven aan de intelligentie van je ideeën en die ook te herkennen. Te erkennen!

3-Hout vernieuwt. Het vernieuwt het leven. Het vernieuwt processen. Het vernieuwt alles wat het einde van de eigen cyclus bereikt heeft. Aangezien 3-hout dit jaar in de positie van 7-metaal staat, het element dat verbonden is met het levensaspect kinderen, is een geboortegolf daarom niet ondenkbaar. Maar het kan ook een vernieuwing van de positie van kinderen in de maatschappij teweeg brengen: ‘Save the children’ zoals Curtis Mayfield zingt, wellicht betreft dit niet zozeer het redden van kinderen in oorlogsgebieden. Het is goed mogelijk dat we ons bewust worden van het feit dat kinderen gered moeten worden van de systemen waar we ze in onder brengen. Zoals het onderwijssysteem, de kinderopvang, jeugdzorg en het systeem van adoptie en gastouders. Interessant onderwerp is de spermadonatie. Er zijn regels, ja, maar spermadonoren kunnen die gemakkelijk omzeilen waardoor een man zomaar 100 kinderen kan hebben. In Engeland zijn maar een tiental spermadonoren actief. Die, inderdaad, het hele land moeten bedienen.

Ondertussen leert deze tendens je je roots en je afkomst te eren. Weten wie je vader en moeder zijn is een groot goed. Hen eren is het minste wat je kunt doen! Gelijkertijd is het goed dat we ons bewust te zijn dat we kinderen van de kosmos zijn. Dat we met elke stap die we zetten, met elke keuze die we al dan niet maken, het vermogen hebben diezelfde kosmos te revitaliseren en er iets aan terug te geven.

3-Hout in 7-metaal is een energieke tendens; let er op dat je op tijd rust neemt. Gelijkertijd laat het metaal het hout zien hoe het hoofd koel te houden als we het gevecht met de (innerlijke) draak aangaan. Het geeft richting aan het tot wildgroei geneigde hout en laat zien wat de meest logische volgende stap of beweging is.

Oh, en hout, je doet dit niet alleen laat metaal je nog even weten!

7-Metaal (Geboren In 1930, 1939, 1948, 1957, 1966, 1975, 1984, 1993, 2002 En 2011) In 2-Aarde

7-Metaal vertegenwoordigt het levensaspect kinderen. 2-Aarde staat voor de archetypische moeder, maar ook voor het levensaspect relatie. Een mooie tendens die onderzoekt op welke wijze wij, kinderen van moeder aarde, ons verhouden tot die aarde. Hoe trouw ben je aan haar? Hoe eerlijk gebruik je haar grondstoffen? Hoe vaak verraad je haar en ben je haar ontrouw?

Als kind ben je je niet bewust van het effect dat jouw handelen heeft op je moeder. Je neemt haar aanwezigheid voor vanzelfsprekend aan. Als kind ben je met je aandacht dus totaal niet op die relatie met haar, of met een ander, gericht. Sterker nog, elk kind toont een zekere mate van luchtigheid in de omgang met anderen.

Deze tendens biedt je de mogelijkheid om dit jaar om verrassend onbevangen met zowel het thema relatie, als met het thema moeder of moederschap om te gaan. Misschien dient er zich een kind aan in je relatie. Of zie je ineens heel helder hoezeer je partner zich als je kind gedraagt. Kinderen zullen in ieder geval je aandacht vragen. Dat kan ook je eventuele broers en zussen betreffen. Heb geduld met hen!

Het is een tendens die je uitnodigt om lief en tolerant te zijn voor moeders, voor leraren die ons opvoeden met hun kennis. Om dus ook lief en tolerant te zijn voor het onderwijssysteem en haar kwaliteit, daar waar jij dat kunt, te verbeteren. Bijvoorbeeld door betere certificering. Maar ook door zelf goede en betrouwbare opleiders te kiezen. Om ook daadwerkelijk een opleiding te gaan volgen!

Daarnaast leert deze tendens ons om te overleven, om terug te vallen op onze eigen energie en kracht. Op ons vermogen om onszelf in stand te houden.

2-Aarde (Geboren In 1926, 1935, 1944, 1953, 1962, 1971, 1980, 1989, 1998 En 2007) In 6-Metaal

Als we het over relatie hebben, dan komt uiteraard ook automatisch de partner om de hoek kijken. 2-Aarde staat zoals gezegd voor dit levensaspect, dat zelf in de positie van 6-metaal is geschoven dit jaar. 6-Metaal houdt er van om zaken kritisch te bekijken en te analyseren. Om duidelijk nee te zeggen tegen dat wat ongewenst is. Deze tendens zal je uitdagen om meer helderheid te brengen in je communicatie bijvoorbeeld met je partner en daar ook doelgerichter in te zijn. Zeg wat je wilt en hoe je het wilt. Vertel wanneer je iets niet zint. Als iets anders moet of niet werkt voor jou. Geef duidelijk grenzen aan. Onderwerp de regels van je relatie aan een kritisch onderzoek en stel bij waar nodig. Denk daarbij ook aan de zakelijke aspecten van een relatie zoals een testament, huwelijksvoorwaarden en financiële afspraken. Ze vragen om keuzes en duidelijkheid. Maar blijf hierin ook zuiver en waarheidsgetrouw in je communicatie!

Het is een tendens die je helpt om grenzen die door anderen zijn opgeworpen en je gevangen houden in een kooitje, te beslechten. Het is een tendens die helpt om in relaties een scheiding aan te brengen daar waar die nodig is. Het kan dus betekenen dat je als 2-aarde daadwerkelijk te maken krijgt met een scheiding. Let wel, dat kan ook een relatie met een zakenpartner of een collega betreffen.

Het biedt echter ook de mogelijkheid om de rijkdom in en van de relatie te ervaren. Om het vertrouwen dat er is te vergroten. Om onder ogen te zien dat je samen ook financieel beter af bent in deze maatschappij.

Deze tendens kan echter ook de behoefte versterken om conservatieve (voor)oordelen te versterken en te beschermen. 2-Aarde gaat over huis en haard. In de 6-metaal positie, die over grenzen en begrenzen gaat, kan dit zich laten zien als het beschermen van huis en haard en de eigen normen een waarden (2-aarde) daar veilig stellen (6-metaal). Ethiek en moraal worden getoetst en getest. Dat zorgt voor verfijning maar ook voor versterking en bekrachtiging.

Deze tendens laat zien dat het de vrouwen zijn die vaders en leraren, onze geestelijke en politieke leiders laten zien dat het allemaal wat zachter, wat vriendelijker en vrouwelijker kan en mag. Het gebeurt op een dergelijke duidelijke wijze, dat vrouwen en de archetypische moeder (2-aarde) grenzen stellen aan het patriarchaat en een begin maken om deze te her-opvoeden!

Vrouw! Geef niet op! Blijf gefocust op dat wat moet gebeuren! Blijf ook loyaal aan elkaar en aan dat wat goed is! Zorg nauwgezet en bewust voor elkaar! Maar wees ook heel duidelijk in de nieuwe koers die je wilt varen!

Interessant aan deze tendens is namelijk dat het aangeeft dat het een jaar kan worden waarin je als vrouw de mogelijkheid krijgt om je verbinding met het geestelijke, het religieuze, het spirituele te herstellen en versterken. Om een brug te slaan tussen ‘boven’ en ‘beneden’. Om de goddelijkheid in een vrouwenlichaam te zien en te ervaren. Het herinnert je aan het feit dat het lichaam dient als fysieke tempel van onze energetische ziel en goddelijkheid. Deze tendens vraagt je daarom je uitsluitend te voeden met het spirituele elixer van de kosmische waarheid! Het is niet ondenkbaar dat er als gevolg daarvan, wonderen kunnen gebeuren. Tenminste, als je je spirituele afkomst niet verloochend! Laat de vrouw in je, de wijze vrouw, de leiding nemen! Het zijn namelijk de vrouwen, de moeders, de mediatrixen die daadwerkelijk werken aan het vormgeven van een nieuwe wereld. Zij zijn de alchemisten die leven dragen en ter wereld brengen. Een nieuwe wereld. Een energetische en spirituele wereld. Nu! Het zijn de ‘zichzelf opofferende maatschappelijke losers, lees: vrouwen’ (Marjan Slob, Volkskrant 16 januari j.l.) die dat kunnen als geen ander!

Wees als docent, als opvoeder, als voorbeeld echter niet te streng en te hard voor je studenten, je kinderen, je volgers. Deze tendens kan een ‘tough love’ trekje in je aanraken. Gebruik je vriendelijkheid om de scherpe kantjes van jezelf en je wijze van communiceren af te halen. Wees lief en tolerant voor vaders en andere leraren.

De grootste impact die je kunt hebben op de wereld, is je leven te leven zoals dat door jouw ziel bedoeld is, zoals jouw ziel dat voor ogen had. Je kunt daarbij kracht putten uit je meest heilige relaties. Het zal je ook helpen als je je momenten van overvloed en van schaarste analyseert. Zo kun je ontdekken waarom je hier bent. Het zal je laten zien hoe je het beste voor jezelf en je eigen thuis kunt zorgen zodat je daardoor de groeiende inhumane wereld het hoofd kunt bieden. Zodat je een thuis kunt creëren precies daar waar je op dat moment bent. Dat geeft je de energie en de kracht om te zorgen voor datgene en diegene die het écht nodig hebben. Want zorgen voor elkaar vormt de nieuwe manier om je met elkaar te verbinden.

6-Metaal (Geboren In 1931, 1940, 1949, 1958, 1967, 1976, 1985, 1994, 2003 En 2012) In 1-Water

6-Metaal in 1-water sluit dit rijtje en brengt ons terug bij waar het begon: bij het element water. Water worstelt. Het worstelt met angst, het worstelt om boven te blijven. Deze tendens leert ons om onze angst te boven te komen en deze de baas te kunnen. Maar ook om nooit, NOOIT concessies te doen aan onze vrijheid!

Een manier om dat te doen is aan de slag te gaan om antwoorden te vinden op lang verborgen gebleven vragen of issues. Of om vragen te stellen over wat verborgen is gehouden en gebleven. Wat heb je onder je vloerkleed geschoven? Wat heeft je familie onder het vloerkleed geschoven? Wat mag je niet weten of waar mag je geen vragen over stellen? 6-Metaal kan als geen ander vingers op zere plekken leggen en doorvragen waar een ander allang heeft afgehaakt. Juist die kwaliteit, in combinatie met het vermogen van 6-metaal om tot op het bot door te gaan met fileren en analyseren, kan je bevrijden uit een emotioneel web waarin je onbewust gevangen gehouden blijft. Het analyseert je angst. Analyseer je angst! Het geeft je in ieder geval een scherp inzicht in je eigen onderwereld. Het biedt je de mogelijkheid om oude schulden af te lossen, ook de energetische! Sterker nog, het daagt je uit om je te bevrijden van deze schulden! Om een proces of processen af te sluiten. Om ergens een streep onder te zetten zodat je weer verder kunt.

Deze tendens geeft aan dat je hierin ondersteunt kunt worden en (spirituele) genezing kunt vinden met behulp van droomwerk en dieptepsychologie. Door middel van deze technieken kun je contact maken met je intuïtie en je onbewuste en werken aan genezing van je onbewuste verzet. Dat laat los, ruimt op en schept ruimte! Letterlijk geeft het ruimte en lucht aan en in je emotionele wereld.

Deze tendens helpt je om de waarheid te vinden. Jouw waarheid. Om vanuit eerlijkheid je eigen geheimen onder ogen te zien. Om dat wat toxisch, overbodig of niet passend is te elimineren. Het zuivert hetgeen je wilt geloven en bevrijdt je van illusies. Dat principe kan je ook helpen om een heldere en zuivere koers te kiezen voor je carrière.

Die analyse is nodig. Broodnodig om zo de wereld te ontdoen van mis-informatie en nep-nieuws. Om uit de stroom van communicatie die ons overspoelt en die zijn best doet om ons emotioneel te raken, de feiten te ontdekken en de eigen waarheid helder te krijgen. Het helpt ons eerst te denken voor we ons omver laten spoelen. Daardoor leer je slim om te gaan met zwakheden, met name die van het kwaad! Om deze te slim af te zijn voor het jou in zijn klauwen krijgt! Want als jij bereid bent om de diepte in te duiken, jouw dieptes in te duiken, krijg je de mogelijkheid om jouw gruzielementen te vernietigen. En als ze allemaal vernietigd zijn, heeft het kwaad geen anker meer om te overleven.

Luctor et emergo, ik worstel en kom boven. Nee. Wij worstelen en komen boven! Wij de mensen van dit land, van deze wereld. Niet de organisaties en de instellingen. Niet de banken en financiële markten. Niet de geestelijke en politieke leiders. Maar Wij! Wij maken de wereld weer van de mensen. Wij maken de wereld weer menselijk. En met de tendens van 2-aarde in de 6-metaal positie op de achtergrond, kun je ‘wij’ vooral lezen als de vrouwen!

Ja, misschien zorgt 6-metaal in 1-water er wel voor dat je gedoe krijgt met je paspoort of andere belangrijke papieren. Misschien zorgt 6-metaal in 1-water er wel voor dat je gehinderd wordt in je beweging, in je vrije beweging. Misschien zorgt 6-metaal in 1-water er wel voor dat je een been breekt of op andere wijze ‘gekluisterd’ wordt. Maar laat dit nooit, NOOIT leiden tot het doen van concessies aan onze vrijheid! Jouw vrijheid! Jouw spirituele en geestelijke vrijheid! Daarin ligt de hoop. De hoop op een betere wereld. Op een betere toekomst.

Samenvatting

’Hoop Zit In De Premisse Dat We Niet Weten Wat Er Gaat Gebeuren, En Dat Die Onzekerheid Ruimte Biedt Om Iets Te Doen.’

Onzekerheid zal er volop zijn komend jaar, maar dus ook de ruimte om iets te doen. Om het anders te doen. Dat begint bij jezelf. Door je terug te brengen bij jezelf.

De grootste impact die je kunt hebben op de wereld, is je leven te leven zoals dat door jouw ziel bedoeld is, zoals jouw ziel dat voor ogen had. Je kunt daarbij kracht putten uit je meest heilige relaties. Het zal je ook helpen als je je momenten van overvloed en van schaarste analyseert. Zo kun je ontdekken waarom je hier bent. Het zal je laten zien hoe je het beste voor jezelf en je eigen thuis kunt zorgen zodat je daardoor de groeiende inhumane wereld het hoofd kunt bieden. Zodat je een thuis kunt creëren precies daar waar je op dat moment bent. Dat geeft je de energie en de kracht om te zorgen voor datgene en diegene die het écht nodig hebben. Want zorgen voor elkaar vormt de nieuwe manier om je met elkaar te verbinden.

Terugblik

Over 2016 schreef ik in de Nine Star Ki voorspellingen: “Komend jaar dient deze koerswijziging zich in alle hevigheid aan, meer nog dan in voorgaande jaren merkbaar was.” en “Ontegenzeggelijk kunnen we ook vaststellen dat we, sinds we in 2000 in door 4-Hout en vervolgens 3-Hout gedomineerde 9-jarige periodes zijn beland, als samenleving in beweging zijn gekomen. Het komende jaar zal nog een schepje extra op het vuur gooien.” en het vuur is ons op sommige momenten zeer na aan de schenen gelegd. Door deze grote processen die op de achtergrond spelen, hebben we geleerd een individu te zijn en komt er steeds meer macht bij dit individu te liggen. Daardoor echter zijn we de ander en de samenhang veelal uit het oog verloren.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat we twijfelen over zoveel veranderingen en er ook weerstand tegen ervaren; niets lijkt nog hetzelfde te kunnen blijven. Dat we de behoefte hebben een pas op de plaats te maken is dan ook niet meer dan een logisch gevolg. En dat we onze eigen manier van leven willen beschermen lijkt daardoor ook heel verklaarbaar. In ons 3-Houtenthousiasme hebben we afgelopen jaar (2015 – N.E.) onze voordeur wagenwijd opengegooid voor vernieuwing en voor de enorme stroom vluchtelingen; we hebben ze als gasten toegelaten in ons huis, zonder al te kritisch te zijn op hun achtergrond en houding. Nu ze eenmaal met hun onhebbelijke modderschoenen bij ons op de bank zitten en hun stinkende sigarettenpeuken overal laten vallen en de lege bierflessen in het rond strooien, is het bijna niet meer mogelijk hen nog de deur te wijzen of om de voorwaarden aan te geven waaronder ze wél welkom zijn. Tegelijkertijd zijn er mensen die het goed begrepen hebben en de moed hebben opgevat om mensen te helpen en vernieuwing toe te laten, maar daarbij duidelijk zijn in het stellen van gedragsregels waar de nieuwe gasten zich aan moeten houden. Deze mensen laten zien waar het in 2016 vooral over zal gaan: we worden ons bewust dat wij de scheppers zijn van onze werkelijkheid en niet de verbruikers en dat wij, analoog daaraan, ons moeten bezinnen hoe wij ons als gast gedragen in het huis van moeder Aarde. It’s all about attitude!

Nina Elshof

Nina Elshof Feng Shui

de Feng Shui Academie

My Feng Shui

 

Tien velden van onderhoud

In de korte artikelen die in de komende weken op het Juwelenschip verschijnen, richt ik me op tien velden van onderhoud van onze onbeperkte aanwezigheid in ons door en door beperkte, dagelijkse bestaan. Deze tien velden van onderhoud zijn de tien bhumi’s, letterlijk ‘gronden’ en vaak vertaald met ‘stadia’, die de Indiase boeddhistische filosoof Candrakirti (600 – 650 n. C.) noemt in zijn beschrijving van de carrière van de bodhisattva, de ‘incarnerende aanwezigheid’, in zijn magnum opus de Madhyamakavatara, ‘Het betreden van de Middenweg’. In de komende artikelen geef ik een eigentijdse interpretatie van dit belangrijke Sanskriet werk, die is afgestemd op het leven zoals wij dat leiden.

De tien bhumi’s reiken ons oefeningen aan die we in ons dagelijkse bestaan kunnen toepassen, zonder dat we de situatie waarin ons leven zich voltrekt hoeven te veranderen. Met andere woorden, we hoeven onze wereldse verantwoordelijkheden niet te verzaken. Juist daarom zijn de oefeningen die samenhangen met de tien velden waarin de bodhisattva aspecten van zichzelf herinnert, uitstekende wijzen van onderhoud om het meest wezenlijke in ons leven te blijven herkennen en in ons dagelijkse handelen te verwezenlijken. Voor een ieder die erin is geïnteresseerd om het spirituele naar het dagelijkse leven te brengen, volg in de komende weken de artikelen op deze website.

De maat der dingen

Het eeuwige in het vergankelijke.

In onze wereld van vandaag is de Goddelijke Zon versluierd en daaruit volgt dat de maat der dingen relatief is geworden en dat de mens als gevolg daarvan zich uit kan geven voor dat wat hij niet is en dat de dingen kunnen verschijnen zoals ze niet zijn. (das Ewige im Vergaenglichen, Frithjof Schuon blz 48)

Door Evert Wagenaar

Inleiding.

De inspiratie voor dit artikel heb ik opgedaan door het lezen van een prachtig werk van Frithjof Schuon, getiteld: Das Ewige im Vergaenglichen, oorspronkelijk in het Frans geschreven en in 1985 als vertaling in het Duits door Titus Burckhardt uitgegeven.

Beide grootmeesters waren verbonden aan de z.g. Sophia Perennis, de Tijdloze Wijsheid en beide hebben deze spiritueel-filosofische stroming verrijkt met talloze werken.

‘De maat der dingen’ is een poging om op grond van allerlei stellingen van Schuon  een beschouwing te geven over hoe de moderne wereld afgedwaald is van deze traditie, die veel minder op de kwantiteit der dingen wijst en veel meer op de kwaliteit; een kwaliteit die beoogt de kosmische patronen, welke van Goddelijke oorsprong zijn, te weerspiegelen.

Het gaat over ordening, kosmos tegenover chaos.

Het uitgangsprincipe is dat een kosmos immer de weerspiegeling is van een scheppende bron, een metafysische bron die daarmee als oorsprong ver buiten de grenzen van het natuurlijke staat. Het natuurlijke is uitdrukking van de Schepper en zal – wanneer wij dat niet meer erkennen – ogenblikkelijk tot dwaalwegen en uiteindelijk tot chaos leiden. In oude tijden was  deze manier van beschouwing van het hele leven gewoon, kennis, wetenschappen, bouwkunsten, evenals de sociale en economische verbindingen tussen volken en mensen onderling waren daarop gebaseerd.

Pas in de renaissance is daar wat het Westen betreft verandering in gekomen. Tegelijk met de opkomst van technieken zoals telescopen en microscopen  komt de wetenschap met steeds meer bewijzen die aantonen dat dingen  die daarvoor werden toegeschreven aan geestelijke krachten, gewoon natuurlijk verklaard konden worden.

Alles is daardoor meetbaar geworden, empirisch. We meten afstanden en bewegingen binnen ons zonnestelsel en menen daardoor te weten hoe het zit met de seizoenen, met de tijd, met het weer. We meten allerlei zaken die zich in de natuur voordoen, licht, gewicht, omzetting, kracht en leiden daaruit de natuurwetten af, die vastgesteld en vastgelegd worden in formules. Binnenkort – zo denkt men – meten wij met zekerheid het bestaan van buitenaards leven en zullen  we de in de zwarte gaten de oerknal ontrafelen en empirische bron van het leven ontdekken.

En niemand  vraagt zich af waarom de dingen zijn zoals ze zijn.

Het waarom  is de meest vermeden vraag in de hedendaagse wetenschap.

De evolutie aanhangers  spreken over de keten van ontwikkeling en zijn tot een zeker niveau in staat heldere verklaringen te geven over de ontwikkeling van het leven na de oerknal, maar ze weten geen antwoord op het waarom daarvan. Pas wanneer die vraag indringend en steeds weer opnieuw gesteld wordt  komt de onzekerheid. Sommigen halen de schouders op  en zeggen dat de tijd ons wel in de gelegenheid zal brengen  deze vragen ook te beantwoorden . Anderen vragen zich af waarom je zo’n vraag stelt, waarom zouden we ons moeten bezighouden met deze vraag, wat is het belang daarvan?

Dat het belang daarvan wezenlijk is, ja zelfs oerwezenlijk in het verstaan van de ware aard der dingen, wordt  daarmee uiteraard achteloos terzijde geschoven.

De moderne mens beschouwt de Oude mens als onnozel, als naïef, men wist niet beter.

Dat de oude Egyptenaren meer inzicht hadden in de astronomie dan de moderne astronomen willen accepteren,  wordt zondermeer van de hand gewezen. Maar zij die de moeite nemen zich bezig te houden met de oude bouwkunst van de Pyramidebouwers weten wel beter.

De Oude mens, tot in de middeleeuwen, neemt als uitgangspunt van het bestaan de Hemel;  zijn wereld op aarde is een weerspiegeling van hemelse en kosmische krachten. Alles wat zich voordoet, elk ding is een deel van die weerspiegeling. Dat geldt niet alleen voor de  dingen buiten de mens, maar net zo goed voor zijn ‘subjectieve en innerlijke’ beleving. In feite ziet de Oude mens daar geen onderscheid in. Ook al zijn gedachten en gevoelens ervaart hij als een weerspiegeling van de kosmische krachten die het in de schepping vastgelegde Goddelijke patroon volgen en daar de uiting van zijn. In die zin zijn dus ook de innerlijke gedachten en gevoelens ‘objectief’, dat wil zeggen zij zijn het gevolg van die hemelse werkelijkheid. Voor de Oude mens bestaat er geen andere dan dit patroon. Beeld en werkelijkheid zijn één er is geen onderscheid daartussen.

Deze manier van zijn (Dasein) is niet voortgekomen uit het Christendom, maar is veel ouder. Alle natuurlijk levende volken en alle volken die leven volgens deze grondidee  hebben door alle tijden heen hun objectieve beelden als deel van de werkelijkheid aanvaard vanuit de wetenschap dat het patroon van de hemelse weerspiegeling opgebouwd is uit verschillende lagen van hiërarchie. Het dagelijks leven werd  voortdurend doorstraald door de entiteiten die hun plaats hebben in deze hiërarchie van aartsengelen, engelen, halfengelen. In die hiërarchie heeft de mens zijn eigen plaats en is dus volledig deelgenoot.

Religie en het dagelijks leven stonden dan ook niet tegenover elkaar en los van elkaar, maar waren ten diepste verbonden. God de Schepper is dus niet iets vaags en afstandelijks, maar eenvoudig de oorzaak van alle dingen.

Geloof, Godsdienst en beleving daarvan waren voor de Ouden een reële werkelijkheid, concreet en op mystieke wijze verbonden met de dingen, met hun wereldbeeld en met het bestaan. De schepping is in hun beleving een geheel van verticale en horizontale zaken, van hemelse en aardse patronen; als een weefsel vormen zij tezamen de werkelijkheid.

De religieuze organisaties, tempels en kerken hebben het dan nog voor het zeggen. Maar in de loop der tijd raken zij die spirituele bindingen met de bron kwijt. De kerken in het westen raken verstrikt in wereldse zaken zoals landbezit, macht, en rijkdom. Zij zaaien geen kosmische kennis meer, die gaat meer en meer verloren en wordt vervangen door angst, dreigement en bestraffing, ook de doodstraf. De kerk kent dan ook de transparantie der dingen niet meer, God in de hemel, is nu een abstractie  geworden, ver weg van de aardse zaken. De hellen zijn dichterbij, de straffen zijn vreselijk.

De renaissance doorbreekt die gevangenschap en geeft de mensen nieuwe vrijheid, een nieuwe verlichting; de mens wordt opnieuw ontdekt. Geen ‘halfengel’ of duivel meer, maar een complete mens die dan van onderuit, vanuit de aarde omhoog komt.

De reformatie een eeuw of wat later,  had als gevolg dat men God in de hemel opsloot, een hemel die steeds onmachtiger werd, steeds meer overgenomen door de wetenschap.

De schijnbaar oneindige hoeveelheid der aardse dingen opende een ontelbaar aantal nieuwe activiteiten die het beschouwelijke, dat wil zeggen het rusten in het Zijn en het diepste wezen van de dingen, losliet. Eindelijk kon men zich bezighouden met de rijkdommen der aarde, er was geen moeilijke, complexe zinnebeeldigheid, geen transparantie meer nodig, alles is zo als het zich empirisch,  meetbaar, toont.

De hemel is gesloten God is ver weg, met als gevolg dat de mens zelf praktisch de rol van God heeft overgenomen waardoor men de objectieve maatstaf der dingen als weerspiegeling van de hemel en de schepper heeft verloren. De maatstaf der dingen is niet langer transparant, ze is overgenomen door de empirische maatstaf. Zij is van nu af aan door subjectieve, dus rationeel interpreteerbare en bedachte begrippen, vervangen.

Hier zie je het grote probleem van de maatstaf der dingen ontstaan..

De Goddelijke kosmos is het terrein van de redenaarskunsten geworden, van de filosofen en theologen die her en der nog iets menen te kunnen zeggen of misschien nog een enkele verdwaalde ziel die in de voetsporen van de oude mystici ons nog iets in herinnering wil brengen van de oude wijsheid en van een hemel die zich wil weerspiegelen in de aarde en de mensen.

Die hemel heeft zich boven ons gesloten zonder dat we dat gewaar worden.

De bedrieglijke ‘rijkdom’ van het IK is zijn plaatsvervanger. 

In de moderne wereld wordt de Oude mens gezien als subjectief omdat zijn gedachte-  en gevoelswereld de maat der dingen waren. Wij, modernen daarentegen, zien de dingen  ‘objectief’ omdat we  ze meten, en empirisch bepalen. Deze ‘objectieve’ maatstaf der dingen is echter helemaal bedacht, we meten en bepalen iets en zoeken naar een mogelijke verklaring op grond van het rationele en menen dan dat dit de objectiviteit pur sang is. Maar uiteindelijk is het allemaal bedacht. Hieruit is een beweging ontstaan die we  de vooruitgang zijn gaan noemen, een beweging die werkelijk niet meer te stoppen is. Er is geen rustpunt meer, geen eindpunt die er anders wel is omdat daar alles vanuit een hemels middelpunt, een kosmisch centrum is ontstaan, het begin en het eind … de alpha en de omega…

De moderne mens valt ten prooi aan de omarming van Maya, de illusie; Maya sluit ons op in haar armen, in plaats van ons te leiden. Daardoor draait de moderne mens alleen nog maar rondjes, steeds sneller, steeds harder… en dat noemt hij ‘de vooruitgang’. Deze vooruitgang leidt uiteindelijk tot niets anders  dan chaos.

In de gedachten van de Oude mens, dat wil zeggen: de mens die nog bereid is volgens die oude kosmische patronen te denken, moeten onze moderne begrippen over subjectief en objectief helemaal omgekeerd worden. De moderne ‘objectieve’ mens weet niets meer van de kosmische maat der dingen, hij herkent geen transparantie, ziet de hemelstructuur niet in de dingen. Daarom moet de moderne mens alles bedenken, een bedenken dat hij duidt met het begrip ‘analyse’; een denken dat scheidt. Het moderne denken scheidt ons van die hemelstructuur, Het denken van de moderne voltrekt zich via zijn inmiddels verduisterde denkprocessen waarmee hij probeert de dingen te verklaren. Dat is dus een zuiver subjectief proces.

De Oude mens weet dat de maat der dingen transparant is en dat het licht van het weten daar doorheen valt en terecht komt in het daarvoor openstaande denken. Dit denken is niet subjectief, het is niet in eigendom van de mens; het is een binnenstromend denken vanuit de bron van de dingen. Daarom noemt de Oude mens zijn wereldbeeld objectief.

Zouden wij heden ten dage in staat zijn de maat der dingen transparant te gaan zien, dan zou op termijn de wereld, de aarde, de mensheid weer willen gaan leven in harmonie met het hemelse Paradijs.

De huidige toestand van alsmaar meer chaos, van als maar meer ‘vooruitgang’ van alles maar sneller en sneller, miljoenen megabits per seconde… die toestand zou kunnen veranderen. De wereld zou een nieuw aardsparadijs kunnen worden.

‘En zie, ik zag een nieuwe hemel en een nieuwe aarde, want de eerste hemel en de eerste aarde waren voorbijgegaan. En de zee was  niet meer.

En ik, Johannes, zag de heilige stad, het nieuwe Jeruzalem, neerdalen van God uit de hemel, gereedgemaakt als een bruid die voor haar man sierlijk gemaakt is.

En ik hoorde een luide stem uit de hemel zeggen: Zie, de tent van God is bij de mensen en Hij zal bij hen wonen, en zij zullen Zijn volk zijn, en God Zelf zal bij hen zijn en hun God zijn.

En God zal alle tranen van hun ogen afwissen, en de dood zal er niet meer zijn; ook geen rouw, jammerklacht of moeite zal er meer zijn. Want de eerste dingen zijn voorbijgegaan.

En Hij die op de troon zit, zei: Zie, Ik maak alle dingen nieuw.

Openbaring 21:1-8

 

Teteringen, januari 2017

.www.levensboom.info

 

 

 

 

.

 

 

 

Toen ik mezelf begon lief te hebben….

Toen ik mezelf begon lief te hebben,
kon ik zien dat emotionele pijn en lijden alleen waarschuwingen zijn,
dat ik niet mijn eigen waarheid leef.
Nu weet ik: dat is AUTHENTICITEIT

Toen ik mezelf begon lief te hebben,
begreep ik hoezeer het iemand kan beledigen als ik probeer
mijn verlangen bij hem door te drukken
zelfs als ik wist dat de tijd er niet rijp voor was en de persoon er niet klaar voor was
en zelfs als ikzelf die persoon was
Nu weet ik: dat is RESPECT

Toen ik mezelf begon lief te hebben,
ben ik gestopt te verlangen naar een ander leven
en kon ik zien dat alles rond om mij een uitnodiging is om te groeien.
Nu weet ik: dat is RIJPHEID.

Toen ik mezelf begon lief te hebben,
begreep ik dat ik altijd en bij elke gelegenheid,
op het juiste moment en op de juiste plaats ben,
en dat alles wat er gebeurt, juist is.
Vanaf dat moment was ik rustig.
Nu weet ik: dat is VERTROUWEN.

Toen ik mezelf begon lief te hebben,
ben ik gestopt mijn vrije tijd te verspillen
en ben ik gestopt grootse projecten voor de toekomst te bedenken.
Vandaag de dag doe ik alleen dat waar ik blij van word,
waarvan ik hou en wat mijn hart doet lachen,
op mijn eigen manier en in mijn tempo.
Nu weet ik: dat is EENVOUD

Toen ik mezelf begon lief te hebben,
heb ik me bevrijd van alles wat niet gezond voor me is,
voedsel, mensen, dingen, situaties
en vooral wat me naar beneden haalde, weg van mijzelf.
Aanvankelijk noemde ik het ‘gezond egoïsme’
maar nu weet ik: dat is LIEFDE VOOR JEZELF

Toen ik mezelf begon lief te hebben,
stopte ik met proberen om altijd gelijk te hebben
en sindsdien had ik minder vaak ongelijk.
Vandaag heb ik ontdekt: dat is BESCHEIDENHEID

Toen ik mezelf begon lief te hebben,
stopte ik om in het verleden te leven
en stopte ik om me zorgen te maken over mijn toekomst.
Nu leef ik alleen op dit moment, waar alles plaats vindt.
Ik leef nu dus ‘dag voor dag’ en noem het VERVULLING

Toen ik mezelf begon lief te hebben
herkende ik dat mijn denken me kan verstoren en me ziek kan maken.
Maar als ik verbinding maak met mijn hart,
wordt mijn denken een waardevolle bondgenoot.
Vandaag noem ik die verbinding: WIJSHEID VAN HET HART

We hoeven niet bang te zijn voor verdere discussies, conflicten
en problemen met onszelf en anderen,
want zelfs sterren botsen soms op elkaar
en daaruit ontstaan nieuwe werelden.
Vandaag weet ik: dat is LEVEN

Charlie Chaplin, 16 April 1959 (70e verjaardag)

Voorbij hechting en verslaving

Als ik me richt op de vraag wat aan de andere kant ligt van hechting en verslaving dan besef ik meteen wat een genoegen het is om ouder te worden en om die vernauwende omcirkeling van het ‘ik’ niet of amper nog te voelen. De tijd dat de persoonlijkheid zich intern en extern wenste af te tekenen ligt gelukkig achter me. Daarmee ook het meten, vergelijken, opzien, neerzien, opblazen, voegen en bovenal de zelfschouwing. Het interne team van cameramensen, geschiedschrijvers, boekhouders, juryleden, rechters, trendwatchers en planologen is opgeheven. Heerlijk wel!

Toen dat team nog actief was leefde ik in gehechtheid aan beelden: zelfbeelden, toekomstbeelden, denkbeelden en natuurlijk angstbeelden. Angst voor de ontmaskering van de constructie, angst voor het innerlijk niets-zijn.
Ik vind tegenwoordig dat pure zijn, dat niets-zijn, het me-Zelf zijn heel aangenaam. Ben ik daarmee alle zelfschouwing kwijt? Nee, die vindt terloops plaats – als het nodig is, als het aangereikt wordt, als het opkomt. Is daarmee ook de zelfbeoordeling weg? Nee, maar die is wel natuurlijk geworden, liefdevol, open oordelend en niet meer veroordelend. Als hij opkomt dan valt er wat bewust te worden, dan wordt er aandacht gevraagd en mogelijk aanpassing.
Waar het bij zo’n aanpassing meestal over gaat is om bewust vaardig te handelen – een boeddhistisch begrip waar je doet wat nodig is, met de middelen die je hebt, met wie je bent. Je gaat zo intelligent mogelijk om met je zelfkennis en je inzicht in de situatie. Zo moet ik oplettend blijven als een situatie om detaillering vraagt. Ik hou daar niet zo van.

Maar wat is nu die verandering van de jonge, narcistische man naar de open mens van nu. Is de enkele aanwijzing die ik kan geven ‘word nog maar wat ouder’?

Als ik die overgang wil begrijpen dan kijk ik als eerste naar het effect dat mijn leraren op mij hebben gehad. Ik heb er heel veel aan gehad dat ik heb kunnen oefenen, spelen, mislukken, opkrabbelen binnen de context van training, geestelijke begeleiding en inspiratieve aanwezigheid. Ook hier geldt, net als bij de opvoeding van kinderen, dat het levende voorbeeld de meest wezenlijke leerweg biedt.
En wat heb ik verlangd naar bevrijding! Wat heb ik er mijn best voor gedaan – maar ik begrijp heel goed waar Jeff Foster het over heeft als hij stelt dat de hoop op bevrijding ook beperking met zich mee brengt, namelijk een hechting van het voelen-denken (Het idee dat DIT alles is wat er is, dat dit moment de enige betekenis van het leven is, dat dit moment alles is wat we hebben, is erg uitdagend voor een geest die is opgesloten in de hoop op een toekomstige bevrijding – Jeff Foster).

Een ander bestanddeel dat ik direct kan onderscheiden is aanvaarding en acceptatie van het leven, de dood, het menselijk tekort, mijn eigen tekortkomingen en angsten, van het lot. Deze begrippen worden vaak aangehaald als een wezenlijk onderdeel van de menselijke weg, maar de werking ervan leren we pas kennen als we het doen: niet meteen het ongewenste weg duwen, niet alles willen scheiden in goed en slecht, lekker niet-lekker, aangenaam onaangenaam. De werking gaat voor ons leven (!) als we onze mentale activiteit ontspannen in het zich voortdurend ontvouwende levensmysterie.

Ik heb moeten leren om de donkere wolken die zich in mijn geest konden samen pakken, zich te laten samen pakken, zoals dat zich in de natuur ook voltrekt. Dat ik verveling niet direct hoefde uit te bannen, ziekte of ongemak niet direct wilde genezen. Dat open moment, die toelating, de verwelkoming is de bron van onthechting – het is het feitelijk samen vallen met wat is, met wat gegeven wordt. Deze openheid is een buitengewoon essentiële grondhouding.

IK eindig met zelf-vertrouwen als een ander bestanddeel dat tegenover hechting en verslaving staat. Het staat schijnbaar in tegenstelling tot wat ik hiervoor schrijf over aanvaarding: zelfvertrouwen groeit niet uitsluitend in ‘het yin’ van voortdurend alles toelaten. Zelfvertrouwen ontwikkelt ook in ‘het yang’ van schifting, afwerping en scheiding. Strijd, confrontatie, actieve onthechting, actieve ontslaving, met inzet niet luisteren naar de stem van de angst, doortastend demonen ontmaskeren, met passie en inzet de stem van het hoogste weten volgen – het vraagt iets wat we vaak diep uit onszelf moeten halen. Aan strijd kleven vaak allerlei gevoelens en gedachten, dat we ons ongeliefd maken, en als lastig gezien worden. Dat we hard zijn voor onszelf (als mensen zoiets zeggen als ‘ik ben zó hard voor mezelf’, denk ik soms wel eens ‘nou, er mag best een tandje bij’).

In het open moment kan de dwanggedachte, de kwade aandrift, angst of de zelfkritiek opkomen – die zien/horen/voelen we (aanvaarding – yin), we herkennen hem (het is toch altijd een oude bekende) en even vlot wijzen we hem af (yang), ‘fuck off’ – kastje open, poppetje gezien, kastje dicht!
‘Ja, maar, het lukt me niet’, hoor ik vaak – dat is precies wat ik bedoel: sommige ongewenste gasten moet je telkens weer de deur wijzen. Er is geen methode, geen weg, geen psychologische truc: de oefening ligt in het doen: de deur wijzen. Met mijn tegemoet komende en zachte natuur gaf met name de oefening in yang me zelfvertrouwen. Zelfvertrouwen ontstaat als we onze innerlijke stem volgen. Zo kan zelfvertrouwen Zelf-vertrouwen worden.

 

(Dit artikel was onderdeel van een reeks over verslaving en onthechting waar ik in de loop van de tijd nog een aantal van zal herplaatsen op het Juwelenschip)

Mindful eten

Mindful (aandachtig) eten is een techniek die helpt controle te krijgen over je eetgewoontes. Het kan zorgen voor gewichtsverlies, vermindering van overmatig eten en je beter laten voelen. In dit artikel wordt ingegaan op de betekenis van mindful eten, hoe het werkt en wat je nodig hebt om ermee te beginnen.

Wat is mindul eten?
Mindful eten is gebaseerd op de Boeddhistische mindfulness. Mindfulness is een vorm van meditatie die je leert je emoties en fysieke sensaties te herkennen en ermee om te gaan (1, 2, 3, 4). Het heeft vele aandoeningen behandeld, waaronder eetstoornissen, depressies, angsten en verschillende voedingsgerelateerde problemen (5, 6, 7). Bij mindful eten wordt mindfulness ingezet om volle aandacht te hebben voor je ervaringen, verlangens en fysieke signalen tijdens het eten (8).

De grondslagen van mindful eten:

  • Langzaam eten zonder afleiding.
  • Luisteren naar fysieke hongersignalen en alleen eten tot je vol zit.
  • Onderscheid maken tussen echte honger en ‘eetlokkertjes’.
  • Je zintuigen gebruiken door aandacht te hebben voor kleuren, geuren, geluiden, structuur en smaak.
  • Het omgaan met schuldgevoelens en spanningen rondom het eten.
  • Eten van voeding die je gezondheid ten goede komt.
  • Aandacht hebben voor de effecten van voeding op je gevoel en figuur.
  • Waardering hebben voor je eten.

Deze dingen kunnen ervoor zorgen dat automatische gedachten en reacties vervangen worden door meer bewuste en gezonde reacties (9).

Kortom: Mindful eten is gebaseerd op mindfulness, een vorm van meditatie. Bij mindful eten gaat het om het ontwikkelen van de bewustwording van je ervaringen, lichaamssignalen en gevoelens rondom voeding.

Waarom zou je mindful eten moeten proberen?
In onze snelle maatschappij hebben we dagelijks te maken met een overvloed aan voedingskeuzes. Daarbij zorgen afleidingen zoals televisies, computers en smartphones ervoor dat we minder aandacht hebben voor het eten. Eten is hierdoor een vluchtige bezigheid geworden waar weinig aandacht aan wordt besteed. Dit kan problematisch zijn, omdat het twintig minuten duurt voordat de hersenen doorhebben dat je vol zit. Als je te snel eet, kan het zijn dat het signaal pas aankomt als je al vol zit. Dit komt veelvuldig voor tijdens eetaanvallen. Als je mindful eet, herstel je je aandacht en eet je langzamer, waardoor het eten een bewuste bezigheid wordt, in plaats van dat het op de automatische piloot gebeurt.

Door het herkennen van honger- en verzadingssignalen zal je onderscheid kunnen maken tussen emotionele en echte, fysieke honger (10). Verder zal je je bewuster worden van lokkertjes die je laten eten terwijl je geen echte honger hebt. Door dit te herkennen kun je ruimte creëren tussen deze lokkertjes en jouw reactie daarop. Dit geeft je de tijd en vrijheid om jouw reactie echt te kunnen kiezen.

Kortom: Mindful eten helpt je onderscheid te maken tussen emotie eten en fysieke honger. Het verhoogt tevens je bewustzijn van eetlokkertjes en geeft je de vrijheid om je reactie hierop te kiezen.

Mindful eten en gewichtsverlies
Het is een bekend feit dat de meeste dieetprogramma’s op de lange termijn niet werken. Rond de 85 procent van de mensen met obesitas die gewicht verliezen vallen terug naar hun oude gewicht of komen zelfs meer aan binnen enkele jaren (11). Eetaanvallen, emotie eten, extern eten en reacties op eetzucht zijn gerelateerd aan gewichtstoename na het afvallen (12, 13, 14, 15). Chronische blootstelling aan stress kan ook een rol spelen bij overeten en de ontwikkeling van obesitas (16, 17). Een grote meerderheid van de onderzoekers is in overeenstemming dat mindful eten je kan helpen afvallen door het veranderen van je eetgewoonten en het verminderen van stress (18).

Een zesweekse seminar over mindful eten met obese mensen resulteerde in een gemiddeld gewichtsverlies van 12 kilo. In de volgende drie maanden kwam het gewicht niet terug (19). Door het veranderen van gedachten over voeding, worden de negatieve gevoelens die gepaard gaan met eten vervangen door bewustzijn, verbeterde zelfbeheersing en positieve emoties (17, 20, 21, 22, 23). Wanneer ongewenst eetgedrag wordt herkend, vergroten kansen om op lange termijn de kilo’s weg te houden.

Mindul eten en eetaanvallen
Tijdens een eetaanval wordt, zonder aandacht en beheersing, een grote hoeveelheid voeding in een rap tempo opgegeten (24). Dit wordt in verband gebracht met eetstoornissen en gewichtstoename. Eén onderzoek wees uit dat bijna 70 procent van de mensen met eetaanvallen obesitas hebben (25, 26, 27).

Mindful eten kan erin resulteren dat de frequentie en de hevigheid van eetaanvallen drastisch verlaagd worden (17, 20, 28, 29). Bij een onderzoek werd ondervonden dat een zesweekse groepsinterventie met obese vrouwen de hoeveelheid eetaanvallen omlaagging van vier tot anderhalf keer per week. De hevigheid van elke aanval verminderde eveneens (30).

Kortom: Mindful eten kan eetaanvallen helpen voorkomen. Het kan zowel de frequentie als de hevigheid van de aanvallen verminderen.

Mindful eten en ongezonde eetgewoonten
Naast het feit dat mindful eten effectief is bij de behandeling van eetaanvallen helpt het ook bij de behandeling van:

Emotie eten: Eten als reactie op bepaalde emoties (31).

Extern eten: Eten als reactie op voedingsgerelateerde signalen uit de omgeving, zoals het zien of ruiken van eten (32). Ongezonde eetgewoonten zoals deze zijn de meest voorkomende problemen onder mensen met obesitas. Door middel van mindful eten kan je beter omgaan met deze impulsen. In plaats van het gedachteloos handelen krijg je de regie terug over je responsen.

Kortom: Mindful eten kan veelvoorkomende en ongezonde eetgedragingen als emotie eten en extern eten effectief behandelen.

Het oefenen van mindful eten
Om mindful eten onder de knie te krijgen heb je een aantal oefeningen nodig (33). Veel mensen hebben baat bij het volgen van een seminar, een onlinecursus of een workshop over mindfulness of mindful eten. Er zijn echter simpelere manieren om van start te gaan die ook erg goed kunnen werken.

  • Eet langzamer en werk je maaltijden niet te snel naar binnen.
  • Kauw grondig.
  • Verminder afleidingen door de tv uit te zetten en je telefoon weg te leggen.
  • Eet in stilte.
  • Concentreer je op het gevoel dat de voeding je geeft.
  • Stop met eten als je vol zit.
  • Vraag jezelf af of je echt honger hebt en of het gezond is.

Om te beginnen kan je één maaltijd kiezen waarop je de bovenstaande punten toepast. Wanneer je de smaak te pakken hebt zal het meer als vanzelf gaan. Dan kan je deze gewoontes ook invoeren tijdens  andere maaltijden.

Kortom: Mindful eten vereist oefening. Probeer langzaam te eten, goed te kauwen, afleidingen te verminderen en te stoppen als je vol zit.

Tot slot
Mindful eten is een krachtig middel om controle terug te krijgen op je eetgedrag. Als eerdere conventionele diëten niet hebben gewerkt, zou mindful eten zeker uitkomst kunnen bieden.

www.aHealthylife.nl 

Ik kijk je in de ogen en ik zie je verdriet

Ik kijk je in de ogen en ik zie je verdriet. Ik zie het en ik herken het, want het is ook mijn verdriet. Ook al voelt het soms alsof je er helemaal alleen voor staat, het is niet waar. Die ervaring van alleen zijn, is van ons allemaal. Verdriet kennen we allemaal. Er is geen onderscheid, het is één gevoel dat hoort bij menszijn. Eén gevoel tussen vele gevoelens die komen en gaan.

Het verdriet moet niet weg. Door het weg te duwen en te ontkennen zal het alleen maar sterker en machtiger worden. Als je dat-wat-onaangenaam-aanvoelt accepteert en je er niet meer tegen verzet, dan komt er ruimte. In die ruimte kan het verdriet stromen. Het kan opkomen en weer verdwijnen. Het heeft niet meer het laatste woord. Je laat het helemaal toe, je voelt het, je ervaart het en je blijft er tegelijkertijd met je aandacht bij. Die zachte kracht van aandacht is groter dan het verdriet. Het is groter dan welk gevoel dan ook.

Richt je tot de aanwezige, tot de stille, tot het centrum van aandacht, tot het midden van de uitersten. Daar waar de tegengestelden samenkomen – donker en licht, pijn en vreugde, koude en hitte, vrouw en man, leven en dood – precies in dat midden, daar ben jij.

De tijdloze, vormloze jij is gewaar dat hij in dit bestaan gebonden is aan tijd en vorm. Natuurlijk word je beroerd door de dingen die gebeuren van buiten en van binnen. Maar in plaats van eraan onderhevig te zijn, in plaats van je leven te laten bepalen door de dingen die gebeuren, kun je er ook vrij van zijn.

Leven in vrijheid betekent niet dat er zich geen pijn en ongemak meer voordoen, het betekent dat je je eigen unieke antwoord geeft op wat er gebeurt. Je accepteert het, je geeft het de ruimte en je doet wat er gedaan moet worden. Je wendt je toe en geeft vervolgens gehoor. Zo word je van iemand die geteisterd wordt door het leven tot iemand die de wereld verrijkt. Als je wordt opgeslokt door je emoties, kan het lijken alsof je eigenheid je in de weg staat, alsof je geïsoleerd bent van de andere mensen. Maar als je je eigenheid – dat wat je bent – inzet, dan verbind je je juist met de wereld om je heen. Immers: je biedt jezelf aan het leven aan. Jouw unieke antwoord op ‘het leven met alle gradaties van ervaringen en emoties’ is het geschenk dat je aan de wereld komt brengen.

Uit: De Revolutie van het Hart, Anna Myrte Korteweg