Ego: we hebben het allemaal, maar de meeste mensen begrijpen niet echt wat het Ego is. Volgens Eckhart Tolle, de schrijver van de twee meest invloedrijke ‘spirituele’ boeken van onze tijd: “hebben de meeste mensen zichzelf zó volledig geïdentificeerd met die stem in hun hoofd – die onophoudelijke stroom onvrijwillige en dwangmatig gedachten plus de emoties die daarmee gepaard gaan – dat je zou kunnen spreken van ‘bezeten door hun geest’.”

Door : Arjun Walia

Zolang je je daar niet helemaal bewust van bent,” vervolgt hij, “gebruik je die denker om te zijn wie je denkt te zijn. Dit is de egoïstische geest. We noemen het egoïstisch vanwege het gevoel van Zelf, van Ik (Ego), in elke gedachte, elke herinnering, elke interpretatie, mening, visie, reactie, emotie. Onbewust weliswaar, vanuit spiritueel perspectief gesproken.

Alle uitspraken komen uit het boek Een nieuwe Aarde.

Vervolgens legt hij uit hoe onze gedachten en denkpatronen worden bepaald door onze ervaringen uit het verleden, uit het gezinsleven en opvoeding en de omgeving waarin je bent opgegroeid.

“De kern van al je geestactiviteit bestaat uit bepaalde zich herhalende en aanhoudende gedachten, emoties en reactieve patronen waarmee je jezelf het sterkste identificeert. Deze entiteit is het Ego zelf.”

Dat Ego zit vol met allerlei gedachten en emoties waarmee we onszelf identificeren. Daardoor spelen we allerlei rollen in verschillende situaties zonder ons daar bewust van te zijn. We identificeren ons ‘collectief’ met bijvoorbeeld nationaliteit, religie, ras, sociale klasse of politieke voorkeur.

“Het Ego bevat ook persoonlijke identificaties. Niet alleen met bezittingen, maar ook met meningen, uiterlijk, langdurige boosheid, ideeën over jezelf dat je niet goed genoeg bent, of je wel succesvol bent, of dat je een mislukking bent.”

Ook beschrijft hij hoe onze Ego’s in feite allemaal hetzelfde zijn:

“Inhoudelijk varieert het Ego van persoon tot persoon, maar ze werken allemaal op dezelfde manier. Met andere woorden: Ego’s verschillen alleen aan de buitenkant. Diep van binnen zijn ze allemaal identiek. Op welke manier zijn ze hetzelfde? Ze leven van identificering en afscheiding. Wanneer je leeft met de door je geest bedachte Zelf, bestaande uit gedachten en emoties, dan is dat je Ego.  Ego is de basis van jouw onzekerheid, want gedachten en emoties zijn van nature kortdurend en vluchtig. Elk Ego worstelt voortdurend om te kunnen overleven, probeert zichzelf te beschermen en te vergroten. Om de ‘Ik-gedachte’ hoog te houden heeft het de tegenovergestelde gedachte ‘de ander’ nodig. En de meest tegenovergestelde  ‘ander’ is de ‘vijandige ander’. In dit onbewuste egoïstische patroon schuilt de dwangmatige gewoonte om vooral de fouten bij anderen te zien en daarover te klagen. Jezus verwees ernaar toen hij zei: “Waarom kijk je naar de splinter in het oog van je broeder of zuster, terwijl je de balk in je eigen oog niet opmerkt?”

5 Belangrijke kenmerken van het Ego

Klagen en wrok

Meestal ontstaat klagen vanuit het gebrek aan dankbaarheid en bewustzijn. Het is een gevoel dat ons in een slachtofferrol plaatst, een gevoel dat ‘er iets met je gebeurd is’. Dat is het ‘Ik’ waar Tolle naar verwijst. Klagen is het resultaat van jouw geest die volgens bepaalde overtuigingen van mening is hoe ‘iets’ zou moeten zijn en het vervolgens fout vindt als dat ‘iets’ heel anders uitpakt. Het is – zoals Tolle opmerkt – “een door de geest verzonnen verhaaltje waar je volledig in gelooft.”

“Wanneer zo’n Ego je in de greep heeft is klagen – vooral over anderen – een gewoonte, onbewust uiteraard, hetgeen betekent dat je eigenlijk niet weet wat je doet.”

Een onderdeel hiervan is schuld, dat vaak gepaard gaat met geklaag. Wanneer je het gevoel hebt dat iemand je iets heeft ‘aangedaan’ ben je volledig verzwolgen door je Ego. Dat geldt uiteraard niet voor alle situaties, maar wel in de meeste. Oordelen en klagen over een ander weerspiegelt meestal onszelf en ons innerlijk onbehagen. Geklaag als “hij is dit” of “zij is zoals dat” is simpelweg – nogmaals – een verhaaltje dat jouw geest verzint op basis van verschillende observaties en ervaringen.

Dit gebeurt aldoor. Het hebben van gedachten over een ander geeft in het algemeen aan dat je geest een verhaal verzint, ‘goed’ of ‘slecht’ maakt niet uit.

“Het plakken van negatief geladen mentale etiketjes op mensen, of het nou recht in hun gezicht is, of wat vaker voorkomt: praten over iemand tegen anderen, of zelfs maar over een ander nadenken, maakt vaak deel uit van dit patroon. Het gebruik van scheldwoorden is de grofste vorm van etikettering die voortkomt uit de behoefte van het Ego om macht over anderen  uit te oefenen en gelijk te willen hebben. “Eikel, klootzak, trut…” allemaal onherroepelijke uitspraken waartegen je niet kunt argumenteren.

Het Ego gaat vervolgens op zoek naar anderen voor bevestiging en aanmoediging van die opvattingen. We verbergen deze neiging door te beweren dat het heel normaal is om anderen in vertrouwen te nemen wanneer we boos zijn, maar in werkelijkheid is het niet meer dan mensen verzamelen waarvan we weten dat ze ons ‘zullen steunen’ en die het met onze standpunten ‘eens zijn’.

“Wrok is de emotie die samengaat met klagen en mentale etiketjes plakken op mensen en die voegt nog meer energie toe aan het Ego. Wrok betekent verbittering, verontwaardiging, je gekwetst of beledigd voelen. Je haat de hebzucht van anderen, hun oneerlijkheid, hun gebrek aan integriteit, wat ze doen, wat ze in het verleden hebben gedaan, wat ze wel of wat ze niet hadden moeten doen. Daar houdt het Ego van. In plaats van het onbewuste in anderen door de vingers te zien, bestempel je het tot hun identiteit. Wie doet dat? Dat doet het onderbewuste in jou, je Ego. Soms is de fout die je bij anderen waarneemt zelfs niet eens aanwezig. Het is een totale misinterpretatie, een projectie van de geest die geconditioneerd is om vijanden te zien, waarmee het Ego zichzelf geweldig en superieur maakt. Anderzijds kan er inderdaad een fout zijn, maar door je daarop te concentreren, soms met uitsluiting van al het andere, versterk je het. Zoals je reageert op een ander, versterk je het in jezelf.”

“Niet-reageren op het Ego van anderen is één van de meest effectieve manieren om niet alleen het Ego te overstijgen, maar ook om het collectieve menselijke Ego te ontbinden. Je kunt echter alleen niet-reageren als je iemands Ego-gedrag kunt herkennen als een uitdrukking van het collectieve menselijke disfunctioneren. Wanneer je je realiseert dat het niet persoonlijk is, is er ook geen drang om te reageren alsof het wel persoonlijk is. Door niet-reageren op het Ego zal je vaak in staat zijn om de geestelijke gezondheid van anderen naar het licht te halen, naar het ongeconditioneerde bewustzijn, het tegenovergestelde van het geconditioneerde bewustzijn.”

Niet-reageren, kalmte en innerlijke vrede is de sleutel. Deze innerlijke gemoedstoestand zal ook effect hebben op de anderen in de ‘spirituele gemeenschap’. Degenen die streven naar het verkleinen van het Ego zullen continu worden uitgedaagd door mensen als deze. Er zullen egoïstische emoties als jaloezie en ongeloof komen bovendrijven die je kunt verzachten door niet-reageren. Men kan zich zelfs zó vastbijten in ongeloof, dat men denkt dat je ‘het inhoudt’ of ‘het opbouwt.’

“Soms is het nodig praktische stappen te nemen om jezelf te beschermen tegen mensen die nog in een diepe onbewuste staat verkeren. Dit kun je doen door ze niet als vijanden te beschouwen. Iemand wordt pas vijand als je het onderbewustzijn – het Ego – personaliseert. Niet-reageren is geen teken van zwakheid, maar van kracht. Een ander begrip voor niet-reageren is vergeving. Vergeving is door de vingers zien, of beter: doorzien. Je kijkt dwars door het Ego naar de geestelijke gezondheid, de werkelijke essentie in ieder mens.”

Tolle verduidelijkt dat klagen niet verward dient te worden met het verdragen van slecht gedrag of slechte kwaliteit. Daarbij gebruikt hij het voorbeeld van soep die niet heet genoeg wordt geserveerd. Je kunt de ober vertellen dat je soep niet heet genoeg is en dat je het fijn zou vinden als die op de juiste temperatuur wordt gebracht. Dat komt vriendelijker over dan klagen en de ober verwijten met “Hoe dùrf je me koude soep te serveren!”

De grote truc om ons geklaag en onze wrok te verminderen is eenvoudig: word er bewust van en observeer het.

Reactiviteit en grieven

Reageren is één van de manieren van het Ego waarmee het zichzelf laat groeien. We reageren onmiddellijk op personen of situaties in ons leven die ons aanleiding geven emotioneel te worden. Mijn ervaring is, dat wanneer je je bewust wordt van je reactiviteit en je bijbehorende emoties, de triggers vervagen. Niet dat je dan die emoties niet meer voelt, maar meestal laten we onze emoties de situatie overnemen als we niet bewust zijn van onze reacties. De volgende stap bij het voelen van een emotie – of het nu boosheid, haat of wrok is – is dat je je reactie beheerst en je jezelf van een afstandje observeert. Hoe vaker je dit doet, hoe gemakkelijker het wordt om niet te reageren op je emoties. Bovendien, als je deze staat van zelfbewustzijn regelmatig oefent wordt zelfbeheersing niet alleen makkelijker, maar ook het emotionele reageren minder. Je zult niet langer gevoelens van woede en frustratie toelaten; alsof je een beschermend schild of een krachtveld om je heen hebt. Het bereiken van deze staat van bewustzijn brengt je dichter bij het verkleinen van het Ego.

Zonder zelfobservatie en bewustwording van deze aspecten zal deze cyclus zich eindeloos blijven herhalen. Zowel in je eigen leven als in de collectieve mensheid.

“Er zijn veel mensen die altijd op de loer liggen om ergens op te reageren, die zich overal aan ergeren of storen en zo niet dan duurt het niet lang of ze vinden wel iets. “Het is schandalig!” roepen ze verontwaardigd. “Hoe durf je…” of “Ik vind dit een kwalijke zaak.” Ze zijn verslaafd aan boosheid zoals anderen verslaafd zijn aan drugs. Door overal op te reageren of van alles te beweren versterken ze hun gevoel van eigenwaarde. Langdurige afkeer noemen we grieven. Grieven dragen is een permanente gemoedstoestand van ‘overal tegen’ zijn en daarom vormen grieven een belangrijk deel van het Ego van veel mensen. Collectieve grieven kunnen eeuwenlang in de psyche van een natie of stam voortwoekeren en daardoor een eindeloze cyclus van geweld voeden. Grieven hebben is een sterke negatieve emotie die verband houdt met een gebeurtenis in het verre verleden en die in stand wordt gehouden door dwangmatig denken, hardop of in gedachten steeds hetzelfde verhaal herhalen van ‘wat iemand mij aandeed’ of ‘wat iemand met ons deed.’”

Deze negatieve emotionele energie kan ook andere aspecten van je leven beïnvloeden, inclusief je gezondheid, voor zover onze kennis strekt over de verbinding tussen lichaam en geest.

Gelijk hebben, fouten maken

Dit is een geweldige transitie vanuit het klagen. Volgens Tolle’s uitleg:

“Als je klaagt heb je vanzelfsprekend gelijk en is de persoon of situatie waar je over klaagt of waartegen je reageert uiteráárd fout. Niets sterkt het Ego meer dan gelijk hebben. Gelijk hebben is identificatie vanuit een mentale positie: een gezichtspunt, een mening, een oordeel, een verhaal.”

Persoonlijk heb ik een enorme passie voor informatie over onze wereld, te meer omdat wat er allemaal op onze planeet gebeurt nauwelijks in de gangbare media wordt gepubliceerd. Wanneer je interessante feiten tegenkomt, dan wil je die natuurlijk heel graag met anderen delen. Echter, wanneer je dan die informatie met anderen deelt, zien die anderen dat soms als een uitdaging, snijden je de pas af, negeren je of worden ertoe gedreven om nog veel meer informatie te delen, omdat ze graag willen laten zien dat zij óók veel weten. Dat is hun Ego. Als ze door nieuwe feiten worden uitgedaagd, of door jouw kennis, dan worden de factoren die met het Ego in verband staan wakker en het is dan buitengewoon leerzaam om op dat moment bewust naar jezelf te kijken hoe je reageert op je emoties. Stel jezelf voor als kind en je deelt feiten met een volwassene, dan zal de volwassene je bemoedigen, met verwonderding luisteren en respect hebben voor jouw kinderlijke enthousiasme. Als in de plaats van een kind een volwassene dezelfde feiten deelt, dan ziet de volwassene in de meeste gevallen het enthousiasme niet en kan verblind worden door het eigen verlangen om meer te weten of om gelijk te willen hebben.

“Om gelijk te hebben heb je uiteraard een ander nodig die ongelijk heeft, dus wringt het Ego zich met genoegen in allerlei bochten om dat gelijk te krijgen. Met andere woorden: je moet anderen fout maken om jezelf sterker voor te doen dan je in werkelijkheid bent. Niet alleen een persoon, maar ook een situatie kan door geklaag en reactiviteit verkeerd gemaakt worden, hetgeen altijd inhoudt dat ‘iets niet zou moeten gebeuren.’ Gelijk hebben plaatst je in een denkbeeldige positie van morele superioriteit in relatie tot de persoon of situatie die wordt veroordeeld. Dat is het superioriteitsgevoel waar het Ego naar hunkert en waardoor het zichzelf opblaast.”

Verdedigen van een illusie

Tolle heeft hier een geweldig punt. Zoals in bovenomschreven voorbeeld met het kind: feiten bestaan, en soms willen we die heel graag met anderen delen. Daarmee wordt niet bedoeld dat die feiten altijd maar worden uitgesproken met de intentie om ‘gelijk te hebben’, of dat het Ego zich ermee bemoeit, maar eerder uit een authentiek gevoel van passie en nieuwsgierigheid.

“Feiten bestaan zonder twijfel. Wanneer je zegt: “Licht is sneller dan geluid” en iemand anders beweert het tegenovergestelde, dan heb jij natuurlijk gelijk en de ander niet. Het eenvoudige bewijs is dat bliksem voorafgaat aan donder. Dus heb je niet alleen gelijk, je weet zelfs honderd procent zeker dat je gelijk hebt. Is het Ego hierin betrokken? Zou kunnen, maar niet noodzakelijkerwijs. Als je simpelweg zegt wat je weet dat waar is, dan is het Ego er helemaal niet bij betrokken, want er is geen identificatie. Identificatie met wat dan? Met de geest en een mentale houding. Een dergelijke identificatie kan echter gemakkelijk binnensluipen. Wanneer je jezelf hoort zeggen: “Geloof me, ik weet het” of Waarom geloof je me nooit”, dan is het Ego zich ermee aan het bemoeien… De eenvoudige uitspraak: “Licht is sneller dan geluid”, staat – los van de waarheid – niet in dienst van illusie, maar van Ego. Het is vervuild geraakt met een vals ‘IK’-gevoel. Dat ‘IK’ voelt zich vernederd of beledigd omdat iemand niet gelooft wat dat ‘IK’ heeft gezegd.

Omdat ik werkzaam ben in de alternatieve media en fervent onderzoeker van de hele menselijke beleving, weet ik hoe dit voelt. Ook ik heb woede gevoeld wanneer ik informatie deelde met mensen die dit niet wilden horen. In mijn hart wist ik dat dit gevoel helemaal niet nodig was en dat de reactie van  “IK” niet van belang was, aangezien ik mezelf comfortabel voel in mijn eigen weten.

Vervolgens beschrijft Tolle het probleem van de ‘Ik ben goed en jij bent fout’-mentaliteit en alle problemen die daardoor wereldwijd zijn veroorzaakt. Hij beschrijft dit als een van de manieren waarmee het Ego zich voedt, door te oordelen dat ‘jij beter bent dan de ander.’ Tolle stelt dat dit mentale disfunctioneren de oorzaak is van afscheiding en eindeloos conflict tussen mensen.

Betekent dit dat er dan niet zoiets bestaat als ‘goed en fout’? Niet noodzakelijk. Je kunt in je eigen waarheid blijven en in de waarheid die je waarneemt, zonder de drang om dat aan anderen te willen openbaren, of te moeten verdedigen. Ieder z’n eigen waarheid.

Je kunt altijd je eigen waarheid delen zonder de drang gelijk te willen hebben of om een discussie te willen winnen. Als je dat namelijk doet – in plaats van simpelweg informatie delen vanuit je hart, je passie, vanuit je enthousiasme om het delen – raak je in je Ego verzwolgen en sta je het toe zichzelf als een luchtballon op te blazen.

Het Ego is niet persoonlijk

“Vooral op collectief niveau is de gedachte ‘Wij hebben gelijk en zij ongelijk’ diep ingeworteld. Denk maar aan langslepende, extreme, endemische conflicten op de wereld tussen twee landen, rassen, stammen, religies of ideologieën. Beide kanten van het conflict zijn in gelijke mate geïdentificeerd vanuit hun eigen perspectief, hun eigen ‘verhaal’, hetgeen wil zeggen: geïdentificeerd met het denken. Geen van beiden is in staat om te zien dat een ander perspectief, een ander verhaal, ook tot de mogelijkheden behoort. De Israëlische schrijver Y. Halevi spreekt van de mogelijkheid om ‘tot een verzoenend verhaal te komen’, maar in veel delen van de wereld zijn mensen nog niet in staat of bereid dat te doen. Beide partijen zijn ervan overtuigd dat ze de waarheid bezitten. Beiden beschouwen zichzelf als slachtoffer en de ‘ander’ als dader. Omdat ieder de ander beschouwt als vijand, kunnen ze zonder enig gevoel voor menselijkheid en lijden meedogenloos doorgaan met doden en anderen geweld aandoen, zelfs aan kinderen.”

Dit is een zeer belangrijk punt. Het laat zien hoe het menselijke Ego op microniveau in het dagelijkse leven aanwezig is, wat ook een afspiegeling is van de collectieve houding ‘wij’ tegen ‘zij’. Of dit verhaal opzettelijk in de wereld wordt gebracht met als doel nog meer afscheiding tussen mensen te creëren, om elitaire agenda’s boven de rest te blijven stellen, is een onderwerp voor een ander artikel. Van groot belang is dat wij daar zelf de controle over hebben. Als meer mensen op Aarde zich zouden bezighouden met het verkleinen van het Ego, dan zal ook op collectief niveau een transformatie plaatsvinden. Wellicht is dat precies hetgeen we nu meemaken: een collectieve evolutie.

“Hebzucht, egoïsme, uitbuiting, wreedheid en geweld zijn nog steeds alles doordringend aanwezig op onze planeet. Wanneer je ze niet herkent als individuele en collectieve manifestaties van onderliggend disfunctioneren of mentale ziekte, val je in de kuil van verpersoonlijking. Je construeert een conceptuele identificatie voor een persoon of groep en zegt: ‘Zo is hij. Zo zijn zij.’ Wanneer je het Ego dat je in anderen waarneemt verwart met hun identiteit, is dat het werk van je eigen Ego die deze misvatting gebruikt om zichzelf te versterken door gelijk te hebben en daarom superieur. Het reageert met veroordeling, verontwaardiging en vaak woede tegen de waargenomen vijand. Daardoor wordt het Ego enorm bevredigd.”

CONCLUSIE

Het Ego begrijpen en effectief bespreken kan moeilijk zijn, maar dit is wel de kern van het tot stand brengen van een verandering in de hedendaagse menselijke ervaring. Wanneer de mensheid leert het collectieve Ego te transcenderen zullen we enorme vooruitgang boeken in hoe we met elkaar communiceren en waarschijnlijk een tijdperk van overvloed binnengaan, oftewel: “Een Nieuwe Aarde”. Het is niet alleen de sleutel tot wereldwijde verandering, maar ook tot veranderingen in ons eigen leven.

Er zijn talloze mogelijkheden om je Ego te transcenderen, jezelf te verlossen van al die knoppen zodat daar niet meer op gedrukt kan worden, je behoefte om altijd maar gelijk te willen hebben te verminderen of te stoppen met anderen vol te plakken met etiketjes volgens je eigen beperkte percepties. De hierboven beschreven tips van Tolle zijn simpelweg een paar belangrijke uit de lijst overige mogelijkheden, maar je zult ongetwijfeld een beter begrip van het Ego krijgen als je zijn boek Een nieuwe Aarde leest, waarop dit artikel is geïnspireerd.

Met toestemming overgenomen van Nieuwetijdsmagazine