Narcisme is in feite zelfingenomenheid tot het punt dat iemand iedere logica kan accepteren, als het ego maar beschermt blijft. Hier komt vaak zelfbedrog bij kijken. Is dit wat er gebeurt in veel spirituele trends?
Als mensen hebben we vaak moeite om een tussenweg te vinden. Het ene moment kunnen we onszelf verliezen in een gebrek aan eigenwaarde, terwijl we het volgende moment die van anderen vertrappelen met onze eigen zelfingenomenheid. Het is een constante strijd om balans. Narcisme gaat veel verder dan gewoon waarde hechten aan selfies in onze wereld vol sociale media.
Zelfingenomenheid doet zich voor als een bevrijding, maar is eigenlijk een valstrik die relaties kapot kan maken, je persoonlijke lijden kan vergroten, en je weg kan houden van je ware spirituele aspiraties. Het is dan ook geen wonder dat meer mindfulness en compassie voor dit lastige, menselijke trekje de beste manier is om het te helen.
Wat is spiritueel narcisme?
We hebben allemaal de capaciteit om overdreven zelfingenomen te raken. Het risico daarop wordt groter naarmate we het verwarren met spiritualiteit. In veel opzichten is het duidelijk dat de hele mensheid kampt met een bepaalde mate van zelfingenomenheid, aangezien we oceanen en bossen verwoesten en planten en dieren laten uitsterven op onze materiële zoektocht. In Spiritueel materialisme doorsnijden biedt Chogyam Trungpa een goede fundering voor Westerlingen om de valkuilen van onze materialistische overvloed te navigeren.
“We hoeven ons niet te schamen voor wat we zijn. Als denkende wezens hebben we een prachtige geschiedenis. Die geschiedenis is misschien niet bijzonder verlicht of vredig of intelligent. Toch is onze bodem vruchtbaar genoeg om te cultiveren; we kunnen er van alles in planten.” – Chögyam Trungpa
Er zit een verschil tussen het ego-zelf en de diepere, universele ziel in ons. Het is belangrijk om dit verschil duidelijk te hebben. Helaas zitten we met spirituele filosofieën en religies die gemaakt zijn om het ego te voeden, die ons gevoel van rechtvaardigheid opblazen en die ons in kampen scheidt, terwijl ze moord, uitbuiting en onderdrukking goedpraten. Ethisch handelen, los van spiritualiteit, vereist het behandelen van jezelf en de ander als één, waarbij ieder gerespecteerd en gehoord wordt, en ontmoet wordt met compassie.
“Ongeacht de oefening of leer, het ego ligt graag in een hinderlaag om spiritualiteit te gebruiken voor het eigenbelang en voortbestaan.” – Chögyam Trungpa
Op zoek naar de oplossing tegen zelf-absorptie
Narcisme is in feite zelfingenomenheid tot het punt dat iemand iedere logica kan accepteren, als het ego maar beschermt blijft. Hier komt vaak zelfbedrog bij kijken. Het ego is een belangrijk aspect van ons zelf, het is onderdeel van ons zelfbehoud. Maar als het uit balans raakt, heeft het het vermogen om ons en onze relaties kapot te maken.
Veel spirituele tradities proberen ons vermogen te sterken om de drijfveren van het ego te herkennen en hier mindful bewust van te zijn. Daarmee kunnen we het ego meester worden, in plaats van er slaaf van te zijn. Als het ego te groot wordt, is het lastig ermee om te gaan, maar spirituele bevrijding verruimt ons begrip van ons zelf tot voorbij het ego, voorbij tijd en ruimte.
Het doel is om balans te vinden tussen de innerlijke ervaring en de uitwendige realiteit. Hoe beoefenen we gezonde eigenliefde zonder een egomaniak te worden die haar persoonlijke relaties kapotmaakt? Aan de andere kant zijn ook zelfhaat en een lage eigenwaarde de manifestaties van een ongebalanceerd ego. Onzelfzuchtigheid kan nog behoorlijk egoïstisch zijn; overdreven betrokkenheid kan net zo problematisch zijn als sociale terugtrekking. Gelukkig zijn we hier om die balans te vinden, door een vol leven te leiden, door fouten te maken en door ons gevoel van zelfbewustzijn te verruimen. Gezonde zelfbewustheid is de enige oplossing tegen zelfingenomenheid.
Het verhaal van Narcissus en Echo
“Op een dag liep Narcissus door het bos toen Echo, een Oreade (een bergnimf) hem zag. Ze werd meteen stapelverliefd en volgde hem. Narcissus merkte dat hij werd gevolgd en riep “Wie is daar?” Echo herhaalde “Wie is daar?” Uiteindelijk onthulde ze haar identiteit en probeerde ze hem te omhelzen. Hij deed een stap naar achter en zei haar hem met rust te laten. Met een gebroken hart besteedde Echo de rest van haar leven in eenzame valleien, tot er niets van haar over was dan het geluid van een echo. Nemesis, de godin van de wraak, kwam dit verhaal te weten en besloot Narcissus te straffen. Ze lokte hem naar een plas, waar hij zijn eigen reflectie in zag. Hij had niet door dat het slechts een afbeelding was en werd er verliefd op. Uiteindelijk kreeg hij door dat zijn liefde onbeantwoord zou blijven en pleegde hij zelfmoord.” – Wikipedia
Aangezien intentie subjectief is, wordt een persoon binnen hun gemeenschap meestal gezien aan de hand van hun acties of image. Dat proces is nog een stapje moeilijker in ons tijdperk van social media en het materialisme dat je tegenwoordig vindt in yoga, meditatie en spiritualiteit. Het is mogelijk om je goed voor te doen en zo onszelf en de mensen om ons heen (tijdelijk) voor de gek te houden.
We kunnen de nieuwste yogakleding kopen, de juiste boeken lezen en omgaan met alle ‘coole’ mensen, maar als onze acties niet zijn geaard in een diepere spirituele handeling, zoals een fundamentele aandacht en respect voor anderen, dan blijft het hol. Een duidelijk voorbeeld is de man die bij iedereen populair is, maar thuis zijn hond schopt of grof en onberekenbaar is naar zijn vrouw.
“Diepe spiritualiteit maakt ons ontvankelijker voor het gevoel van anderen, het stimuleert een moedige open houding waarbij we onze beschermende muren laten zakken en de kwetsbaarheid accepteren van het gezien worden zoals we zijn. Daarentegen is narcistische gevoeligheid slechts gericht op de subtiele nuances van iemands eigen innerlijk. Het weigert te kijken naar harde, ongemakkelijke waarheden die het zelfbeeld kunnen verstoren. Een narcistisch gevoelig persoon raakt snel van streek door de ‘grofheid’ van anderen, probeert haar omgeving te veranderen zodat het past bij de contouren van wat ze nodig heeft, en wordt boos of raakt beledigd wanneer dit niet gebeurt.” – De allure van narcistische spiritualiteit, Huffington Post
Hoe herken je narcistisch gedrag
Het kunnen herkennen van narcistisch gedrag bij jezelf en bij anderen is de beste manier om het te helen. Het is niet jouw taak om anderen te diagnosticeren of te zeggen hoe narcistisch ze zijn als ze het niet willen horen of helen. Maar als je de juiste grenzen voor stelt, bescherm je jezelf en moedig je anderen aan om meer mindful te worden. Dat is de liefdevolle en meevoelende manier om met narcisme om te gaan.
Het is altijd goed voor je om grenzen te stellen en je waarheid te uiten op een liefdevolle en meevoelende manier. Of de narcist het hoort of niet ligt buiten je macht. Veelvoorkomende reacties van narcisten zijn het kleineren van je gevoel, een leeg excuus geven zonder enige moeite om het gedrag aan te passen, of het compleet negeren van wat je zegt. Met andere woorden, ze doen er alles aan om er niet naar te hoeven kijken of om de situatie jouw schuld te maken. Dat is het teken dat je de juiste grenzen voor jezelf moet stellen.
Wees zelf open en ontvankelijk wanneer anderen je vertellen dat je ze niet juist behandeld hebt. Het accepteren van opbouwende feedback van de mensen waar je om geeft is een goede manier om innerlijke behoeftes en uitwendige relaties te balanceren. En zo kunnen we ook groeien als individuen.
Officiële kenmerken van narcisme
- Gebrek aan empathie: is onbereid om de gevoelens en behoeftes van anderen te erkennen of waar te nemen
- Heeft een groots idee van eigendunk (bijv. overdrijft prestaties en talent, verwacht te worden gezien als superieur zonder bijpassende prestaties)
- Gaat uit van privileges, zoals onredelijke verwachtingen van bevoorrechte behandeling of automatische naleving van zijn of haar verwachtingen
- Is onderling uitbuitend, bijv. profiteert van anderen om zijn of haar eigen doelen te bereiken
- Is vaak jaloers op anderen of gelooft dat anderen jaloers op hem of haar zijn
- Vereist buitensporig veel bewondering
- Vertoont arrogant, hooghartig gedrag of houdingen
- Gelooft dat hij of zij ‘speciaal’ en uniek is en alleen begrepen kan worden of verbonden moet worden met andere speciale of belangrijke mensen (of instituten)
- Is in beslag genomen met fantasieën van onbeperkt succes, macht, genialiteit, schoonheid of perfecte liefde
Ongezonde patronen helen
Hopelijk helpt dit artikel je door lastige interpersoonlijke relaties te navigeren en jezelf te verbeteren. Het is prachtig dat de psychologie ons in staat stelt om termen te identificeren en ongezonde patronen emotioneel te genezen. Naarmate we leren om in gemeenschap te leven, leren we ook de vele aspecten van liefde kennen. Zo helpen we onszelf en de mensen om ons heen om te groeien!
Overgenomen van Nieuwetijdskind Magazine
