Als giftige mensen een voedingsmiddel zouden zijn, dan zouden ze veilig verpakt zijn met een duidelijke waarschuwing om schadelijk contact te voorkomen. Helaas zijn gezinnen niet immuun voor de giftige effecten van een giftiger relatie.
Hoewel gezinsverbanden en relaties soms als onverdraaglijk zwaar kunnen worden ervaren, zijn ze nooit bedoeld om destructief te zijn. Alle relaties hebben hun gebreken, en geen daarvan kent een permanente gloed van zonlicht, stralende goedheid en alleen maar mooie dingen. In elke normale relatie zal er van tijd tot tijd ruzie zijn. Er zullen dingen worden gezegd, gedaan en vergeven. En af en toe worden deze op strategische momenten opnieuw uit de kast worden gehaald. Maar voor het grootste deel zullen relaties voedend en vitaal aanvoelen. Ze zullen op z’n minst geen pijn doen.
Waarom doen giftige mensen giftige dingen?
Giftige mensen gedijen op controle. Niet de liefdevolle, gezonde controle die iedereen veilig en gelukkig probeert te houden – doe je veiligheidsgordel om, wees vriendelijk, gebruik zonnebrandcrème. Maar dit type houdt je klein en gedwee.
Alles wat ze doen is mensen dociel en beheersbaar houden. Dit zal zich uiten in kritiek, oordeel, onderdrukking – wat er ook maar nodig is om iemand op zijn plaats te houden. Hoe meer je probeert uit ‘jouw plek’ te stappen, hoe meer een giftig persoon giftig gedrag zal inzetten om je terug te duwen in het hokje waarin hij denkt dat je thuishoort.
Het is waarschijnlijk dat giftige mensen hun gedrag tijdens hun eigen jeugd hebben aangeleerd. Hetzij door blootgesteld te zijn aan het giftige gedrag van anderen, hetzij door overgewaardeerd te worden zonder gevoelens van empathie aan te leren. In elke giftige gelatie zullen ook andere kwaliteiten ontbreken, zoals respect, vriendelijkheid en mededogen. Maar de essentie van het gedrag van een giftig persoon is het gebrek aan verantwoordelijkheidsgevoel over hun uitwerking op anderen. Het lukt hen niet om verder te kijken dan hun eigen behoeften en wensen.
Giftige mensen hebben de gewoonte om juist open, aardige mensen met een mooi, liefdevol hart uit te kiezen, omdat dit degenen zijn die eerder zullen vechten voor het behoud van de relatie, die ze ook minder snel zullen opgeven. Zelfs de sterkste mensen kunnen in een giftige relatie belanden. Maar hoe langer ze daarin blijven steken, hoe groter de kans dat ze veranderen in iemand die een kleinere, minder zelfverzekerde, meer aangetaste versie is van de persoon die ze vroeger waren.
Niet-giftige mensen die in een giftige relatie blijven, zullen nooit ophouden om te proberen om de relatie te verbeteren, en giftige mensen weten dit. Ze rekenen erop. Niet-giftige mensen zullen ernaar streven om de relatie te laten blijven werken, en als ze dat doen heeft de giftige persoon precies wat hij of zij wil: controle.
Giftige gezinnen – een speciaal soort giftig
Gezinnen zijn de getuigenis van ons leven – van onze beste en onze slechtste kanten, onze rampen, onze zwakheden en gebreken. Alle gezinnen bieden het leermateriaal om een gezond functionerend mens te worden. De lessen beginnen vroeg en eindigen nooit. Maar niet alles wat een gezin ons leert zal ons doen stralen. Soms zijn de lessen die ze opleveren heel pijnlijk, en gooien ze onze kern overhoop. In plaats van leren lief te hebben en je veilig open leren stellen voor de wereld, is het resultaat dat je dichtklapt, je klein wordt maakt, en je behoeftes worden genegeerd.
Maar tegenover elke ontkrachtende les staat er een die gaat over een bewustwordingsproces. En over de kracht en groei die daarmee gepaard gaan. In giftige gezinnen gaat het er om hoe je wegloopt van degenen van wie we houden. Hoe je met kracht en liefde loslaat, en hoe je je schuldgevoelens en je overtuiging loslaat dat de dingen ooit anders zullen zijn. En hier wringt de schoen: de pijn van een giftige relatie zal niet zachter worden voordat deze les is geleerd.
Liefde en loyaliteit gaan niet altijd samen.
Liefde houdt ons op een intense manier verbonden met mensen die ons verwonden. Het probleem met een gezin is dat we in deze samenstelling opgroeien, in de overtuiging dat de manier waarop zij de dingen doen tevens de manier is waarop de wereld in elkaar zit. We vertrouwen hen, luisteren naar hen en nemen in ons op wat ze zeggen. Er is voor ons allemaal een tijd geweest waarin we, hoe verbluffend destructief de berichten van onze familie ook waren, we met grote ogen alles in ons opnamen, met een prachtige, onschuldige naïviteit. Waarbij we elk detail opnamen en ons lieten vormen tot wie we zijn geworden.
Ons voortbestaan heeft ooit afgehangen van het geloof in alles wat er werd gezegd en gedaan, en het weerstaan van de noodzaak om overtuigingen uit te dagen, of er aan te twijfelen of we niet eigenlijk beter verdienden. De dingen die we geloven als we jong zijn zijn krachtig. Ze zetten zich in ons vast en ze blijven daar totdat we ons op een dag realiseren hoe verkeerd en kleinhartig onze omgeving is geweest. Op een enig moment verandert de omgeving – we worden volwassen – maar onze overtuigingen veranderen niet altijd mee. We zijn niet langer afhankelijk van onze familie om te overleven, maar we blijven vasthouden aan de overtuiging dat we verbonden en loyaal moeten blijven, ook al doet het pijn om bij hen te zijn. De verplichting om een gezinslid lief te hebben, en trouw te blijven aan een gezinslid, kan enorm krachtig zijn, maar liefde en loyaliteit zijn twee verschillende dingen, en ze horen niet altijd bij elkaar.
Loyaliteit kan een verwarrende, beladen term zijn en is vaak de oorzaak waarom mensen vast blijven zitten in giftige gelaties. Wat je moet weten is dit: als loyaliteit gepaard gaat met een verzwakking van het zelf, is dat geen loyaliteit, maar onderwerping.
Als we volwassen worden en in staat zijn om tot eigen inzichten te komen, hoeven we ons niet langer tegenover het gezin te verantwoorden.
Waarom zijn Giftige Relaties zo destructief?
In elke gezonde relatie is liefde circulair – als je liefde geeft, komt die bij je terug. Als dat wat terugkomt een slappe, zuinige bedoening is onder het mom van liefde, zal het je uiteindelijk klein en uitgeput achterlaten, wat onacceptabel weinig is voor alles waar je recht op hebt.
Gezonde mensen verwelkomen de steun en groei van de mensen van wie ze houden, ook al betekent dit dat ze zich soms een beetje moeten aanpassen. Als iemand in een systeem verandert, of het nu een relatie is tussen twee mensen of binnen een heel gezin, kan dat een uitdaging zijn. Zelfs de sterkste en meest liefdevolle relaties kunnen soms worden getroffen door gevoelens van jaloezie, ontoereikendheid en onzekerheid, als reactie op iemands groei of geluk. We zijn allemaal kwetsbaar voor het voelen van die heel normale, maar lastige emoties die horen bij het mens zijn.
Het verschil is dat gezonde gezinnen en relaties de moeilijke dingen kunnen doorstaan. De giftige persoon zal anderen de schuld geven, manipuleren en liegen om de dingen terug te brengen naar zoals die altijd zijn geweest en de controle naar zich toe trekken.
Waarom een Giftige Relatie nooit zal veranderen.
Verstandige mensen, hoe sterk en onafhankelijk ze ook zijn, kunnen denken dat de relatie in orde zal zijn als ze de knop zouden weten om te zetten. Minder doen, meer doen, aanpassen, begeleiden. De eenvoudige waarheid is dat als er iets anders mogelijk zou zijn, dat al gebeurd zou zijn.
Giftige mensen kunnen veranderen, maar het is hoogst onwaarschijnlijk. Wat zeker is, is dat wat een ander doet hen niet kan veranderen. Het is waarschijnlijk dat er gebroken mensen, gebroken harten en verbroken relaties om hen heen zullen zijn. Maar de door hen aangerichte schade zal altijd worden weggeredeneerd als de schuld van iemand anders. Er zal geen berouw, spijt of inzicht zijn. Wat waarschijnlijker is, is dat een verbroken relatie hun giftige gedrag juist zal versterken.
Waarom is het zo moeilijk om giftige mensen los te laten?
Als je probeert een giftig iemand los te laten, kunnen de dingen eerst erger worden voordat ze beter worden. Maar ze zullen altijd beter worden. Altijd.
Er zijn maar weinig dingen die gevoelens van onzekerheid of de behoefte aan controle meer doen toenemen dan wanneer iemand vertrouwd, bekend gedrag in twijfel trekt, of probeert om te breken met oude, gevestigde patronen in een relatie. Iemand met een kenmerkend gedrag als manipulatie, leugens, kritiek of ander giftig gedrag, zal als er iets verandert nog meer van zijn typische giftige gedrag vertonen om de relatie, (of de persoon), terug te dwingen naar een staat waarin hij de controle weer terugkrijgt.
Als dingen niet lijken te werken, zullen mensen altijd meer doen van wat vroeger werkte, zelfs als dat gedrag de kern van het probleem is. Het is wat we allemaal doen. Als je iemand bent die van nature open is en gevend, zal je als dingen niet goed aanvoelen in een relatie, waarschijnlijk meer van jezelf gaan geven, meer steun bieden, en liefdevoller zijn, om dingen weer op het goede spoor te krijgen.
Het doorbreken van een giftige relatie kan aanvoelen als met blote handen aan prikkeldraad trekken. Hoe meer je het doet, hoe meer het pijn doet. Dus stop je een tijdje, totdat je beseft dat het niet het trekken is dat pijn doet, maar het prikkeldraad – de relatie. En of je eraan trekt of niet, de giftige relatie heeft gewonnen.
Denk er op deze manier over na. Besef dat alle relaties en gezinnen ruimte innemen. In gezonde ruimtes zal de vorm van die ruimte flexibel zijn en openstaan voor verandering, met veel ruimte voor mensen om te groeien. Mensen zullen in beweging komen om de groei en de vluchtneiging van elkaar op te vangen.
In een giftige familie of in een giftige relatie is die vorm star en onbuigzaam. Er is geen flexibiliteit, geen modulatie en geen ruimte voor groei. Iedereen heeft een duidelijk gedefinieerde ruimte en bij sommigen zal die ruimte klein en zwaar ingekapseld zijn. Als iemand uit de vorm begint te breken, voelt het hele gezin dat hun eigen individuele opstellingen veranderen. De vorm kan kantelen en dingen kunnen kwetsbaar, verzwakt of eng aanvoelen. Dit is normaal, maar giftige mensen zullen er alles aan doen om de ruimte te herstellen naar zoals die was. Dat betekent vaak dat degenen die aan het veranderen zijn moeten worden verkruimeld zodat ze weer in hun ruimte passen.
Soms kunnen mensen die in een Giftige Relatie verstrikt raken uit een gevoel van liefde en misplaatste loyaliteit, hun groei en verandering opofferen en als een vergiftigd mens terug stappen in de krappe kleine ruimte. Het zal duidelijk zijn als dit is gebeurd. Het geeft een ziel-zuigend verdriet als je in de rotzooi wordt teruggeworpen bij mensen, of bij de persoon, bij wie je je zo slecht voelt.
Maar ze doen het omdat ze van me houden. Zeiden ze.
Soms verschuilen giftige mensen zich achter de verdediging dat ze doen wat ze doen omdat ze van je houden, of dat wat ze doen ‘geen probleem’ is, en dat jij degene bent die de problemen veroorzaakt doordat je gewoon te gevoelig bent. En te serieus – te zwak, dom, nutteloos, behoeftig, onzeker, jaloers. Te ‘wat-dan -ook’ . Je hebt dat ‘te’ al vaker van ze gehoord.
De enige waarheid die je moet weten is deze: als het pijn doet, doet het pijn. Punt.
Liefde weerhoudt mensen er nooit van om te groeien. Liefde krimpt niet en vervuilt niet. Als iemand van je houdt, voelt het als liefde. Het voelt ondersteunend, koesterend en leven-gevend. Als het dit niet doet, is het geen echte liefde. Het is egoïstische onzin die is bedoeld om je gebonden en gefixeerd te houden naar het idee van iemand anders over hoe je zou moeten zijn.
Er bestaat niet zoiets als een perfecte relatie, maar wel een gezonde, tolerante, liefdevolle, accepterende en responsieve verbintenis.
De enige waarheid die ertoe doet.
Als het aanvoelt als ondersteuning van groei of als iets anders dat je zal voeden, geef daar dan gehoor aan. Het kan betekenen dat je mensen loslaat om wie je geeft – ouders, zussen, broers, vrienden. Maar dit kan liefdevol worden gedaan. En je kunt de deur voor hen openlaten zodra ze beter aan jouw normen beginnen te voldoen. Tenzij zij met jou hebben gebroken.
Stel je grenzen met liefde en precisie vast, en laat het aan de giftige persoon over om te beslissen aan welke kant van die grens die wil staan. Grenzen gaan niet over wrok of manipulatie, en ze hoeven ook niet tot het beëindigen van de relatie te leiden. Grenzen worden getrokken door kracht en moed, met als doel om mensen met grote helderheid te laten zien waar er toegang naar jou is. Als de relatie eindigt, is dat niet vanwege je gebrek aan liefde of loyaliteit, maar omdat de giftige persoon ervoor heeft gekozen om je niet te behandelen op de manier die je verdient. Hun keuze.
Hoewel het aan jou is om te beslissen onder welke voorwaarden je iemand in je omgeving toelaat, is het aan hen om al dan niet voldoende gevoelig te zijn om die voorwaarden te respecteren. De keuze om je niet te geven wat je nodig hebt, betekent dat ze er niet voor kiezen om bij je te zijn. Het betekent niet dat jij ze de toegang tot je leven ontzegt.
Giftige mensen hebben ook hun relatievoorwaarden, en hoewel die misschien niet duidelijk uitgesproken zijn, zullen ze waarschijnlijk verwachten dat je hun spot, oordeel, kritiek, onderdrukking, liegen, manipulatie – wat ze allemaal ook doen – zult tolereren. Geen enkele relatie is dat waard en het is altijd gerechtvaardigd om ‘nee’ te zeggen tegen alles wat jou kleiner zou kunnen maken.
De wereld en degenen die oprecht van je houden, willen dat je zo heel mogelijk bent. Soms betekent dat kiezen voor gezondheid en heelheid, en dat je dapper afstand neemt van datgene waardoor je geest beschadigd en ondervoed zou kunnen raken.
Toen je jong en kwetsbaar was, en je om te overleven afhankelijk was van de volwassenen in je leven, had je niets te beslissen over de omstandigheden waaronder je mensen dichtbij je toeliet. Maar je leven is nu niet zo. Jij mag het zeggen. Jij kiest de omgangsregels voor je relaties en voor de mensen die dichtbij je komen.
Er bestaat geen enkele verplichting om mensen toe te laten die giftig zijn, omdat ze toevallig familie van je zijn. Als ze giftig zijn, is de simpele waarheid dat ze jou niet echt hebben gekozen. De versie van jou die ze hebben gekozen, is degene die minder is dan de persoon die je zonder hen zou zijn.
De groei.
Afstand nemen van een giftige relatie is niet gemakkelijk, maar is altijd moedig en altijd krachtig. En altijd oké. En het is altijd – altijd – de moeite waard. Dit zijn de les en de groei die verborgen zitten in de giftige puinhoop.
Loslaten zal waarschijnlijk gepaard gaan met schuldgevoel, woede en verdriet, vanwege het gezin of de persoon waarvan je dacht een band mee te hebben. Ze vechten misschien juist harder om te blijven. Ze zullen waarschijnlijk wreder, manipulatiever en giftiger zijn dan ooit. Ze zullen doen wat ze altijd hebben gedaan, want dat heeft altijd gewerkt. Houd je koers vast, en laat elk kwetsend, kleinhartig ding dat ze zeggen of doen je besluit vastberadener maken.
Je kunt giftig gedrag niet wegdenken, in liefde omarmen, verdragen, wegdrinken, wegroken, onderdrukken, of hopen dat het vanzelf overgaat. Je kunt de uitwerking die dat op je heeft niet vermijden door je kleiner te maken, door er je armen omheen te slaan, of door mee te buigen. Maar je kunt er wel van weglopen – zó ver weg dat de meest giftige geleide raket die naar je wordt afgevuurd je niet zal bereiken.
Op een dag kunnen ze je inhalen – je niet vangen, je niet in beslag nemen – met hun zogenaamde groei en genezing. Maar stel tot die tijd je eigen gezondheid en geluk boven hun behoefte om jou te beheersen.
Je kunt van mensen houden, ze loslaten en de deur op jouw voorwaarden openhouden, als ze wanneer dan ook bereid zijn om je met liefde, respect en vriendelijkheid te behandelen. Dit is een van de moeilijkste lessen, maar ook een van de meest leven-gevende en moedige lessen.
Soms zijn er geen twee kanten. Dan is er maar een. Giftige mensen zullen je laten geloven dat de enige waarachtige kant die van hen is. Niet waar. Het is nooit zo geweest. Geloof hun doodzieke, hebzuchtige versie van liefde niet. Ze hebben je ademhaling belemmerd, je verstikt, en ze zullen je langzaam doden als je dat toelaat. En de manier waarop je het ‘toelaat’ is door stil te staan terwijl ze om je heen draaien, je knevelen en bestoken.
Als dit van jou zo mag blijven, is dat jouw keuze, maar zie hun giftige gedrag zoals het is – een roekeloze poging om je klein en gecontroleerd te houden. Wees groot, sterk en moedig ten opzichte van alles wat je zou kunnen aantasten. Wees authentiek en echt, en geef jezelf alles wat je nodig hebt om dat waar te maken. Wees haar. Wees hem. Wees wie je kunt zijn, zodat de kleine geesten en kleine harten van anderen je niet kunnen tegenhouden.
Bron: https://www.heysigmund.com/toxic-people-when-someone-you-love-toxic/
Vertaling: Hansjelle Dijkstra
