Artikel Archieven - Pagina 30 van 35 - Juwelenschip

…voor inspiratie, levenswijsheid en bezinning

Archive for the ‘Artikel’ Category

Vijf essenties van de volger van de Weg

Na de vijf essenties van geestelijke leiding te hebben besproken, ligt het voor de hand ons te richten op de vraag wat we van de leerling op het geestelijke pad mogen verwachten. Longchenpa zegt hier in ‘Het Juwelenschip’ in het hoofdstuk ‘De leerling’ het volgende over:

‘In het algemeen moet de aspirant zich verbinden en dient hij te beschikken over een duurzaam zelfvertrouwen, een sterke liefde voor al wat leeft, een standvastig vertrouwen en een groot vermogen tot edelmoedigheid.’

Wat je mag verwachten van een spiritueel student of een volger van de Weg, wil ik andermaal uitdrukken in vijf essenties.

Een. Een leerling is pas echt leerling in relatie tot een leraar. Natuurlijk kan een leerling ‘een leerling van het leven’ zijn, maar dit is wel beperkt en te vrijblijvend. Jezelf aanbieden in al je gezichten, oordelen en patronen en jezelf verbinden met een persoon van vlees en bloed, die zo zijn eigen nukken en tekortkomingen heeft, is essentieel in het leerlingschap.

Twee. Een volger van de Weg heeft een passie voor het leven. Die passie hoeft niet streng gearticuleerd te zijn. Vaak weet de leerling niet precies wat hem beweegt. Het feit dat hij bewogen wordt, zonder dat hij weet waarom en waarheen, is voldoende voor een spiritueel student. Zoals de leerlingen die aan de voeten zaten van de oude leermeesters van de Indiase Upanishads antwoordden op de vraag waarom ze zich toch al die moeite getroosten: ‘Just for the hell of it.’

Drie. De leerling is begiftigd met enige mate van openheid van geest. De leerling moet in ieder geval bereid zijn om om zijn eigen hoek heen te kijken. Hij is nieuwsgierig en beschikt over het vermogen om zich te verwonderen.

Vier. Een volger van de Weg beschikt over een lange adem, energie en geduld. Hij weet intuïtief dat een inzicht niet de gehele waarheid is en richt zich op een horizon die voortdurend wijkt. Hij heeft voldoende vertrouwen in de Weg om te twijfelen aan de vruchten en de doelen van zijn onderneming en aan zijn vermogen om deze te realiseren.

Vijf. Een geestelijk student is bereid om te geven, niet alleen zijn tijd, geld en energie, maar ook zijn heilige huisjes en stokpaardjes. Hij is bereid zijn voorwaarden ter discussie te stellen en zichzelf los te laten in zijn beoefening en in de intimiteit met zijn leraar. Deze bereidheid is groter dan zijn angst.

Vijf essenties van geestelijke leiding

Wie op zijn spirituele pad verdieping wil en om zijn eigen hoek wil heenkijken, dient zich op een of andere wijze te verbinden aan een geestelijk leraar of lerares. Wat mag je van zo’n leraar verwachten? Wat zou zo’n leraar je kunnen bijbrengen? De Tibetaanse Nyingma Meester Longchenpa zegt hier in ‘Het Juwelenschip’ het volgende over:

‘De leraar die zich de werkelijke betekenis van de staat van totale volledigheid heeft eigen gemaakt (…), kan in de leerling een direct besef van de kern van de zaak wekken. Hij weet het verheven pad te tonen, dat de leerling voert tot het verwerkelijken van deze essentie. De leerling dient te vertrouwen op iemand die niet is aangetast door afleidingen van wereldse aard of door de verleiding van louter semantisch onderscheid. Zo’n achtenswaardige leidsman dient geëerd te worden met allerlei geschenken.’

Wat je mag verwachten van een spiritueel leraar of goeroe, wil ik uitdrukken in vijf essenties van geestelijke leiding.

Een. Geestelijke leiding kan uitsluitend worden verkregen door de bekrachtiging van een ander persoon van vlees en bloed, die zelf een geestelijke traditie belichaamt. Geestelijke leiderschap kun je nooit voor jezelf bekrachtigen. Vergelijk wat de Japanse zen meester Dogen Zenji opmerkt in zijn magistrale tekst, de Genjo Koan: ‘Als boeddha’s werkelijk boeddha’s zijn, merken ze niet noodzakelijkerwijs op dat ze boeddha’s zijn. Echter, ze zijn levende boeddha’s, die doorgaan met boeddha’s te verwerkelijken.’

Twee. De geestelijke leider spreekt en handelt niet vanuit een bepaalde traditie. De traditie spreekt en handelt door de geestelijke leider heen. Precies hierin ligt zijn vaardige handelen en zijn ambacht. Een kundige slager beent niet zelf zijn varken uit. Zijn handen worden door een eeuwenlange traditie geleid.

Drie. De geestelijke leider leeft in het grondeloze vertrouwen dat hij de weg is. En hij weet dat de weg NIET van hem is.

Vier. Geestelijke leiding functioneert vanuit niet-weten. De geestelijke leider is altijd ook een student en hij beoefent in het besef dat zijn onderzoek eindeloos is. Nogmaals Dogen Zenji in zijn Genjo Koan: ‘Wanneer de waarheid je totale lichaam-en-geest niet vult, dan denk je dat je er al bent. Wanneer de waarheid je lichaam-en-geest vult, dan zie je dat er iets ontbreekt.’

Vijf. De geestelijke begeleider onderricht met zijn bare bestaan, dat het bestaan is van een persoon die een traditie onverdeeld belichaamt. Zijn leven is zijn onderricht. Elke geestelijke leiding is dus volstrekt uniek en toch zit er ‘iets’ in dat hij deelt met andere geestelijke begeleiders en voorgaande generaties van geestelijke leiding. Dit is ‘iets’ dat niet zo moeilijk is om te zien, maar onmogelijk om te bevatten.

Voedselfraude

Beste lezer,

De afgelopen week waarschuwde het Voedingscentrum tegen de meiden van The Green Happiness, omdat hun dieet je gezondheid ernstig zou kunnen beschadigen. Tegelijkertijd rept de organisatie met geen woord over de bewerkte voedingsmiddelen van onder meer Unilever. De BBC meldde dat de halve wereld ondervoed is door de slechte bewerkte voeding die in de supermarkten is te vinden. Als klap op de vuurpijl publiceerde de consumentenbond een onderzoek waaruit blijkt dat er in Nederland op grote schaal met voedsel wordt gefraudeerd. Wat is er nu precies aan de hand?

Bij RTL Late Night schoof Sofie van den Enk van de Keuringsdienst van Waarde aan. Ze vertelde dat uit hun metingen blijkt dat de meeste kebab-kraampjes op de markt varkensvlees als lamsvlees verkopen. Oregano blijkt vaak gemalen olijfboomblad en kabeljauw blijkt eigenlijk de goedkope vissoort heek. Ze zijn niet op zoek naar deze misstanden, maar lopen er toevallig tegenaan.

De Consumentenbond heeft wel gezocht naar misstanden en concludeerde dat 20% van de etiketten in de supermarkt niet deugt. In veel gevallen klopt de informatie op de etiketten niet en maken voedselproducenten gebruik van goedkope minderwaardige vervangers. In het geval van olijfolie blijkt dat de term ‘Extra vierge’ meestal niet klopt, omdat de olie helemaal niet van de eerste persing is. Een ander ernstig exces zijn ook de potjes met ‘manukahoning’ waar helemaal geen spoor van manukahoning in te vinden is.

Dat etiketten niet kloppen, ontdekte ik al eerder bij supplementen. Vaak zitten er andere doseringen in dan is opgegeven, of blijken de supplementen vervuild te zijn. Recent bleek ook weer dat vele Ginkgo Biloba-supplementen zwaar vervuild zijn.

De oorzaak
Er zijn verschillende oorzaken aan te wijzen voor fraude met voedsel. In de meeste gevallen is het hoofdprobleem: geld. De producenten willen de kosten laag houden, soms uit winstbejag, maar soms ook uit noodzaak. Onze voedselketen is erg lang. Een product dat 3 cent kost om te produceren, kost in de supermarkt vaak 1 of 2 euro. De distributeur, de fiscus, de inkooporganisaties, de transportsector en uiteindelijk de supermarkt: allemaal willen ze er wat aan verdienen. De inkooporganisaties van supermarkten knijpen producenten op een schandalige manier uit. Daarbij wil de consument vaak niet investeren in een goed product. Als de smaak maar goed is. Naar de gezondheidswaarde wordt vaak niet gekeken.

De oplossing
Het beste kunnen we voedingsmiddelen met een label vermijden, want die hebben vrijwel altijd een bewerking ondergaan. Het mooiste is het om de tussensector uit te schakelen en rechtstreeks zaken te doen met de boeren. De boer krijgt dan een eerlijke prijs en wij een betere kwaliteit voor een lagere prijs. Het is alleen erg tijdrovend om alle boeren af te gaan en bovendien ook slecht voor het milieu: we moeten immers stad en land afrijden met de auto. Tegenwoordig zijn er steeds vaker organisaties die langs de boeren rijden om daarna hun producten efficiënt aan huis te brengen. Een bekend voorbeeld van zo’n organisatie is HelloFresh. Alleen presenteert HelloFresh zich als puur natuur, maar intussen verkoopt het niet-biologische producten en vlees van mishandelde dieren. Ik heb de maaltijdboxen van Beterbio en Beebox getest. Deze scoren het best op het gebied van diervriendelijkheid

BeterBio versus Beebox
Zelf ben ik al jaren lid van BeterBio, maar laatst heb ik uit nieuwsgierigheid de Beebox geprobeerd. Beide krijgen van mij een dikke 10. Allebei de boxen hebben hun specifieke voordelen. BeterBio rijdt steeds vaker rond op milieuvriendelijk gas en je kunt er je persoonlijke allergieën doorgeven. Een ander voordeel van BeterBio is, dat je alle producten uit een normale biologische supermarkt erbij kunt bestellen. Beebox heeft weer als voordeel dat je koolhydraatarme groenten en een fruitbox kunt bestellen. Voor beide bedrijven geldt dat ze 100% biologisch zijn en dat de route van de boer naar je voordeur zo kort mogelijk is. Ze plannen de oogst zo kort mogelijk voor het bezorgen. Zo kan het voorkomen, dat je groente of fruit één of twee dagen daarvoor nog op het land stond. Bij Albert Heijn of andere supermarkten zal dat niet gauw gebeuren. Sperziebonen worden vaak ingevlogen en zijn daardoor al gauw een week oud. Ze knakken dan niet, maar buigen slapjes mee.

De voordelen van een maaltijdbox
Een maaltijdbox is superhandig, want de boodschappen worden aan de deur gebracht. Je hoeft niet per se thuis te zijn. Hierdoor bespaar je weer tijd. Verder zitten er allerlei soorten groenten in, die ervoor zorgen dat je afwisselt. Op de website van de box kun je lekkere en passende recepten vinden. Soms zitten er ook vergeten groenten in de mand, waardoor je kennis maakt met nieuwe groenten. Vooral het feit dat bij BeterBio en Beebox de groente supervers is, van het seizoen is en afkomstig uit de eigen omgeving, vind ik geweldig. De boeren krijgen daarbij ook nog eens een eerlijkere prijs. Het nadeel was altijd, dat deze boxen slechts in beperkte delen van het land beschikbaar waren, maar inmiddels hebben ze een landelijk dekkend netwerk.

Zo gewend om te denken dat er iets mis is…..

Ken je dat: Van die dagen dat je alleen maar bezig bent lange lijsten af te werken en dat je niet meer toekomt aan jezelf omdat je alleen maar aan het zorgen bent voor anderen?

Gisteren was zo’n dag. Tot ’s avonds heel laat vroeg kind na kind aandacht. Met zes kinderen tikt dat aardig aan: de een gilde omdat ze het licht aan wilde op de gang, de ander gilde omdat ze juist het licht uit wilde. De een wilde nog even samen een stukje in zijn dagboek schrijven en de ander moest nog even vertellen wat ze vandaag op school had gedaan… Om tien uur was de oudste pas klaar met zijn huiswerk. Toen ging ik ook naar bed.
“Mijn ogen voelen zwaar en mijn lijf voelt stijf van het slaapgebrek. Toch is alles goed, ook op dit moment. ”

Ik lag in bed en herkende een vertrouwd gevoel: ontevredenheid. Een gevoel dat samenging met de gedachte dat ik alleen maar achter de feiten aanhol. Dat ik alleen maar voor anderen zorg en zelf nergens aan toe kom. Dat ik nooit tijd heb om even alleen met mijn vriend te chillen. Dat de dagen verstrijken terwijl ik niets nuttigs voortbreng.

Het drong weer eens tot me door dat ik erg gewend ben aan de gedachte dat er iets mis is. En ik wist: ik kan nu kiezen. In plaats van boos of gefrustreerd te worden, koos ik om dit moment te omarmen. Inclusief ontevreden gevoel. Mijn hart werd zacht en er kwam rust in mijn hoofd. Er was niets mis. Ik kon geen enkele reden vinden waarom dit moment niet deugde en dat voelde goed!

’s Nachts werden we wakker omdat een kind groeipijn had. Nu zit ik brak achter mijn laptop. Mijn ogen voelen zwaar en mijn lijf voelt stijf van het slaapgebrek. Toch is alles goed, ook op dit moment. Het nu is alles wat er is en als ik het verzet tegen ‘wat er is’ opgeef, dan komt er ruimte. Het is geen trucje: het werkt zo! Probeer maar…

De verheven levenswijze

Waarom zou je het onzegbare in woorden willen uitdrukken? De grote Nyingma meester Longchenpa (1308 – 1363) beantwoordt in zijn voorwoord van ‘Het Juwelenschip’ deze vraag als volgt:

‘Ter wille van toekomstige generaties laat ik hier mijn licht schijnen op de betekenis van de verheven levenswijze. Deze benadering van het leven, die voortkomt uit het universeel scheppende dat vanuit zichzelf volmaakt is, is de weg tot het direct ervaren van het pure gewaarzijn, het hart van alle ervaringen. Deze benadering is NIET een geleidelijk proces van zelfontwikkeling; hiermee ontwaak je werkelijk tot wat is, nu, op dit moment.’

Longchenpa’s inzet roept tenminste twee vragen op. Ten eerste, wat bedoelt hij met ‘de verheven levenswijze’? Welke levenswijze zou dat kunnen zijn? Zou ze niet de wijze van leven zijn, waarin je niets uitsluit en niets uit de weg gaat? De levenswijze waarin je werkelijk aangaat en aanneemt wat zich in je leven aandient? Niet zonder terugdeinzen, verdriet, angst en beven, maar toch. Je staat ervoor. Je staat je leven uit. Je neemt in en houd je ogen open. Je zegt ‘Ja!’ tegen wat zich aandient, al zou alles in je liever ‘Nee, laat maar’ willen zeggen. En ten tweede, wat is werkelijk, nu, op dit moment? Wat is werkelijk, zonder dat ik er iets mee doe of er iets van vind? Wat is dit, wat zich hier en nu in mijn leven aandient?

‘Luister!’ roept Longchenpa een aantal keren in de inleiding die op zijn inzet volgt. ‘Luister!’ Wie is het die dit woord hoort? ‘Luister!’ Wie wordt hier aangesproken? En wie spreekt? Is dit niet een en dezelfde persoon? ‘Ik ben de leraar, het universeel scheppende’, schrijft Longchenpa. Wie is die ‘Ik’, die spreekt over het onveranderlijk scheppende? Wie is de Leraar van de leraar?

‘Het scheppende van het universum onderricht jullie, gelukkigen, deze directe leer, dit geschrift over de vrijheid waarnaar je niet hoeft te streven, deze mondelinge overdracht van de verheven leer, die de kern van de werkelijkheid raakt, zonder te overdrijven of tekort te doen. Dit universeel scheppende is de unieke werkelijkheid, de kern van elk spiritueel streven en van elke leer.’

‘Luister!’ Longchenpa heeft nooit een woord gesproken. Degene die nu deze woorden hoort, is op zoek naar zichzelf en alleen hij kan naar zichzelf op zoek gaan, omdat hij zichzelf, hoe vaag ook, herinnert. Degene die nu deze woorden hoort, spreekt zichzelf uit, dicht bij zichzelf, dichter bij, heel intiem en heel precies. Zijn spreken is niet zonder zich te herroepen; hij zoekt zichzelf en onderzoekt. Maar elk woord dat hij aarzelend uit is de leer. En Longchenpa heeft nimmer een woord gezegd.

Vast-pin-vrij

De dharma volgen betekent voor mij om me totaal over te geven aan het feit dat alles vergankelijk is. Dat alles veranderlijk is. Het betekent voor mij daarom ook de hoop opgeven om ooit een antwoord te vinden op welke vraag dan ook.

De dharma is voor mij een reis beginnen zonder de hoop om vaste grond onder mijn voeten te krijgen.

Ik ben nu die reis begonnen. Letterlijk en figuurlijk. Ik loop de camino(Santiago de Compostella) in Spanje. En mensen vragen me soms ‘waarom’. Want velen die de camino lopen doen dat om een bepaalde reden. Omdat ze een kind hebben verloren of een partner of een baan. Omdat ze ergens vast zijn gelopen. Ik loop de camino omdat ik op een punt kwam dat ik niet verder kon. Het was op.

Ik heb mijn hele leven , bewust en onbewust geweten dat ik een jongen was, een man was, maar op één of andere manier in het verkeerde lichaam terecht ben gekomen. Als meisje dacht ik dat het mijn eigen schuld was. En later, veel later, besefte ik dat het gewoon pech was.

En ik heb me erbij neergelegd.

Zeker de laatste jaren dacht ik dat ik het aankon. Ik dacht dat ik er wel mee kon leven. Had mezelf een stoere rol toebedeeld in het leven. Het was oké zo. En zeker toen ik zen ging beoefenen was het geen probleem. Mijn ware zelf gaat immers volkomen voorbij mannelijk of vrouwelijk. Volkomen voorbij welke eigenschap dan ook. Mannelijk of vrouwelijk zijn is alleen maar relevant in de wereld van de dualiteit.

Dus heb ik me verzoend met het feit dat vrij zijn niets van doen heeft met mijn geslacht, of met welk uiterlijk kenmerk dan ook.

En toch ineens was het op. En kon ik niet meer verder.
Alle zen-wijsheden ten spijt.

Tijdens het lopen nu ervaar ik veel momenten dat het me niet uitmaakt om een man in een vrouwenlichaam te zijn. Het doet er niet toe. Ik voel me gewoon een man, en het is prima. Ik schaam me daar niet meer voor. En dat voelt al als heel bevrijdend. En in absolute zin ervaar ik al helemaal dat het niets uitmaakt. Dat natuurlijk mijn ware zelf totaal voorbij gaat aan mannelijk of vrouwelijk zijn. Of aan welke eigenschap dan ook.

Maar ja, ik leef niet doorlopend in de absolute werkelijkheid. Het grootste deel van mijn dagelijkse leven breng ik door in de relatieve alledaagse werkelijkheid. Zo ook tijdens deze pelgrimstocht. Je ontmoet mensen, en het eerste wat gebeurt, is dat bepaald wordt of je mannelijk of vrouwelijk bent. En van welk ras. Alle onderscheiden tussen mensen worden in die relatieve werkelijkheid de godganse dag benadrukt. Waar je ook bent. Zwart of wit, homo of hetero, man of vrouw, rijk of arm.

En in die wereld voel ik me behoorlijk ongelukkig als men mij maar steeds met ‘mevrouw’ blijft aanspreken terwijl dat voor mij toch overduidelijk ‘meneer’ moet zijn.

Dus, om een lang verhaal kort te maken.
Ja, ik ben ongelukkig in het lichaam dat ik heb. En ja, ik overweeg serieus om een transitie in te gaan. Hoe ingrijpend dat ook is voor mijn hele leven. En voor alle mensen die dicht bij mij staan.
En nee, ik weet niet of deze pelgrimstocht me daar een antwoord op gaat geven.

Ik loop deze tocht zonder de hoop om vaste grond onder mijn voeten te krijgen. Ik loop ‘m met mededogen naar mezelf, naar alles om me heen.
Ik loop vanuit openheid en vertrouwen. Zonder iets te willen begrijpen en zonder iets te willen concretiseren. Zonder mezelf vast te pinnen. En er zal zich vanzelf wel een nieuwe weg openen waarop ik verder kan.

Schreeuwend op de top van een berg

Nu heb ik al jaren een verlangen om een keer boven op een berg te gaan staan en mijn longen uit mijn lijf te schreeuwen. Waarom ik dat heb weet ik niet, maar het is een verlangen om op een bepaalde manier tot het uiterste te gaan of zo iets.. Net zoals eens heel erg goed boos worden.

Ik kan wel boos worden, zeker op mijn vriend als we ruzie maken, maar dat blijft meestal een onbevredigend boos, omdat het helemaal niet fijn is om ruzie te maken met mijn vriend. Nee ik heb het over het weg schreeuwen van een knagend gevoel dat ik me niet helemaal geef, of uit, en dat ik altijd ergens tegen aan loop te hikken en nooit tot het uiterste ga.

In mijn werk als kunstenaar werk ik al een tijdje aan een project rond heilige bergen. Hier doe ik onderzoek naar het onveranderlijke van deze oude plekken in contrast met de snel veranderende wereld er om heen. Om de bergen goed te kunnen ervaren gebruik ik ze voor een bepaalde periode als mijn woon en werkplek. Nu zou je denken, ‘nou dan heeft ze daar toch een bergtop waar ze eens lekker los kan gaan’. Maar nee zo werkt dat niet. Het is niet eens in mij opgekomen om hard te gaan schreeuwen op de plekken waar ik werkte.
Gek eigenlijk, hoe zit dat dan met dat verlangen?

Een half jaar geleden kreeg ik een atelier bezoek van een voormalig museum directrice waar ik altijd goed contact mee heb. We bespraken mijn werk weer eens en dat kan best confronterend zijn. Ze is nogal eerlijk… Het feit dat ik mezelf voor mijn gevoel inhoud, zag ze terug in mijn werk. Zo zijn goede museum directrices, die zien dat. En ze zei tegen me, ‘Antoinette je werk is goed, maak je niet druk en begin niet steeds op nieuw met zoeken. Wordt eens één keer goed boos en zet gewoon neer wat je wilt laten zien. Je bent er bijna maar je houd je een beetje braaf in’.
Braaf? Wie ik? Shit dat is echt het laatste wat ik wil horen. Waarom doe ik zo braaf terwijl ik dat helemaal niet ben? Waarom houd ik me in? Waarom doe ik zo netjes?

Wat ze zei over dat boos worden klopte helemaal. Dat was precies mijn verlangen om de longen uit mijn lijf te blèren op die top van een berg. Iets wat ik maar niet kan bereiken. Wat ik haar tijdens het gesprek niet vertelde was dat ik net zwanger was. Maar iets in mij zei, ‘hier ben ik, hier is het moment om eens goed boos te worden’.

Naarmate de zwangerschap vorderde welde ook dat gevoel van boosheid op. Het werd uitvergroot en ik zocht daarvoor ontlading bij therapeuten en had goede gesprekken waar ik eens flink huilde, maar het ging niet helemaal weg. Weer niet tot het uiterste gaan… super frustrerend!

Het voelde alsof ik al mijn hele leven mijzelf liep in te houden en dat ik daar nu klaar mee was en dat het er uit wilde. Er groeide natuurlijk ook nog iets anders in mij, iets wat er ook uit wilde en ik vond het bijzonder dat deze twee aan elkaar gelinked leken te zijn.

Zo voelde ik naarmate de zwangerschap vorderde dat mijn bevalling wel eens het moment kon zijn waar ik alle woede eruit ging gooien. Dat idee schrok me af, jeetje wat nu als ik me helemaal laat gaan? Dat kan toch niet? Wat moeten de buren dan wel niet denken? En de vroedvrouw? Er zit zoveel woede in mij dat wordt een ramp! En die arme baby die krijgt de schrik van zijn leven.

Ik maakte snel nog een aantal afspraken met therapeuten, en lieve mensen die mij probeerden te openen en mijn boosheid naar buiten wilden laten komen. Maar het lukte nooit helemaal. Ik durfde gewoon niet, bang dat er dan iets heel ergs zou gebeuren. Het idee dat ik me niet helemaal mocht laten gaan hing in denkbeeldige neon letters voor mijn ogen.

De negen maanden vlogen voorbij. En toen ik 10 dagen overtijd was begon ik wel zenuwachtig te raken. Ik kon mij niet ontspannen en het lukte me niet om naar binnen te keren en mij over te geven aan dat wat er moest gebeuren. Mijn lijf wilde het nu graag overnemen en dat beangstigde mij. Ik had de drang om helder te willen blijven en een beetje de controle vast te houden.

Ik zocht raad bij mijn vroedvrouw en die gaf mij een ouderwetse pure joint en een paar druppeltjes Mariaolie. Wat dat was wist ik niet maar ik vertrouwde haar blind en likte braaf de druppeltjes van haar hand. Na enkele uren begon de wereld te draaien en ik keerde mij helemaal in mijzelf. Ik was stoned en liet eindelijk de buiten wereld en mijn drang deze te controleren los.

Een hele middag heb ik lekker liggen spacen op bed. Als ik dat van te voren had geweten had ik vriendelijk bedankt voor de druppeltjes Mariaolie, maar nu was het toch al gebeurd en ik kon niet anders dan mij er aan overgeven. Het besef dat ik een controle freak ben drong tot mij door en ik begon een heel gesprek met mijzelf. Over mijn angsten en hoe ik dit kon loslaten en dat ik de bevalling aan kon. Dat ik gewoon naar mijn ademhaling moest gaan en dat deze mij er door heen zou helpen. Wie die stem was weet ik niet, een soort van moederlijke IK. Samen met mijn vriend Gertjan rookte ik op het balkon savonds ook nog even de joint op en daarna viel ik helemaal relaxed in slaap.

En ja hoor, de volgende dag begonnen de weeën. Mijn lichaam nam het langzaam over van mijn brein en ik liet de golven van pijn over mij heen komen. Het kwam op zetten tijdens het koken en ik nam telkens de keuken deur om mijn lichaam aan te hangen om de pijn weg te strekken. Maar wat er ook nog gebeurde was dat ik het geluid toe liet wat er bij hoorde. Auuuuuuw!

En de weeën werden steeds erger en zo ook het uiten van de pijn. AUWWWW!!

Langzaam verzonk ik in mijn lijf en liet haar het werk doen, ik deed mijn mond open voor de ontlading en liet eruit rollen wat er uit wilde komen. AUWWWW!!!, FUCK!!!, IK KAN HET NIET!! IK GA DOOD!! WIE HEEFT DIT BEDACHT??? GRAAHWW. Alles kwam eruit en ik stond daar dus plotseling heerlijk boven op mijn eigen berg de longen uit mijn lijf te schreeuwen en mijzelf eens ongegeneerd te ontladen.

Na zes uur kwamen de laatste persweeën, AARDE!! AARDE!! schreeuwde ik heel hard en toen kwam het hoofdje eruit. In die laatste perswee heb ik het allerlaatste beetje boosheid wat ik nog had mee laten vloeien met het bloed. Weg d’r mee. En daar was Lotus, onze dochter. Ze hapte naar lucht schreeuwde vrij haar eerste schreeuw op aarde en ik voelde me zo zó opgelucht.

Ik had het gedaan. Nooit gedacht dat ik dit zou kunnen.

Liefde en wil

Een herinnering tijdens een wandeling hier in de bergen. We liepen tegen een pittig steil stuk op. Ik heb al eerder gemerkt dat de archiefkast van het verleden openschiet wanneer ik klimmend alles op alles moet zetten. Dat gebeurt niet op een willekeurige plaats, nee beslist niet, de archivaris daar bovenin mijn hoofd gaat heel uitgekiend te werk. De dossiers die mij op een presenteerblaadje worden aangereikt, sluiten direct aan bij het onderzoek dat ik aan het doen ben. Zo ook deze keer. Pling, daar kwam de herinnering, en opeens zag ik voor mij hoe ik eens, heel lang geleden, een boek in tweeën had gescheurd. Dwars doormidden. Ik die altijd zo voorzichtig ben met mijn boeken. Het was een tamelijk dikke paperback met een gelijmde rug, dus veel moeite kostte het niet. Ik wist de naam van de schrijver nog: Rollo May, en de titel wist ik ook: Liefde en wil. Vanwege die titel scheurde ik het boek in stukken. Ik zie mij nog staan met die twee helften in mijn handen. Boos en triomfantelijk. Liefde in de ene hand, wil in de andere hand.
Ik was in die tijd aan het scheiden van mijn eerste vrouw en ik was absoluut niet in staat om liefde en wil bij elkaar te brengen. Het door midden scheuren van het boek was een symbolische daad, die de situatie goed weergaf. Een dramatische bezegeling, die mij bovendien niets kostte, want ik vond het een saai boek, waaraan ik verder geen waarde hechtte.

Liefde en wil. Wil zonder liefde. Liefde zonder wil.
Ik weet niet of ik toen wil in mijn linkerhand had en liefde in mijn rechterhand. Dat zou het helemaal afmaken. Want zo worden in de kabbalistische boom des levens de vierde en de vijfde vrucht, Chesed en Gevoera, weergegeven. Chesed rechts en Gevoera links. Chesed betekent weldadigheid, liefde, genadigheid. Gevoera betekent kracht, macht. Gevoera wordt ook wel Din genoemd en dat betekent oordeel, gerechtigheid.
Ik noem dit vruchten van de levensboom, maar je zou ook kunnen zeggen dat het goddelijke aspecten zijn of stadia op de weg van heiliging en verlichting. Waar het mij hierbij om gaat is dat Chesed en Goevoera twee aspecten zijn die elkaar aanvullen en nodig hebben.
Er wordt gezegd dat de wereld in stukken breekt indien Chesed en Gevoera afgescheiden van elkaar blijven en dat dit ook inderdaad in de oertijd is gebeurd. Wanneer de overvloedige, uitbundige liefde niet wordt omsloten en beperkt door de kracht van Gevoera, ontstaat er een woekering die tot niets goeds leidt. En op vergelijkbare wijze treedt er een verharding op, een verstening, wanneer de restrictie te sterk wordt en het oordeel de liefde overvleugelt. Beide gaan aan zichzelf te gronde wanneer zij zich niet met de ander, daar tegenover, verbinden.

Liefde en macht dienen hand in hand te gaan. Dat wordt ook aangegeven door de zesde vrucht Tiferet (Schoonheid), die in volle glorie zich daar kan manifesteren waar liefde en macht zich ten diepste verbinden. Tiferet wordt ook wel Rachamim genoemd oftewel barmhartigheid, mededogen. Het woord Rachamim is afgeleid van het Hebreeuwse woord rechem, dat baarmoeder betekent. Barmhartig, mededogend zijn is baarmoederend zijn. Mededogen is de volle maat aan liefde in de directe relatie, zonder blindheid, zonder vergoelijking. Mededogen is zowel omarmend als praktisch, is voedend en respectvol, nabij en toch de ander de eigen ruimte latend.

Wanneer liefde en macht niet hand in hand gaan, wordt het principe van mededogen verstoord. Dan is er aan de ene kant een te grote gestrengheid en aan de andere kant een te grote toegeeflijkheid. Er is kilheid en wreedheid versus sentimentaliteit en zelfmedelijden. ‘Protocol voor alles’ versus ‘mijn gevoel zegt het mij, dus de feiten doen er niet toe’.

Ik maakte 35 jaar geleden met een 10 jaar jongere vriend een reis door een Zuid-Amerikaans land, waar een gruwelijke dictatuur ten einde liep. We kwamen na een dagtocht in de bergen aan in een klein dorpje – een kerkje met een plukje huizen eromheen. Bij het kerkje stond een groep vrouwen, in het zwart gekleed, met een hoofddoek om, op elkaar gedrongen kennelijk naar iets te kijken. Toen we dichterbij kwamen, zagen we dat er aan de muur van de kerk een groot bord hing met foto’s van mannen, vooral jonge mannen. Onder iedere foto stond met de hand iets geschreven, we konden niet zien wat, maar we begrepen dat het foto’s waren van jongens en mannen uit het dorp die door het regime waren opgepakt, gevangen gezet en misschien ook vermoord. We vermoedden dat er nu uitsluitsel werd gegeven over hun lot. Veel van de vrouwen stonden daar stil te huilen. Mijn jonge vriend werd zo geroerd door hetgeen hij daar zag, dat de tranen hem over de wangen stroomden. Hij deed een paar stappen naar voren, ging naast een van de huilende vrouwen staan en sloeg zijn arm om haar heen. Het was een goed bedoeld gebaar, maar ik vond het vreselijk om te zien, een schending van het verdriet, zoals ik dat ook zo vaak in groepen heb zien gebeuren, maar nu nog veel realistischer. De vrouw keek opzij, waar die arm vandaan kwam, zag hem, die jonge blanke vreemdeling, en schudde de arm van zich af. Ze zei niets en schoof opzij.
Aan deze gebeurtenis moet ik meteen denken, na zoveel jaren nog, wanneer ik wil beschrijven hoe gevaarlijk, in ieder geval misplaatst, Chesed zonder Gevoera, liefde zonder restrictie, kan zijn.

*
Voor het andere, wanneer macht liefde overheerst, beperk ik mij tot een citaat van Machiavelli (ik vermoed uit De vorst) over de tiran: Wie hem geholpen had, vergaf hij dit nooit.
Een schitterende typering van de tiran, voor wie liefde of hulp een aantasting van zijn macht, en dus een vernedering, betekent.

Kun je je voorstellen hoe mijn jonge vriend en de tiran naar elkaar gekeken zouden hebben? Zo kijken Chesed en Gevoera naar elkaar wanneer ze niet erkennen dat ze beiden aspecten van God zijn en elkaar moeten aanvullen, moeten bijsturen en ten slotte tot een heilige verbinding moeten komen. Dit is misschien wel de meest wezenlijke verbintenis die voor een mens mogelijk is, ook vanwege het kind dat eruit voortkomt: mededogen.

(wordt vervolgd)

Klik hier voor meer blogs van Hans Korteweg

Spreken over het onzegbare

Waarom zou je spreken over iets waarover je niets kunt zeggen? Waarom zou je zoiets onzinnigs doen? Omdat het je zicht zou kunnen geven op wat onzegbaar is en inzicht in het onuitsprekelijke.

Het spirituele pad is een eenzame, eigenaardige weg. Spirituele beoefening is een kwetsbaar goed, omdat je er niets mee kunt, je er niet beter van wordt en je het niet kunt gebruiken om af te komen van wat je dwars zit. Ze is een tergend traag proces, dat je verwondering over dit leven vergroot en het mysterie ervan verdiept. Het geeft je stapje voor stapje helderder zicht op iets wat je niet begrijpt en dat het meest wezenlijke is van je bestaan.

Wat je niet kunt zeggen en wat je op de meest intieme wijze, aan den lijve ervaart, licht op in je bewustzijn, omdat het onmogelijke op de best mogelijke wijze wordt gedaan: het onzegbare realiseert zich en drukt zich onmiddellijk in woorden uit. Natuurlijk is de wijzende vinger niet de maan, maar er schittert iets in het bewustzijn, er wordt iets heel essentieels herkent en in herinnering gebracht. Dit herinneren is de kern van ons spirituele pad. Hiermee begint langzaam, met twee stappen vooruit en een stap achteruit, het groeien van een grondeloos vertrouwen.

Wat hebben we nodig in dit proces van ons herinneren en vertrouwen? De treffende uitdrukking van het onzegbare in een ‘keerwoord’, een leraar, een leerling, het voorleven, inzicht, beoefening, handelen en de integratie van het onzegbare in ons dagelijkse bestaan. We laten ons in onze reflectie op al deze voorwaarden van het spirituele pad inspireren door een tekst uit de religieuze overlevering die als geen andere het onzegbare uitdrukt, Het Juwelenschip uit de veertiende eeuw, van de Tibetaanse Nyingma Meester Longchenpa (1308 – 1363, in het Nederlands vertaald en uitgegeven door Uitgeverij Juwelenschip in 2007). Deze tekst is ons tot leidraad in de hierop volgende blogs, die een neerslag zijn van de negen bijeenkomsten van de Zen Cirkel Utrecht.

Emotionele bagage

Vandaag begint mijn reis. Hopelijk heb ik zoveel mogelijk emotionele ballast thuis gelaten.